Ngày nay, phụ nữ vẫn phải đối mặt với những thách thức đặc biệt trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Những thách thức đó đã và đang cản trở phụ nữ nói riêng và thế giới nói chung trong việc tận dụng tiềm năng và phát triển kinh tế.
Những thách thức này có thể đến từ việc những nữ doanh nhân, tác giả… đang thiếu đi những người đại diện hoặc cố vấn trong ngành. Ngoài ra, những thành kiến và khuôn mẫu về giới có thể làm cho họ thiếu tự tin trong việc khẳng định quyền của bản thân mình.
Ngoài ra, khả năng tiếp cận các tài nguyên và mạng lưới của phụ nữ nhìn chung còn hạn chế, từ đó họ vẫn gặp không ít khó khăn khi phải xác định phương hướng trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ đầy phức tạp.
Dưới đây là buổi trao đổi thứ hai giữa hai chuyên gia sở hữu trí tuệ: bà Trâm Nguyễn (luật sư thuộc Văn phòng luật IPCOM) và ông Đỗ Quốc Cường (chuyên gia ngôn ngữ luật và sở hữu trí tuệ công tác tại Văn phòng luật IPGEEKLAB) về vấn đề này.
Bài viết nằm trong khuôn khổ chuỗi bài “Câu chuyện kinh doanh tài sản trí tuệ Việt Nam” do TheLEADER và Văn phòng luật IPCOM thực hiện. Đây là chuỗi bài chia sẻ những câu chuyện về quản trị và kinh doanh tài sản trí tuệ của các doanh nghiệp Việt Nam.
Bà Trâm Nguyễn: Làm thế nào để có thể nâng cao nhận thức và khuyến khích thêm nhiều phụ nữ tìm hiểu và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là trong các lĩnh vực thường là do nam giới thống trị?
Ông Đỗ Quốc Cường: Để đạt được các mục tiêu ở góc độ nhận thức và hiểu biết như vậy, chúng ta có thể bắt đầu từ việc thúc đẩy các chương trình giáo dục và cố vấn tập trung vào quyền sở hữu trí tuệ cũng như tầm quan trọng của chúng trong quá trình đổi mới. Nêu bật những thành tựu của các nhà phát minh và nhà sáng tạo nữ thành công trong các lĩnh vực vốn do nam giới thống trị có thể là một cách khơi gợi nguồn cảm hứng và xây dựng hình tượng cho phụ nữ noi theo.
Ngoài ra, cần tổ chức nhiều hội thảo gặp gỡ trực tiếp, hội thảo trên web và các sự kiện kết nối nhằm thúc đẩy sự hợp tác và giải quyết những thách thức cụ thể về giới, qua đó có thể tạo điều kiện cho phụ nữ tự tin theo đuổi ý tưởng của họ. Về hội thảo dành cho phụ nữ trong lĩnh vực SHTT, cá nhân tôi thấy những nhóm chuyên môn về sở hữu trí tuệ như IPLOVERS (iplovers.com) đang hoạt động khá hiệu quả.
Ông Đỗ Quốc Cường, chuyên gia ngôn ngữ luật và sở hữu trí tuệ công tác tại Văn phòng luật IPGEEKLABCuối cùng, giao tiếp và tương tác trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội và những người có tầm ảnh hưởng có thể phổ biến rộng rãi tới công chúng các cuộc thảo luận về bình đẳng giới và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Tại Việt Nam và trên thế giới, chính phủ các nước và các tổ chức, cá nhân đã có một số sáng kiến và chính sách cụ thể để hỗ trợ phụ nữ trong việc đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ. Ví dụ, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đã lập ra chương trình “Phụ nữ và sở hữu trí tuệ” với mục tiêu thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.
Những sáng kiến này đã phát huy hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của quyền sở hữu trí tuệ cho phụ nữ và cung cấp cho họ các nguồn lực cũng như sự hỗ trợ cần thiết.
Bà Trâm Nguyễn: Những phụ nữ mới bắt đầu sự nghiệp trong các lĩnh vực sáng tạo hoặc đổi mới nên làm gì để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của mình?
Ông Đỗ Quốc Cường: Đối với những phụ nữ mới bắt đầu sự nghiệp trong các lĩnh vực sáng tạo hoặc đổi mới, điều quan trọng nhất với họ là họ phải chủ động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của chính mình. Cá nhân tôi muốn đưa ra một số lời khuyên mà tôi hy vọng là các chị em sẽ cảm thấy hữu ích.
Tự tăng cường kiến thức cho bản thân: nắm được những hiểu biết nhất định về quyền sở hữu trí tuệ (IP), bao gồm bản quyền, bằng sáng chế, thương hiệu và có thể cả bí mật thương mại. Làm quen với khái niệm sở hữu trí tuệ và các quy định trong phạm vi quyền hạn. Bạn có thể tìm hiểu điều đó từ các nhóm về sở hữu trị tuệ trong nước như IPLOVERS hoặc IPGEEKLAB: LAB for Beginner trên Facebook.
Ghi chép lại những công việc của bản thân mình: luôn duy trì hồ sơ chi tiết về những thành quả sáng tạo của bản thân mình, bao gồm các bản phác thảo, bản nháp, nguyên mẫu và ghi chú, cũng như ngày tháng và quyền tác giả. Bộ tài liệu này có thể được dùng làm bằng chứng trong trường hợp phát sinh tranh chấp hoặc khiếu nại vi phạm.
Hãy nhớ rằng, khi bảo vệ tài sản trí tuệ của chính mình, bạn không chỉ là bảo vệ những thành quả sáng tạo của bạn nói riêng mà còn nâng tầm vị thế của phụ nữ trong xã hội nói chung.
