Gần 90% môi giới bất động sản không có chứng chỉ hành nghề: 'Khoảng trống' nan giải của thị trường

Đa phần môi giới bất động sản chưa có chứng hành nghề

Luật Kinh doanh bất động sản 2023 chính thức có hiệu lực, mang theo kỳ vọng về một thị trường minh bạch và chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, "khoảng trống" lớn về chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản vẫn đang đặt ra một thách thức không nhỏ cho cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và chính những người làm nghề.

Quá trình thực thi tại các địa phương cho thấy nhiều hạn chế, đặc biệt trong công tác đào tạo, tổ chức thi sát hạch và cấp chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản.

Thực trạng đáng báo động này đòi hỏi một cuộc chấn chỉnh toàn diện, từ tư duy đào tạo đến cơ chế giám sát hoạt động môi giới trên thị trường.

Khảo sát toàn quốc của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam cho thấy, 89% môi giới chưa có hoặc đã hết hạn chứng chỉ hành nghề; 51,8% chưa từng tham gia đào tạo chính quy; 93% mong muốn được tham gia kỳ thi sát hạch và 72,6% chưa biết thế nào là cơ sở đào tạo đạt chuẩn.

Thực trạng này không chỉ là những con số thống kê. Từ phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Thái Bình, Tổng giám đốc Đông Tây Land cho biết, nó đã tạo ra một hệ lụy dai dẳng.

“Nhiều môi giới trên thị trường không đủ năng lực và kinh nghiệm hành nghề. Doanh nghiệp chúng tôi thường phải tuyển dụng, thử việc và đào tạo lại từ đầu, sau đó mới hỗ trợ nhân sự đi học lấy chứng chỉ,” ông Bình chia sẻ.

Kết quả là một đội ngũ nhân sự bước vào nghề với nền tảng kiến thức mỏng, coi đây là một trải nghiệm ngắn hạn, dẫn đến tỷ lệ biến động nhân sự cao kỷ lục, trung bình lên tới 10% mỗi tháng.

Theo nhiều chuyên gia, gốc rễ của vấn đề nằm ở cả hai phía, cả người học và đơn vị đào tạo.

Tại Hội thảo Chuẩn hoá đào tạo và cấp chứng chỉ - Nâng tầm môi giới chuyên nghiệp do Hội Môi giới bất động sản Việt Nam tổ chức, bà Nguyễn Thùy Dương, Giám đốc Công ty CP Đào tạo và nghiên cứu xây dựng CTS thẳng thắn nhận xét, khó khăn hiện nay không chỉ nằm ở điều kiện giảng dạy, mà chủ yếu ở thái độ của học viên.

Tâm lý muốn học nhanh, lấy chứng chỉ với chi phí rẻ đã vô tình tiếp tay cho các đơn vị đào tạo kém chất lượng, cắt xén chương trình, thiếu thực hành.

Bà Dương cũng chỉ ra rằng, cơ chế hậu kiểm thay cho "giấy phép con" dù tiến bộ nhưng cần thời gian để phát huy hiệu quả. “Chính trong khoảng trống này, một số cơ sở đã tranh thủ trục lợi, hoạt động không tuân thủ quy định,” bà nói thêm.

Hệ quả pháp lý của tình trạng này là rất nghiêm trọng. Dưới góc độ pháp luật, Luật sư Lê Trọng Thêm, Giám đốc Công ty Luật LTT & Partners cảnh báo, môi giới bất động sản hành nghề khi chưa có chứng chỉ hợp lệ có thể bị xử phạt hành chính hàng chục triệu đồng.

Nghiêm trọng hơn, nó kéo theo nguy cơ tranh chấp, kiện tụng, gây thiệt hại trực tiếp cho khách hàng.

Không chỉ cá nhân, mà cả doanh nghiệp sử dụng môi giới không đủ điều kiện cũng có thể bị thanh tra, xử lý.

Ông Thêm nhấn mạnh, nguy cơ mang tính hệ thống nếu tình trạng này kéo dài. Đó một vòng luẩn quẩn khó thoát với chất lượng dịch vụ giảm sút, niềm tin nhà đầu tư sụt giảm, khách hàng thiệt hại, còn cơ quan quản lý mất đi công cụ kiểm soát và sàng lọc lực lượng hành nghề. Đây là rủi ro mang tính hệ thống, cần sớm được chấn chỉnh.

Gỡ rối từ cơ chế quản lý và kinh nghiệm quốc tế

Trước thực trạng trên, cơ quan quản lý nhà nước đã có những động thái quyết liệt. Bà Hoàng Thu Hằng, Trưởng phòng Quản lý thị trường bất động sản (Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng) cho biết, Nghị định 114 mới ban hành đã giao trực tiếp trách nhiệm tổ chức thi sát hạch cho Sở Xây dựng các địa phương, tạo tiền đề để kỳ thi được triển khai đồng bộ.

