Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng phát sinh điểm nghẽn

Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 187 ngày 19/2/2025 với tổng chiều dài tuyến chính khoảng 391km, tổng mức đầu tư 203.231 tỷ đồng, trong đó chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư là 35.750 tỷ đồng.

Dự kiến, dự án sẽ khởi công vào tháng 12/2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Hiện tại, tỉnh Lào Cai cho biết dự án đoạn qua địa phương đang gặp khó về giải phóng mặt bằng.

Cụ thể, trên cơ sở hồ sơ ranh giới giải phóng mặt bằng sơ bộ do Ban quản lý dự án đường sắt cung cấp, Sở ngành Lào Cai dự kiến tổng diện tích dự kiến thu hồi đất khoảng 780ha, 20 dự án tái định cư với tổng mức đầu tư gần 1.100 tỷ đồng.

Trong đó, tổng số hộ dân cần di dời khoảng 950 suất, tổng số cơ sở sản xuất công nghiệp, cụm công nghiệp khoảng 91 cơ sở tại khu công nghiệp đông Phố Mới, cụm công nghiệp Đông Phố Mới và cụm công nghiệp Sơn Mãn - Vạn Hòa.

Đến giữa tháng 3 vừa qua, khi một số huyện và TP. Lào Cai chuẩn bị triển khai niêm yết, bồi thường mặt bằng thì nhiều vị trí hướng tuyến của dự án đã thay đổi so với hồ sơ mà Ban quản lý dự án cung cấp trước đó gần một tháng.

Đặc biệt, theo UBND tỉnh Lào Cai, có vị trí phương án tim tuyến dịch chuyển so với phương án đã cung cấp là 500m, vị trí ga Bảo Thắng thay đổi hoàn toàn so với phương án tuyến đã cung cấp.

Việc này dẫn đến hoạt động thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư phải tạm dừng.

Đồng thời Ban quản lý dự án chưa cắm mốc và bàn giao ranh giới thực hiện dự án trên thực địa, do đó việc kiểm đếm, thống kê, dự kiến số hộ bị ảnh hưởng, phải bố trí tái định cư chưa thể chính xác theo hồ sơ Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được duyệt.

Một trở lực tiếp theo đối với việc sớm có mặt bằng phục vụ khởi công dự án vào tháng 12 năm nay là: tỉnh đang thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã theo mô hình tổ chức mới theo Kết luận 126 và 127 năm 2025 của Bộ Chính trị, trong khi Luật Quy hoạch đô thị và Nông thôn chưa có hiệu lực thi hành nên các quy hoạch xây dựng nông thôn mới cũng có các định hướng thay đổi.

Mới đây, Thủ tướng đã chỉ đạo “nóng” về dự án đường sắt này với một số mốc hoàn thành công việc tương ứng đặt ra với Bộ, ngành. Theo đó, Bộ Tài chính trình Thủ tướng thành lập Hội đồng thẩm định nhà nước trong tháng 4/2025 để tiến hành thẩm định cùng với quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, đáp ứng tiến độ khởi công vào tháng 12/2025.

Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính nhận trách nhiệm làm việc với phía Trung Quốc để đàm phán Hiệp định khung về các nội dung liên quan đến dự án trong tháng 5/2025, ký kết hiệp định vay trong tháng 11/2025 ngay sau khi phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi.

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc chỉ đạo Bộ Tài chính, Bộ Ngoại giao dự thảo và gửi Công thư của Phó thủ tướng đề nghị Phó thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc phụ trách lĩnh vực để hỗ trợ về vốn vay ưu đãi của Trung Quốc cho dự án này.

Theo ông Nguyễn Trọng Hài, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, dự án tuyến đường sắt tốc độ cao Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được triển khai có ý nghĩa chiến lược trong việc hình thành mạng lưới vận tải đường sắt ở phía Bắc, chạy theo hành lang Đông – Tây, nối liền vùng Tây Bắc với vùng đồng bằng và cảng biển Hải Phòng - một trong những trung tâm hàng hải lớn nhất Việt Nam.

Đồng thời, dự án giữ vai trò kết nối vận tải đường sắt với Trung Quốc, trực tiếp là khu vực Tây Nam, Trung Quốc, một khu vực có khoảng trên 500 triệu dân và đang phát triển rất mạnh; từ đây sẽ tiếp tục kết nối với đường sắt các nước Á – Âu; tạo không gian và mở ra cơ hội lớn để Lào Cai cũng như các địa phương có tuyến đường sắt đi qua đẩy nhanh quá trình phát triển đô thị, thương mại, du lịch, dịch vụ, tiết kiệm chi phí logistics.

Dự án đoạn qua tỉnh Lào Cai dài khoảng 65km thuộc địa bàn TP. Lào Cai và các huyện Bảo Thắng, Bảo Yên và Văn Bàn.

Tuyến qua Lào Cai bố trí 2 nhà ga gồm ga Lào Cai khoảng 84ha (trong đó ga Lào Cai mới diện tích 60ha và ga Lào Cai hiện hữu diện tích 24ha) và ga Bảo Thắng cùng 2 trạm tác nghiệp kỹ thuật.