Vận hành chính quyền 2 cấp ở TP.HCM đã 'vào guồng'

Tại TP.HCM, việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp được thực hiện song song với việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã. Sau hơn hai tháng đi vào hoạt động, bộ máy hành chính của thành phố đã bám sát mục tiêu chính của mô hình chính quyền hai cấp là xây dựng một nền hành chính hiện đại, hiệu quả, gần dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng và bền vững.

Nhanh chóng thích ứng với cách vận hành mới

Thông tin tại cuộc họp báo về tình hình kinh tế - xã hội tại TP.HCM mới đây, Sở Nội vụ cho hay, để vận hành hệ thống chính quyền địa phương hai cấp, thành phố đã thực hiện việc phân bổ, bố trí 11.185 cán bộ, công chức và hơn 6.500 người hoạt động không chuyên trách tại cấp xã về nhận nhiệm vụ tại 168 xã, phường, đặc khu.

UBND thành phố đã trình xin chủ trương của Đảng ủy UBND thành phố giao 140 biên chế công chức và 200 biên chế viên chức từ nguồn biên chế dự phòng của TP.HCM (cũ) phục vụ cho công tác vận hành của Trung tâm phục vụ hành chính công thành phố.

UBND thành phố cũng chỉ định và bổ nhiệm các chức danh chủ chốt tại các đơn vị hành chính cấp xã và ban hành các quyết định liên quan đến nhân sự, đồng thời tổ chức khảo sát, nắm bắt tình hình để kịp thời tháo gỡ khó khăn về nhân sự.

Có thể thấy, một trong những điểm nghẽn lớn hiện nay được nhiều phường, xã và đặc khu của TP.HCM phản ánh, chính là vấn đề nhân sự và cơ sở hạ tầng. Bà Nguyễn Thị Hồng Thắm, Phó giám đốc Sở Nội vụ TP.HCM cho biết, thời gian qua nhiều phường, xã phải tiếp nhận địa bàn rộng hơn so với trước sáp nhập, nhưng trụ sở phường lại chưa đạt chuẩn, đường truyền mạng không ổn định và cũng còn tình trạng thừa - thiếu nhân sự cục bộ khiến một số phường lúng túng.

“Các phòng chuyên môn cấp xã đang bị quá tải công việc do số lượng biên chế hiện có còn hạn chế, mỗi công chức phải đảm nhận nhiều nhiệm vụ chuyên môn phức tạp. Bên cạnh đó, nhu cầu tổ chức, sắp xếp bộ máy, điều chuyển nhân sự mới từ nhiều nơi, nhiều cán bộ còn mới, chưa quen địa bàn nên phải mất thời gian thích nghỉ và “bám rễ” địa phương. Một số phường, xã đông dân cũng có áp lực công việc khá lớn, cần bổ sung nhân sự chủ chốt để giảm tải”, bà Thắm cho hay.

Bên cạnh đó, sau khi UBND cấp huyện không còn hoạt động và tổ chức thanh tra thuộc Sở Xây dựng được sắp xếp lại, các đội quản lý trật tự đô thị và lực lượng thanh tra chuyên ngành xây dựng cũng ngưng hoạt động.

Việc này dẫn đến tình trạng các phường, xã, đặc khu hiện nay không còn lực lượng chuyên trách để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm liên quan đến trật tự đô thị và xây dựng…

Dù còn nhiều thách thức về nhân sự, hạ tầng, nhưng tinh thần “khó ở đâu, gỡ ở đó” đang trở thành động lực để chính quyền TP.HCM chủ động tháo gỡ vướng mắc, tăng tốc cải cách hành chính và giúp chính quyền gần gũi với người dân hơn.

Tại phường Dĩ An - phường đông nhất TP.HCM với gần 230.000 dân, Trung tâm hành chính công của phường hoạt động từ 7 giờ sáng hàng ngày, với lượng người đến làm thủ tục hành chính rất lớn. Tuy nhiên, theo ghi nhận, toàn bộ quy trình đều vận hành trật tự, có tình nguyện viên hướng dẫn người dân. Ông Nguyễn Hữu Nguyên - người dân đến làm thủ tục đăng ký tạm trú - chia sẻ, chính quyền phường mới đã làm việc rất trách nhiệm, giải quyết rất thỏa đáng nhiều vấn đề cấp thiết của người dân.

“Người dân chúng tôi cảm nhận được tinh thần quyết tâm của chính quyền phường trong thời gian hơn hai tháng qua. Trong đó, cán bộ công chức phường Dĩ An phối hợp rất tốt, hỗ trợ rất nhiệt tình. Chúng tôi mong rằng với tinh thần này, chính quyền phường sẽ tiếp tục phát động các phong trào để hoàn thành các mục tiêu đề ra trong thời gian tới”, ông Nguyên cho biết.

Bà Trần Thị Thanh Thủy, Chủ tịch UBND phường Dĩ An, đến nay phường đã ổn định đội ngũ gồm 168 cán bộ, trong đó 17 người trực tiếp phục vụ người dân giải quyết thủ tục hành chính. Tuy nhiên, với dân số của phường quá đông và áp lực thủ tục phi địa giới, phường Dĩ An đã kiến nghị TP.HCM sớm tăng thêm nhân lực, thiết bị phục vụ cho phường.

