Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã được chính thức ký kết vào ngày 8/3 vừa qua tại thủ đô Santiago, Chile. Tuy nhiên, hiệp định này đang đứng trước một dấu hỏi lớn rằng liệu khi nào hiệp định sẽ có hiệu lực?
Để TPP-11 chính thức có hiệu lực, ít nhất sáu quốc gia, hay một nửa số nước phải phê chuẩn văn bản. Thỏa thuận sẽ có hiệu lực sau 60 ngày kể từ thời điểm ký kết. 11 quốc gia thành viên hiện chiếm 13,5% tỷ trọng thương mại toàn cầu và là thị trường của khoảng 500 triệu người.
Tuy nhiên, hiện nay, tất cả con mắt đều hướng về Nhật Bản, nền kinh tế lớn nhất của hiệp định, với lo ngại rằng vụ bê bối gần đây của Thủ tướng Shinzo Abe sẽ ảnh hưởng đến tương lai của hiệp định.
Hôm 12/3, ông Abe đã lên tiếng xin lỗi người dân sau khi Bộ Tài chính nước này cùng ngày thừa nhận đã chỉnh sửa một số giấy tờ liên quan đến thỏa thuận mua bán đất thuộc sở hữu nhà nước được cho là thiên vị người quen của vợ chồng thủ tướng.
Deborah Elms, giám đốc điều hành của Trung tâm Thương mại châu Á tại Singapore, nhận định rằng thỏa thuận này sẽ khó đạt được thành tựu nếu không có sự phê chuẩn của Nhật Bản.
Hai tuần lễ thẩm vấn và điều tra kỹ lưỡng vừa qua là khủng hoảng chính trị nghiêm trọng nhất của ông Abe kể từ khi ông lên nắm quyền nhiệm kỳ thứ 2 vào năm 2012.
Xét cho cùng, hiệp định này được tái sinh từ đống tro tàn của hiệp định cũ là Hiệp định hợp tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), vốn đã bị dập tắt bởi Tổng thống Mỹ Donald Trump ngay sau khi ông nhậm chức vào tháng 1/2017.
Chiến thắng của người lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP) vào tháng 9 tới sẽ có thể giúp Abe trở thành lãnh đạo lâu đời nhất của Nhật Bản, nhưng vụ bê bối này đang đe doạ điều ngược lại. Tuy nhiên, trên lý thuyết, sẽ có rất ít trở ngại để LDP phê chuẩn CPTPP.
Các nhà quan sát cho rằng, việc phê chuẩn hay không không phải là vấn đề bởi ngay cả khi ông Abe sụp đổ, những người có khả năng kế nhiệm ông như Shigeru Ishiba, Fumio Kishida và Taro Kono đều được coi là những người ủng hộ thương mại tự do. Và điều cần quan tâm hiện nay là sự chậm trễ trong quá trình phê chuẩn.
Trong khi đó, những diễn biến chính trị tại các nước TPP-11 khác cũng đang được theo dõi sát sao. Tại Malaysia, cuộc bầu cử thủ tướng sẽ diễn ra vào cuối tháng 4 hoặc đầu tháng 5 đồng nghĩa với việc quốc hội mới của nước này sẽ không thể hoàn thiện đầy đủ cho đến cuối năm nay.
Trong khi đó, chiến dịch tranh cử tổng thống tại Mexico và cuộc bầu cử vào tháng 7 có thể ảnh hưởng đến lịch trình phê chuẩn TPP-11 của đất nước Trung Mỹ này.