Đăng ký IP: đăng ký kịp thời tài sản trí tuệ của bạn là điều cần thiết để đảm bảo có được sự bảo vệ của pháp luật. Hãy tham khảo ý kiến của luật sư hoặc chuyên gia về Sở hữu trí tuệ để xác định biện pháp bảo vệ phù hợp nhất cho những thành quả sáng tạo của bản thân.
Giám sát IP: thường xuyên theo dõi các tài sản trí tuệ của mình để xác định các vi phạm tiềm ẩn hoặc hành vi sử dụng trái phép và kịp thời thực hiện các biện pháp theo luật định khi cần thiết.
Xây dựng mạng lưới và tìm cố vấn: kết nối với các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực của bạn, những người có thể hướng dẫn và hỗ trợ bạn. Tham gia các hiệp hội nghề nghiệp, tham dự các sự kiện có liên quan và tận dụng tất cả các phương tiện truyền thông xã hội để xây dựng một mạng lưới đồng nghiệp và cố vấn mạnh mẽ.
Hãy nhớ rằng, khi bảo vệ tài sản trí tuệ của chính mình, bạn không chỉ là bảo vệ những thành quả sáng tạo của bạn nói riêng mà còn nâng tầm vị thế của phụ nữ trong xã hội nói chung.
Bà Trâm Nguyễn: Bạn có thể chia sẻ một vài câu chuyện thành công đáng chú ý của phụ nữ trong việc bảo vệ và tận dụng hiệu quả các quyền SHTT của họ?
Ông Đỗ Quốc Cường: Một tấm gương có thể kể đến là của Tiến sĩ Roberta Bondar, một phi hành gia, nhà thần kinh học và nhiếp ảnh gia người Canada. Tiến sĩ Bondar đã đăng ký quyền tác giả và nhãn hiệu cho các bức ảnh của mình và nhiều tác phẩm sáng tạo khác, đồng thời những nỗ lực của bà đã giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho phụ nữ trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM).
Một câu chuyện thành công đầy cảm hứng khác là của Hedy Lamarr – một minh tinh màn bạc ở Hollywood, là hình mẫu tiêu biểu cho đỉnh cao cả về sắc đẹp và trí tuệ. Bà là một nhà sáng chế đích thực, người đã cùng với George Antheil đồng phát triển hệ thống liên lạc nhảy tần trong Thế Chiến thứ Hai. Công nghệ này sau đó đã trở thành nền tảng cho các hệ thống liên lạc không dây hiện đại, bao gồm Wi-Fi, GPS và Bluetooth.
Tiến sĩ Roberta Bondar là một phi hành gia, nhà thần kinh học và nhiếp ảnh gia người Canada. Những nỗ lực của bà đã giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho phụ nữ trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM). Bà đã đăng ký quyền tác giả và nhãn hiệu cho các bức ảnh của mình và nhiều tác phẩm sáng tạo khác.
Lamarr, cùng với Antheil, đã được cấp bằng sáng chế cho phát minh của họ vào năm 1942. Mặc dù công nghệ này không được quân đội áp dụng ngay lập tức, nhưng sau đó nó đã được công nhận là một sự đổi mới đột phá. Năm 1997, Lamarr nhận Giải thưởng Tiên phong của Electronic Frontier Foundation vì những cống hiến của bà trong lĩnh vực truyền thông không dây.
Những câu chuyện này cho thấy tầm quan trọng của việc bảo vệ tài sản trí tuệ, ngay cả khi giá trị của nó chưa được nhìn nhận ngay lập tức. Đức tính kiên trì và tầm nhìn xa trông rộng của Lamarr trong việc bảo vệ bằng sáng chế của mình đã giúp bà có được sự công nhận xứng đáng vì những nỗ lực đóng góp mang tính tiên phong. Thành tựu của bà là tấm gương sáng cho phụ nữ trong lĩnh vực STEM và sở hữu trí tuệ, thể hiện sức mạnh của sự đổi mới và tầm quan trọng của việc bảo vệ tài sản trí tuệ
Bà Trâm Nguyễn: Làm thế nào để cộng đồng sở hữu trí tuệ có thể phối hợp cùng nhau để tạo ra một môi trường toàn diện hơn, đảm bảo cơ hội bình đẳng cho cả nam và nữ để bảo vệ và hưởng lợi từ các sáng tạo sở hữu trí tuệ của họ?
Ông Đỗ Quốc Cường: Cộng đồng sở hữu trí tuệ có thể tạo ra một môi trường toàn diện hơn bằng cách thực hiện những chính sách và chương trình thúc đẩy bình đẳng giới cùng sự đa dạng. Hoạt động này có thể thực hiện thông qua việc cung cấp những cơ hội giáo dục, cố vấn và xây dựng mạng lưới phục vụ cho cả nam và nữ. Việc hợp tác giữa nhà nước và các tổ chức có thể góp phần giảm thiểu và tiến tới xóa bỏ những định kiến về giới.
Khuyến khích thành phần tham gia đa dạng trong các hội đồng, ủy ban và cơ quan có quyền ra quyết định để tạo điều kiện cho các quan điểm cân bằng được nêu lên. Chia sẻ câu chuyện thành công của cả nhà phát minh nam và nữ để có thể truyền cảm hứng và sức mạnh cho những người khác. Cuối cùng, hoạt động đối thoại liên tục về tầm quan trọng của bình đẳng giới trong bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sẽ thúc đẩy một môi trường có lợi cho tất cả mọi người.
* Bài phỏng vấn do bà Trâm Nguyễn, luật sư thuộc Văn phòng luật IPCOM, thực hiện.
