Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, xuất khẩu nông sản Việt Nam gặp nhiều khó khăn, cộng thêm tác động kép của hạn hán, xâm nhập mặn, bão lũ, nền nông nghiệp Việt Nam chứng kiến cảnh nông dân mất mùa, doanh nghiệp gặp hàng loạt khó khăn trước mắt.
Bên cạnh đầu tư công nghệ chế biến, chú trọng thị trường nội địa, chuyển đổi số được xem là chiến lược hiệu quả cho tương lai nông nghiệp. Đây không chỉ là một xu thế, mà là một hành trình xuyên suốt để thay đổi bộ mặt nền nông nghiệp Việt Nam.
Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ và môi trường, Bộ NN-PTNT cho biết, trong 5 năm gần đây, ngành nông nghiệp vẫn đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 2,71%/năm và kim ngạch xuất khẩu không ngừng phát triển.
Để đạt được những thành quả trên, việc triển khai hệ thống giải pháp phát triển khoa học công nghệ tận dụng thành tựu của nền công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số trong nông nghiệp là một giải pháp tổng thể góp phần nâng cao hiệu quả toàn ngành, tạo đột phá trong phát triển nhanh, bền vững, nâng cao giá trị gia tăng, hiệu quả.
Ở góc độ địa phương, Lâm Đồng được đánh giá là một trong những tỉnh đạt được nhiều thành tựu trong chuyển đổi số nông nghiệp. Ông Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết, hiện nay Việt Nam có khoảng 12 nhà cung cấp giải pháp IoT chính thức với 52 doanh nghiệp sử dụng nhưng có tới 25 trong số đó là ở Lâm Đồng.
Nếu trước đây không có các thiết bị cảm ứng thì người nông dân sẽ thường xuyên phải ra đo đạc nhưng giờ chỉ cần ngồi một chỗ vẫn có thể điều khiển. Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng nêu ví dụ với công nghệ tưới thông minh, chủ trang trại có thể chủ động không gian và thời gian. Chủ trang trại có thể đi dự hội thảo này và thực hiện tưới cây cùng lúc.
"Tỉnh Lâm Đồng thường xuyên tổ chức phổ biến kiến thức, phát triển công nghệ, xác định được nông nghiệp công nghệ cao ứng dụng thế nào, nông nghiệp thông làm gì, áp dụng cho những cây, con gì. Từ đó, giúp doanh nghiệp, người dân lấy khoa học công nghệ làm khâu đột phá để liên kết sản xuất", ông Phạm S chia sẻ.
Thang thuốc cho ngành nông nghiệpTrên cơ sở đó, hiện nay tỉnh đã có mô hình thành công trong chuyển đổi số nông nghiệp như Công ty CP sinh học rừng hoa, Công ty Đà Lạt Hasfarm, Tập đoàn TH…
Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng đề xuất: "Các chính sách được ban hành cần phù hợp với thực tiễn sản xuất, có tính thực tiễn cao nhằm huy động các nguồn lực để phát triển đồng bộ, toàn diện nông nghiệp thông minh 4.0, từ đó chủ động đầu tư công nghệ phù hợp với từng vùng sinh thái và quy mô sản xuất để tạo ra một luồng sinh khí mới".
Chia sẻ về phương pháp tiếp cận chuyển đổi số cho ngành nông nghiệp, ông Nadav Eshcar, Đại sứ Israel tại Việt Nam cho rằng, người dân có thể bắt đầu từ những "điểm chạm" quen thuộc như smartphone.
Đại sứ Israel chia sẻ khi tiếp xúc với máy tính, người nông dân quen thuộc với đồng ruộng không cảm thấy thoải mái, thuận tiện. Tuy nhiên, khi tất cả đều dùng smartphone, mọi thứ thay đổi. Mỗi người nông dân, kể cả ở vùng xa, cũng đều có smartphone.
Do đó, việc sử dụng và khai thác kiến thức qua smartphone rất quan trọng, ví dụ, họ có thể dùng điện thoại chụp ảnh rồi thông qua công nghệ AI phân tích để tham khảo cách bón phân cho đồng ruộng...
Bên cạnh smartphone, Israel ứng dụng nhiều công nghệ khác trong nông nghiệp. Chẳng hạn, họ dùng máy móc để phát hiện và phân loại giới tính gà từ trong trứng.
"Công nghệ không phải là vấn đề mà là giải pháp. Với smartphone, bạn không cần biết nó chạy như thế nào nhưng bạn biết sử dụng nó. Vì vậy, công nghệ cần dễ sử dụng cho người nông dân. Người nông dân có thể là những người bảo thủ nhất trong chấp nhận công nghệ mới. Với các vùng khác nhau ở Việt Nam, chính phủ có thể quyết định công nghệ nào phù hợp với từng địa phương để triển khai thí điểm", ông Eshcar kiến nghị.
Đại diện Hiệp hội Nông nghiệp số (VIDA), ông Thân Văn Hùng, Phó chủ tịch VIDA cho biết, tiềm năng của chuyển đổi số trong nông nghiệp tại Việt Nam là rất lớn vì được sự ủng hộ cao từ các cơ quan, bộ, ngành cho đến các doanh nghiệp.
Chuyển đổi số đã mang lại những kết quả tích cực không chỉ trong chất lượng, năng suất mà còn cải thiện về cách thức quản lý, phương thức kinh doanh lĩnh vực nông nghiệp.
"Đối với VIDA, hiệp hội đang có những chiến lược hành động rất cụ thể. Đó là hỗ trợ các doanh nghiệp trong hiệp hội tiếp cận các công nghệ mới, giới thiệu các doanh nghiệp công nghệ như FPT, VNPT đến với các doanh nghiệp làm nông nghiệp", ông Hùng nói.
Qua đó, đại diện VIDA mong muốn chính phủ hỗ trợ định hình hệ sinh thái nông nghiệp số để cho doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận. Đặc biệt là nông nghiệp hữu cơ và thấy được nhu cầu ứng dụng số hóa vào doanh nghiệp rất cần thiết. Đầu tư số hóa thì doanh nghiệp được hưởng lợi rồi sau đó là nông dân được hưởng lợi.
