Xung đột Nga – Ukraine làm chao đảo thị trường khí đốt thế giới

Hôm thứ Bảy vừa rồi, Lithuania cho biết quốc gia này đã ngừng mua khí đốt tự nhiên từ Nga. Việc này không gây ra nhiều khó khăn cho hoạt động xuất khẩu khí đốt của Nga vì Lithuania chỉ là một quốc gia nhỏ bé. Nhưng do Lithuania là thành viên của Liên minh châu Âu, quyết định của nước này có tầm quan trọng địa chính trị mang tính biểu tượng.

Trong bối cảnh toàn cầu kinh hoàng trước hình ảnh các thi thể nằm la liệt trên các đường phố mà quân đội Nga rút khỏi, quá trình chuyển đổi năng lượng của châu Âu được diễn ra khẩn cấp vào thứ Hai vừa rồi. Các nhà lãnh đạo châu Âu đã cố gắng bàn luận về cách trừng phạt Nga nhưng không làm cho khu vực này đứng trước nguy cơ mất nguồn cung cấp nhiên liệu một cách quá nhanh chóng.

Với sự thay đổi thái độ và tầm nhìn của các quốc gia trên khắp châu Âu, cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine đang định hình lại thị trường năng lượng trên toàn cầu. Trong nhiều năm, châu Âu đã nhập khẩu một khối lượng lớn khí đốt từ Nga để sưởi ấm và sử dụng trong ngành công nghiệp điện. Nhưng hoạt động này hiện đang phải đối mặt với những cắt giảm nghiêm trọng.

Mặc dù Nga là quốc gia cung cấp đến 40% khí đốt cho châu Âu vào năm ngoái, EU cho biết họ muốn cắt giảm 2/3 số dầu khí khổng lồ mà họ nhập khẩu từ Nga trong vòng một năm và chấm dứt mối liên hệ về năng lượng với Nga vào năm 2030 bằng cách đặt cược vào LNG.

Hầu hết khí đốt từ Nga vận chuyển sang châu Âu qua các đường ống trên đất liền hoặc dưới biển. Trong khi đó, cách vận chuyển khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) lại hoàn toàn khác. LNG là khí tự nhiên được làm lạnh thành chất lỏng và được nạp lên các tàu chở dầu đặc biệt. Sau đó, LNG được vận chuyển dễ dàng đến các cảng có thiết bị đưa nhiên liệu này trở lại dạng khí và bơm vào hệ thống năng lượng. Chính vì thế, các nước này không cần phải xây dựng những đường ống dẫn khí trị giá hàng tỷ USD nếu nhập khẩu LNG.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đang muốn bổ sung 50 tỷ mét khối LNG vào năm tới. Con số này chiếm đến khoảng một nửa lượng khí đốt mà Nga cần xuất khẩu. Và đó không phải là tất cả những gì châu Âu đang làm. Các nước này có thể nhận được lượng khí đốt nhiều hơn thông qua các đường ống dẫn khí đốt từ Na Uy và Azerbaijan.

Họ cũng muốn giảm hoạt động tiêu thụ khí đốt bằng cách tăng cường các dự án điện gió và năng lượng mặt trời, đồng thời kêu gọi người dân tắt những thiết bị điều chỉnh nhiệt. Nhưng các nhà phân tích cho rằng châu Âu sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc thay thế nhanh chóng nguồn khí đốt.

Khối lượng LNG này có thể có giá trị khoảng 50 tỷ đô la theo giá hiện tại. Nhưng nếu có thể nhập khẩu theo hợp đồng dài hạn với Hoa Kỳ, nơi giá LNG chỉ bằng một phần nhỏ so với châu Âu và châu Á thì giá mua sẽ thấp hơn nhiều.

Nhu cầu khí đốt của châu Âu đã tạo ra một cuộc chiến toàn cầu về khí đốt. Thường châu Á chứ không phải châu Âu là điểm đến chính của khí đốt tự nhiên hóa lỏng. Năm ngoái, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc là những quốc gia nhập khẩu LNG hàng đầu.

Lượng khí đốt bổ sung mà châu Âu đang nhắm tới sẽ khiến cho nhu cầu khí đốt toàn cầu tăng 10%, dẫn đến một cuộc chiến về nhiên liệu với các quốc gia khác. Chính vì thế, giá khí đốt đang ở mức kỷ lục trong những tháng vừa qua sẽ tiếp tục được giữ ở mức cao, khiến cho người tiêu dùng và các ngành công nghiệp vẫn tiếp tục phải trải qua một thời kỳ khó khăn.

Ông Massimo Di Odoardo, phó chủ tịch phụ trách khí đốt của công ty nghiên cứu thị trường Wood Mackenzie cho biết: “Trong ba năm tới, sự cạnh tranh nguồn cung LNG sẽ vô cùng khốc liệt. Châu Âu và Châu Á sẽ tranh giành để có thể đáp ứng được nhu cầu của mình”.

Về lý thuyết, giá khí đốt cao sẽ thúc đẩy các quốc gia đầu tư nhiều hơn vào các mỏ khí. Nhưng khó có thể chắc chắn được rằng mức giá hiện tại ở châu Âu sẽ khuyến khích được các chính phủ đầu tư bao nhiêu phần trăm vào việc này.

James Henderson, Chủ tịch chương trình khí đốt tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, cho biết: “Rõ ràng trong ngắn hạn, chúng ta không thể thay thế hoàn toàn lượng khí đốt đó. Tuy nhiên, châu Âu cũng có thể chi tiền để đẩy nhanh sự chuyển dịch nền kinh tế sang sử dụng năng lượng sạch, làm giảm nhu cầu đối với nhiên liệu hóa thạch.

Hiện tại, giá thu mua LNG cao ở châu Âu đã thu hút nguồn cung lớn từ các nước xuất khẩu trên thế giới: Qatar, Australia và trên hết là Hoa Kỳ. Sự dồi dào về năng lượng đã mang lại ảnh hưởng chính trị. Washington đã tuyên bố cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng để giúp châu Âu phá vỡ các liên kết năng lượng với Nga. Đây là một mục tiêu từ trước đến nay của nhiều chính trị gia Mỹ.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng, sự bùng nổ nhu cầu hiện tại về khí đốt ở châu Âu có thể sẽ giảm trước khi các dự án LNG kết thúc. Các nhà lãnh đạo châu Âu khẳng định rằng, họ vẫn xem khí đốt là một giải pháp tạm thời trước khi họ có thể đảm bảo được an ninh năng lượng nhờ những nguồn năng lượng tái tạo như gió, mặt trời và hydro.