Do tình hình dịch Corona (nCoV) diễn ra phức tại, nhiều nhà nhập khẩu Trung Quốc đã thông báo cho các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam tạm dừng giao hàng.
Một doanh nghiệp xuất khẩu tôm cho biết, chi phí lưu kho đang tăng từng ngày do các đơn hàng đi Trung Quốc chưa thể thực hiện.
Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), một doanh nghiệp Việt đã ký đơn hàng hơn 600 tấn tôm nhưng mới kịp giao sang Trung Quốc một nửa trước Tết. Số còn lại hiện phải lưu kho.
Bên cạnh đó, tôm Việt xuất đi các thị trường Hàn Quốc, Mỹ, EU cũng bị tác động không tốt do tâm lý e dè, lo ngại dịch bệnh. Do đó, việc chốt tiếp các hợp đồng mới cũng trở nên khó khăn hơn.
Trên thị trường thế giới, giá tôm thời gian tới sẽ giảm vì nguồn cung tăng mạnh. Do dịch nCoV mà nguồn cung tôm lớn cho Trung Quốc như Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan cũng đang ùn ở cảng Trung Quốc mà chưa được thông quan. Nhiều tàu biển hiện không thể cập cảng ở Trung Quốc do việc đóng và bốc dỡ hàng hóa diễn ra chậm hoặc không hoạt động.
Do đó, các nước này cũng sốt sắng tìm thị trường thay thế như Mỹ, EU nên việc này cũng ảnh hưởng tới nhu cầu nhập khẩu từ Việt Nam.
Mặc dù vậy, theo Vasep, tôm Việt Nam cũng có cơ hội giành thị phần lớn hơn tại các thị trường Mỹ, Nhật Bản, EU. Đây chính là những thị trường truyền thống của các nhà cung cấp tôm Trung Quốc khi nhiều nhà nhập khẩu cũng đang tạm ngừng đơn hàng từ Trung Quốc.
Bên cạnh đó, sau dịch này, theo dự báo của VASEP, người tiêu dùng Trung Quốc có thể sẽ phải thay đổi nhận thức và thói quen ăn uống, hạn chế ăn thực phẩm tươi sống và chuyển sang tiêu thụ nhiều hơn các sản phẩm chế biến sâu đảm bảo an toàn thực phẩm.
Nhu cầu tiêu thụ tôm của người tiêu dùng Trung Quốc có thể sẽ cao hơn để thay thế cho các mặt hàng giáp xác sống khác như tôm hùm, các mặt hàng tươi sống như cá hồi ướp lạnh.
Hiện tỷ lệ đơn hàng cá hồi ướp lạnh nhập vào Trung Quốc bị hủy lên đến 80-90%. Nhiều chuyến bay tới Trung Quốc đã bị hủy và nhiều hãng cung cấp cá hồi, tôm hùm tại Scotland, Na Uy hoặc Australia cho Trung Quốc đang phải chật vật tìm kiếm thị trường thay thế.
Trong bối cảnh tình hình dịch nCoV diễn biến phức tạp như hiện nay, bên cạnh chờ đợi thị trường Trung Quốc hoạt động trở lại, hiệp hội này khuyến nghị doanh nghiệp cần tìm kiếm mở rộng thị trường mới và phát triển thị trường nội địa, chủ động nắm bắt thông tin diễn biến dịch bệnh để có kế hoạch điều chỉnh sản xuất một cách kịp thời.
Năm 2019, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu tôm đứng thứ 4 của Việt Nam, chiếm 16% tổng giá trị xuất khẩu tôm Việt, đồng thời là thị trường tăng trưởng dương tốt nhất trong top 6 thị trường nhập tôm chính của Việt Nam.
Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc năm qua đạt 542,9 triệu USD, tăng 10,3% so với năm 2018. Trong đó, sản phẩm tôm sú chiếm tỷ trong 41%, tôm chân trắng 50,6% và còn lại tôm biển chiếm 8,4%.
Vasep dự báo, trong quý I/2020, tiêu thụ tôm sang Trung Quốc giảm do tác động của dịch do virus corona.
Tuy nhiên, ngoài Trung Quốc, doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt có thể tận dụng những tín hiệu tích cực từ Top 3 thị trường nhập khẩu tôm Việt lớn nhất gồm EU, Mỹ, Nhật Bản trong năm 2020.
Cụ thể, EU là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 20,5% trong tổng giá trị xuất khẩu tôm Việt.
Xuất khẩu tôm Việt sang EU năm 2019 sụt giảm so với năm 2018, tuy nhiên, theo Vasep, hiệp định EVFTA dự kiến có hiệu lực năm nay có thể tạo ‘đột phá’ cho xuất khẩu tôm Việt sang thị trường này.
Thuế nhập khẩu hầu hết tôm nguyên liệu (tươi, đông lạnh, ướp lạnh) vào EU sẽ được giảm từ mức thuế cơ bản 12 - 20% xuống 0% ngay khi hiệp định EVFTA có hiệu lực. Thuế nhập khẩu tôm chế biến sẽ về 0% sau 7 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực.
Đối với thị trường đứng thứ 2 về nhập khẩu tôm Việt, Mỹ chiếm tỷ trọng 19,4% tổng xuất khẩu tôm Việt. Nhu cầu nhập khẩu tôm của Mỹ từ Việt Nam giai đoạn cuối năm 2019 tích cực hơn nhờ nước này có xu hướng giảm nhập khẩu từ Ấn Độ, Thái Lan và giảm mạnh nhập từ Trung Quốc.
Trong tháng 8/2019, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã công bố kết quả cuối cùng của đợt rà soát hành chính lần thứ 13 (POR 13) về thuế chống bán phá giá tôm Việt Nam vào Mỹ với 31 doanh nghiệp được hưởng mức thuế 0%. Thông tin này giúp tạo thêm động lực cho các doanh nghiệp xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ.
Ngoài ra, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung khiến Mỹ tăng thuế 25% đối với 250 tỷ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc trong đó có sản phẩm tôm. Xuất khẩu tôm của Trung Quốc sang Mỹ càng thêm khó khăn, tạo cơ hội cho các nguồn cung đối thủ của Trung Quốc trên thị trường Mỹ trong đó có Việt Nam. Trong đó, mặt hàng tôm bao bột từ Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ cạnh tranh tốt hơn với Trung Quốc trên thị trường Mỹ.
Còn tại thị trường nhập khẩu tôm Việt lớn thứ ba, Nhật bản, theo Vasep, Thế vận hội Olympics Tokyo 2020 sẽ thúc đẩy tiêu dùng thủy sản trên thị trường Nhật Bản, đặc biệt là tôm nên nhu cầu tiêu thụ tôm dự kiến tăng, tạo cơ hội cho các nhà xuất khẩu tôm trên thế giới.
