Uber và hàng loạt bài toán khó trước khi IPO?

Dara Khosrowshahi mới trở thành giám đốc điều hành của Uber cách đây vài ngày nhưng ông đã "quay 180 độ" so với người tiền nhiệm Travis Kalanick. 

Tại cuộc họp đầu tiên, Dara tuyên bố rằng ứng dụng đặt xe Uber có thể tổ chức phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trong trong vòng 18 đến 36 tháng nữa. 

Hiện ông Dara chưa đưa ra thời hạn cụ thể cho điều này. Tuyên bố này giúp cho một số nhà đầu tư của Uber thở phào vì trước đó, cựu CEO của Uber phát biểu hồi tháng 3 rằng sẽ hoãn IPO càng lâu càng tốt.

Khi ra mắt năm 2011, Uber đã gần như phá vỡ những nguyên tắc của ngành công nghiệp taxi truyền thống trên toàn thế giới. Việc tổ chức phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng đồng nghĩa với việc Uber sẽ phải đối mặt với vấn đề kinh doanh và pháp lý - đặc biệt là sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các đối thủ và các tranh chấp liên quan đến trả tiền cho lái xe. 

Đây sẽ là một trong số nhiều câu hỏi mà Uber phải trả lời trước khi cổ phần của nó bắt đầu kinh doanh tại New York. Làm thế nào để Uber có thể giảm được tổn thất mà vẫn giữ được thị phần? Với việc dự kiến IPO, liệu thời đại của Uber giá rẻ sẽ kết thúc?

Trên thực tế, Uber đã mở rộng một cách nhanh chóng trên khắp thế giới bằng cách giảm giá cho khách hàng và ưu đãi cho người lái xe. Bên cạnh đó, dịch vụ UberX thường chỉ có giá bằng 3/4 giá taxi truyền thống. Tất cả chiến thuật này đã khiến Uber phải chịu những tổn thất lớn - khoảng 3 tỷ USD vào năm 2016.

Uber chắc chắn không phải là công ty công nghệ không có lãi đầu tiên được sẽ IPO. Tuy vậy, các nhà đầu tư muốn nhìn thấy sự giảm sút của những khoản lỗ mà Uber đang phải chịu. Điều này có nghĩa là việc giảm giá cũng như tiền thưởng sẽ không còn phổ biến nữa.

Trong những nỗ lực ban đầu,Uber đã giảm được khoản tổn thất của mình với mức giảm 14% trong quý hai năm 2017 với tổng số lượng đặt tăng gấp đôi so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, việc cắt giảm ưu đãi có thể khiến Uber mất đi thị phần quý giá, đặc biệt là tại Mỹ - thị trường lớn và hấp dẫn nhất của Uber. Trước những phản đối công khai chống lại việc gia tăng giá cả, việc đối đãi với tài xế và các vụ bê bối khác của công ty, Uber đã dần bị mất điểm so với đối thủ cạnh tranh Lyft. 

Ông Khosrowshahi nói rằng hạn chế việc giảm sút này là nhiệm vụ quan trọng nhất của công ty. Uber có 2 cách để có thể đạt được điều này. 

Thứ nhất, Uber có thể cắt giảm ưu đãi hơn nữa trong mỗi chuyến đi nhưng điều này lại khiến cho các lái xe bỏ việc hoặc chuyển sang Lyft. Thứ hai, tăng mức giá và phải chịu nguy cơ mất khách hàng. Dù theo cách nào, Uber cũng phải lựa chọn cách của riêng mình.

Ngoài ra, còn một cách khác để giảm thiệt hại là rút khỏi những thị trường mà tại đó, số lượng tham gia không được tăng thêm.

Một ví dụ rõ ràng cho cuộc rút lui dần của Uber là tại thị trường Đông Nam Á. Tại đây, Uber phải cạnh tranh trong một trận chiến dữ dội với Grab của Singapore (và cũng có thể phải cạnh tranh với cả dịch vụ Gojek - dịch vụ cho thuê xe máy của Jakarta). Với 2,5 tỷ USD từ nhận tài trợ, Grab đã mạnh tay trong việc đưa ra nhiều giảm giá ưu đãi cho cả người lái xe và người dùng. Giá taxi rẻ ở hầu hết các khu vực Đông Nam Á sẽ khiến cho lợi nhuận ở mức thấp và có khả năng là không lợi nhaaunj nếu không có trợ cấp.

Nếu thực sự gặp khó khăn tại thị trường Mỹ, Uber có thể cân nhắc sẽ rút khỏi Ấn Độ - nơi giá cả cũng ở mức thấp và cạnh tranh với một đối thủ khác Ola. Tuy nhiên, sự sụt giảm lợi nhuận gần đây của Ola cho thấy Uber vẫn giữ được ưu thế tại thị trường này.

Việc rút quân ra khỏi các thị trường không phải là điều chưa từng xảy ra với Uber. Trước đó, Uber đã bán doanh nghiệp tại Trung Quốc cho đối thủ để cạnh tranh Didi Chuxing và sáp nhập với tập đoàn YandexTaxi tại Nga. 

Việc các nhà đầu tư cho Uber lo lắng có thể khiến các vụ sáp nhập khác. Vậy Uber có thể khiến các nhà đầu tư bình tĩnh hơn với tất cả các vụ kiện này như thế nào?

Ở một mức độ nào đó, Uber luôn có một mối quan hệ căng thằng với hầu hết các chính quyền tại các thành phố. Tuy vậy, Uber cần giải quyết 2 cuộc chiến pháp lý chủ yếu nếu như muốn IPO thành công.

Thứ nhất là một loạt các vụ kiện do tập thể các lái xe của Uber đệ trình tại Hoa Kỳ. Nếu những người lái xe chiến thắng, Uber sẽ phải cung cấp cho họ quyền lợi và đặt ra mức lương. Điều này sẽ khiến Uber tốn kém hơn việc chi cho họ một tỷ lệ phần trăm của mỗi lượt đặt xe.

Thứ hai là vụ kiện do Waymo - công ty con tự lái xe của Alphabet đã cáo buộc Uber lấy cắp bí mật thương mại.

Ben James - đối tác tại Hồng Kông của công ty luật Kirkland & Ellis, cho biết những vấn đề này có thể sẽ không tác động tới Uber ngay từ đợt IPO. Thay vào đó, Ủy ban Chứng khoán sẽ chỉ yêu cầu công ty liệt kê trong bản cáo bạch. Tuy nhiên, ông James cũng nói thêm, nếu Uber IPO với các rắc rối chưa được giải quyết, họ có thể cản trở khả năng tăng vốn của Uber.