Viễn cảnh chứng khoán Việt Nam được nâng hạng: Lạc quan đến đâu?

Theo dự kiến, FTSE Russell - một tổ chức đánh giá, xếp hạng thị trường chứng khoán toàn cầu – sẽ công bố danh sách nâng hạng vào ngày 7/10 tới theo giờ Mỹ (tức rạng sáng 8/10 theo giờ Việt Nam).

Đáng chú ý, Việt Nam có khả năng được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, theo thông cáo phát đi hồi đầu tháng này của FTSE.

Nếu được phê duyệt, Việt Nam sẽ được đưa vào Chỉ số thị trường mới nổi thứ cấp vào tháng 3/2026, đánh dấu cột mốc có thể tái định hình dòng vốn chảy vào nền kinh tế được xem là tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

Trong bản cập nhật mới nhất, FTSE ghi nhận Việt Nam đã đáp ứng 7/9 tiêu chí cần thiết. Đáng chú ý, Việt Nam đã có bước tiến lớn ở hai yêu cầu còn lại, bao gồm Luật Chứng khoán và việc triển khai hệ thống giao dịch KRX.

“Chúng tôi cho rằng những bước tiến này đưa Việt Nam tiến gần hơn tới vị thế thị trường mới nổi”, Bộ phận Nghiên cứu đầu tư toàn cầu của HSBC đánh giá trong báo cáo.

Việc nâng hạng đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ tự động được đưa vào các chỉ số như FTSE All-World, FTSE EM và FTSE Asia. Các quỹ thụ động tham chiếu theo những chỉ số này sẽ buộc phải mua cổ phiếu hoặc ETF Việt Nam. Các quỹ chủ động có quyền linh hoạt hơn trong việc quyết định đầu tư.

Theo tính toán và điều chỉnh, nhóm nghiên cứu của HSBC ước tính, dòng vốn từ các quỹ chủ động có thể dao động từ 1,9 – 7,4 tỷ USD, tùy theo tỷ trọng mà Việt Nam đạt được trong chỉ số.

Trong kịch bản lạc quan nhất, việc FTSE tái phân loại có thể mang lại tối đa 10,4 tỷ USD vào cổ phiếu Việt Nam.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cho rằng, dòng vốn thực tế sẽ khiêm tốn hơn nhiều và được phân bổ theo từng giai đoạn. FTSE luôn thông báo trước ít nhất sáu tháng trước khi thay đổi phân loại của bất kỳ quốc gia nào, và việc đưa vào chỉ số sẽ được thực hiện theo từng đợt để giảm thiểu tác động đến thị trường.

Đối với các quỹ thụ động, khoảng 1,5 tỷ USD sẽ chảy vào thị trường ngay sau khi việc đưa vào chỉ số hoàn tất. 

Tờ Market Insider ngày 29/9 cũng chỉ ra các tín hiệu lạc quan khi kết quả bỏ phiếu sớm cho thấy, khoảng 85% trong số 26 quỹ lớn được tham vấn đã ủng hộ quyết định FTSE chuyển Việt Nam từ thị trường cận biên sang thị trường mới nổi thứ cấp, trong đó bao gồm một số nhà đầu tư lớn nhất thế giới như BlackRock, Vanguard, State Street... 

Các nhà phân tích ước tính, Việt Nam có thể đón 5 – 7 tỷ USD dòng vốn thụ động và theo sau là dòng vốn chủ động. 

Điều này sẽ đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường tăng trưởng nhanh nhất châu Á về đầu tư danh mục đầu tư nước ngoài và tạo tiền đề cho việc nâng hạng theo tiêu chí của MSCI trong dài hạn.

Một số vấn đề cần lưu ý

Bên cạnh viễn cảnh lạc quan, nhóm nghiên cứu của HSBC lưu ý rằng, FTSE cũng tham khảo ý kiến các nhà đầu tư và công ty môi giới trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. 

Cùng với đó, nếu việc nâng hạng được xác nhận, sẽ mất ít nhất sáu tháng để phân loại thị trường được thay đổi và để Việt Nam được đưa vào các chỉ số của FTSE, nhằm đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ. Thực tế, các thị trường khác được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi trước đây thường mất khoảng một năm.

Ngoài ra, kinh nghiệm từ các thị trường được nâng hạng trong 10 năm qua như Ả Rập Xê Út và Kuwait cho thấy, trong sáu tháng trước khi công bố đưa vào chỉ số, thị trường chứng khoán tại đây gần như đi ngang. 

Sau công bố, chứng khoán Ả Rập Xê Út tăng 15% cho đến đợt giải ngân đầu tiên. Do quy mô lớn, việc FTSE đưa thị trường này vào chỉ số được chia làm 6 giai đoạn. Trong khi đó, Qatar lại có diễn biến kém tích cực hơn.

Ngược lại, Việt Nam đã tăng mạnh, tới 37% trong sáu tháng qua – mức vượt trội so với các thị trường khác khi được nâng hạng.

Do đó, nhóm nghiên cứu cho rằng, dư địa tăng tiếp sau nâng hạng có thể bị hạn chế. Một yếu tố cần thận trọng là khả năng nhà đầu tư sẽ bán ra để chốt lời sau đợt tăng mạnh vừa qua.