Trong khi đó, đánh giá về quá trình hơn hai tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại TP.HCM, bà Thắm cho hay, thành phố đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực như tinh gọn bộ máy, hiện đại hóa, hệ thống trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã đi vào hoạt động hiệu quả, áp dụng công nghệ số và kết nối với Cổng dịch vụ công quốc gia, tăng cường hình thức tiếp nhận, trả kết quả trực tuyến, nâng cao sự thuận tiện và minh bạch.

“Thành phố đã triển khai hiệu quả việc phân cấp, phân quyền quản lý; đồng thời xây dựng kịch bản, tổ giám sát, thường xuyên theo dõi tháo gỡ khó khăn, vướng mắc ở cơ sở nhằm duy trì hoạt động ổn định, liên tục của bộ máy chính quyền mới”, bà Thắm nhận định.

Dù vậy, Sở Nội vụ tiếp tục đề xuất kiện toàn, bổ sung nhân sự, tăng cường đào tạo năng lực, áp dụng công nghệ số sâu rộng hơn, đồng thời đề xuất các giải pháp về phân cấp, ủy quyền, hướng dẫn pháp lý để tháo gỡ khó khăn trong vận hành.

“Thành phố cũng phải đẩy mạnh xây dựng hạ tầng số, nâng cao năng lực cán bộ qua đào tạo, tăng cường tinh thần đổi mới, sáng tạo và ứng dụng công nghệ để giảm tải công việc, nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền hai cấp. Đồng thời, tạo cơ chế minh bạch, nhân văn, xây dựng đội ngũ cán bộ gắn kết đoàn kết, nâng cao tinh thần trách nhiệm, nhằm ổn định lâu dài và vận hành hiệu quả chính quyền địa phương hai cấp”, bà Thắm kiến nghị.

Lắng nghe để gỡ khó từ cấp cơ sở, hướng đến chính quyền phục vụ

Hướng đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả năm 2025 tối thiểu 8,5%, TP.HCM đang quyết liệt gỡ khó bằng hàng loạt giải pháp như gồm: thúc đẩy đầu tư công; đẩy mạnh sản xuất công nghiệp và phát triển dịch vụ, tiêu dùng; tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp bất động sản.

Chẳng hạn, TP.HCM mới đây đã có văn bản gửi Phó thủ tướng Trần Hồng Hà và Bộ trưởng Nông nghiệp và môi trường kiến nghị sửa đổi, bổ sung Điều 63 Nghị định 102/2024, nhằm khơi thông nguồn lực đất đai, giảm bức xúc của người dân và doanh nghiệp, và thúc đẩy phát triển bền vững.

Cụ thể, TP.HCM kiến nghị sửa Điều 63 Nghị định 102/2024 theo hướng áp dụng bảng giá đất tại thời điểm giao, cho thuê hoặc chuyển mục đích sử dụng đất, sau đó nhân với hệ số điều chỉnh (hệ số K) ban hành năm 2015. Theo UBND TP.HCM, cách tính này sẽ giúp giá đất sát với thị trường, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và nhà đầu tư, tránh thất thoát ngân sách và không làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, người dân.

Bên cạnh đó, hơn 200 viên chức thuộc các văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và môi trường TP.HCM cũng được cử đi hỗ trợ 168 UBND phường, xã, đặc khu trên địa bàn để thực hiện nhiệm vụ trong lĩnh vực đăng ký đất đai.

Các viên chức được cử đi hỗ trợ có trách nhiệm hỗ trợ cán bộ, công chức ở địa phương trong việc giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực đăng ký đất đai thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã; hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ trong lĩnh vực đăng ký đất đai. Đồng thời, nắm bắt và tổng hợp các khó khăn, vướng mắc và kiến nghị của địa phương liên quan đến lĩnh vực đăng ký đất đai để báo cáo Sở Nông nghiệp và môi trường TP.HCM.

Ngoài ra, các giải pháp để thúc đẩy đầu tư công, đẩy mạnh sản xuất công nghiệp và dịch vụ cũng được TP.HCM tập trung “gỡ rối” bằng hàng loạt giải pháp.

Chẳng hạn như thuê tư vấn nước ngoài tham gia quy hoạch thành phố trên cơ sở quy hoạch của ba địa phương trước hợp nhất; vận dụng cơ chế đặc thù từ Nghị quyết 98 sửa đổi, bổ sung (sẽ trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10 năm nay) để hoàn thành quy hoạch trong một năm (các thủ tục hiện hành phải mất hơn ba năm) và sẽ lấy quy hoạch này làm cơ sở kêu gọi nhà đầu tư; tách Sở Quy hoạch kiến trúc ra khỏi Sở Xây dựng để đáp ứng nhiệm vụ quy hoạch trong thời gian tới…

Ông Trần Lưu Quang, Bí thư Thành ủy TP.HCM yêu cầu các địa phương tổ chức lại bộ máy thực thi phần việc liên quan đến chức trách, nhiệm vụ được giao, bảo đảm không có khoảng trống về đơn vị phụ trách, về trách nhiệm. Song song với tổ chức bộ máy, phải kèm theo khung pháp lý theo quy định của pháp luật để rõ người, rõ việc.