Về công tác đào tạo, Thông tư 04/2024/TT-BXD cũng siết chặt quy định, yêu cầu các cơ sở đào tạo phải tuân thủ chương trình khung tối thiểu 74 tiết và có đủ điều kiện pháp lý.

Nhà nước đã bỏ ‘giấy phép con’, thay bằng cơ chế hậu kiểm. Những đơn vị không đáp ứng sẽ bị xử lý, chứng nhận không được công nhận và học viên không thể dự thi. Người học cần tỉnh táo lựa chọn các đơn vị uy tín như VARS IRE, các trường đại học, cao đẳng để tránh rủi ro, bà Hằng khuyến cáo.

Ông Trần Minh Hoàng, Phó chủ tịch VARS lấy dẫn chứng, tại bang California (Mỹ), môi giới phải hoàn thành ít nhất 105 giờ đào tạo mới đủ điều kiện dự thi. Ở Singapore, Hàn Quốc, kỳ thi được tổ chức ở cấp quốc gia với quy trình minh bạch, có giám sát độc lập.

Nhiều nước còn quy định môi giới mới phải hành nghề dưới sự hướng dẫn của môi giới có chứng chỉ trước khi được cấp phép độc lập.

Do đó, Việt Nam cần sớm chuẩn hóa giáo trình, quy định cấp chứng chỉ môi giới bất động sản, thống nhất quản lý mã số chứng chỉ trên toàn quốc, ban hành ngân hàng câu hỏi quốc gia và tổ chức kỳ thi theo quy chuẩn chung, minh bạch, khách quan, tránh tình trạng cục bộ địa phương.

Trong đó, việc chuẩn hóa đào tạo và cấp chứng chỉ hành nghề môi giới là giải pháp then chốt để nâng tầm lực lượng môi giới, góp phần minh bạch hóa thị trường bất động sản.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam cũng cho rằng, môi giới là lực lượng giữ vai trò quan trọng, nhưng bản thân mỗi cá nhân phải chủ động trang bị kiến thức và lựa chọn cơ sở đào tạo uy tín.

Ông cho biết, VARS đã chủ động biên soạn bộ giáo trình chuẩn dựa trên khung nội dung của Bộ Xây dựng, được thẩm định bởi các chuyên gia, giáo sư, tiến sĩ chuyên ngành.

Ông kiến nghị Bộ Xây dựng cần có chỉ đạo mạnh mẽ hơn để các địa phương sớm tổ chức kỳ thi sát hạch đồng bộ, tháo gỡ các điểm nghẽn còn tồn tại. Đồng thời, VARS cũng đã xây dựng bộ tiêu chuẩn nghề nghiệp, trong đó nhấn mạnh yếu tố văn hóa và đạo đức hành nghề, dự kiến sẽ trình cơ quan quản lý cho ý kiến để ban hành chính thức.

Đại diện doanh nghiệp, Bà Trần Thị Cẩm Tú, CEO EximRS đề nghị các cơ quan quản lý nhà nước phải có cơ chế thi sát hạch rõ ràng, vừa đảm bảo chất lượng đầu ra cho thí sinh, vừa đảm bảo sự nghiêm túc của đào tạo. Theo bà, cam kết “học thật” phải trở thành nguyên tắc, và các chủ sàn cần coi trọng tri thức, đạo đức nghề nghiệp để xây dựng đội ngũ môi giới bền vững.

Từ góc độ quản lý, ông Vương Duy Dũng, Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng khẳng định, tất cả các thành phần tham gia – từ cơ quan quản lý, hiệp hội nghề nghiệp, cơ sở đào tạo đến chính các môi giới – đều phải chung nhận thức và cùng nỗ lực nâng cao chất lượng.

Chỉ khi đó, Nhà nước mới có thể đưa ra những điều chỉnh linh hoạt, phù hợp với thị trường. Ông nhấn mạnh, trong giai đoạn tới sẽ cụ thể hóa hơn chương trình đào tạo, nội dung thi, phương thức sát hạch để vừa bảo đảm chất lượng, vừa tạo môi trường thông thoáng, minh bạch cho hoạt động môi giới.

Nhìn về dài hạn, các chuyên gia cho rằng, yếu tố then chốt trong 3–5 năm tới là xây dựng hệ thống chuẩn hóa toàn diện – từ giáo trình, bộ đề thi, ngân hàng câu hỏi, cơ chế hậu kiểm – song song với việc nâng cao đạo đức và tiêu chuẩn nghề nghiệp, qua đó đưa nghề môi giới Việt Nam hội nhập quốc tế và được xã hội tôn trọng đúng tầm.