Theo ông Quang, thời gian qua có thực trạng là những nhiệm vụ quan trọng như bồi thường giải phóng mặt bằng và giải ngân vốn đầu tư công, có nơi không biết thẩm quyền thuộc về ai, trách nhiệm của ai.

“Vì vậy, nguyên tắc đầu tiên để bố trí cán bộ là “chọn người cho công việc”. Việc gì thuộc thẩm quyền của thành phố thì phân cấp mạnh mẽ cho chính quyền địa phương hai cấp, việc gì của Trung ương mà phân cấp cho thành phố thì phải có hướng dẫn cụ thể cho cán bộ thực thi nhiệm vụ, sẵn sàng “cầm tay chỉ việc” để cán bộ hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao”, ông Quang nhấn mạnh.

Người đứng đầu Đảng bộ TP.HCM khẳng định, ông không chịu áp lực từ bất cứ ai và bất cứ điều gì, vì vậy công tác cán bộ tới đây sẽ có sự thay đổi lớn theo bốn nguyên tắc cụ thể: chọn người cho công việc, lắng nghe, dân chủ, không bảo thủ.

Bên cạnh các giải pháp gỡ vướng, Thường trực Thành ủy TP.HCM cũng giao Ban tổ chức Thành ủy phối hợp với Học viện Cán bộ thành phố, tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là cán bộ chủ chốt cấp ủy các cấp theo các chuyên đề về lĩnh vực gắn với nhiệm vụ cụ thể của đối tượng tham gia; cần thiết hướng dẫn giải quyết các tình hướng thực tiễn tại cơ sở.

Thường trực Thành ủy TP.HCM cũng giao Ủy ban Kiểm tra Thành ủy bám sát yêu cầu của Đoàn Kiểm tra, giám sát Ủy ban Kiểm tra Trung ương, tham mưu, đề xuất Ban Thường vụ Thành ủy thành lập các tổ kiểm tra, giám sát các đảng ủy cấp xã trong vận hành hoạt động mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Bảy nhiệm vụ trọng tâm

Hướng tới mục tiêu chuyển đổi từ nền hành chính quản lý sang phục vụ, Phó chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Mạnh Cường đề nghị thủ trưởng các sở ban ngành thành phố, chủ tịch UBND phường, xã, đặc khu tập trung triển khai thực hiện bảy nhiệm vụ trọng yếu với tinh thần "chỉ bàn làm không bàn lùi".

Đầu tiên là tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ cải cách hành chính ba tháng cuối năm 2025 theo kế hoạch; xác định rõ thời gian hoàn thành, sản phẩm, đảm bảo tiến độ đề ra. Tiếp đó là tiếp tục đẩy mạnh số hóa hồ sơ, tái sử dụng dữ liệu và liên thông dữ liệu.

Thứ ba, chú trọng nâng cao tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến toàn trình, tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả việc tiếp nhận và xử lý thủ tục hành chính không phụ thuộc địa giới hành chính.

Nhiệm vụ thứ tư là thực hiện những nhiệm vụ đã phân cấp, ủy quyền đảm bảo đúng theo quy định; tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế của các cơ quan, đơn vị theo chỉ đạo.

Thứ năm là tập trung cho đội ngũ cán bộ, công chức đang thực hiện nhiệm vụ. Trong đó, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, thái độ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong thực thi nhiệm vụ; ngăn chặn tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Nhiệm vụ trọng tâm thứ sáu là tăng cường đảm bảo an toàn thông tin, an ninh mạng và bảo mật dữ liệu, đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin cho các địa phương để đáp ứng yêu cầu thực hiện thủ tục hành chính.

Cuối cùng, Sở Nội vụ chủ trì phối hợp với Văn phòng UBND thành phố tiếp thu toàn bộ ý kiến chỉ đạo của đại diện Bộ Nội vụ và ý kiến của các đại biểu để tham mưu UBND thành phố ban hành Kế hoạch cải thiện, nâng cao các chỉ số cải cách hành chính năm 2025 của thành phố.

Sở Nội vụ được giao khẩn trương tham mưu UBND thành phố việc sắp xếp các đơn vị sự nghiệp; nghiên cứu, hoàn thiện đề án vị trí việc làm của các cơ quan, tổ chức hành chính và giao biên chế theo yêu cầu; đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; nghiên cứu giải pháp đánh giá, lựa chọn mô hình, sáng kiến cải cách hàng chính hiệu quả để nhân rộng trên địa bàn Thành phố.

Phó chủ tịch UBND thành phố Nguyễn Mạnh Cường cũng đề nghị Bí thư Đảng ủy các xã, phường, đặc khu quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo UBND và các cơ quan, đơn vị, tổ chức thuộc phạm vi quản lý tập trung triển khai thực hiện các nhiệm vụ cải cách hành chính, cải cách thủ tục hành chính đồng bộ, hiệu quả để phục vụ tốt hơn người dân, doanh nghiệp.