Theo khảo sát của Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), gần 70% doanh nghiệp vẫn đang kinh doanh không có lãi. Mặt khác, trong số các doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động thì số lượng doanh nghiệp lớn chỉ chiếm chưa đầy 2%, doanh nghiệp vừa chiếm 2%, còn lại 96% là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.
Mặc dù khu vực kinh tế tư nhân đang có số lượng doanh nghiệp chiếm ưu thế so với các khu vực khác, song hiệu quả hoạt động của khu vực này còn chưa được cải thiện đáng kể, chất lượng hoạt động cũng còn hạn chế.
Tại Hội thảo thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TW với chủ đề Tiếp tục hoàn thiện môi trường phát triển kinh tế tư nhân, ông Đỗ Đình Hiệu, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Thanh Hoá cho rằng, khu vực tư nhân đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là việc thiếu vốn và khó tiếp cận đất đai.
Về vấn đề tiếp cận đất đai, Nhà nước quy định doanh nghiệp, nhà đầu tư sẽ được tiếp cận đất sau 77 ngày, tuy nhiên ông Hiệu cho rằng việc này là không khả thi bởi lẽ việc hoàn thiện hồ sơ của nhà đầu tư, công tác chấp thuận chủ trương đầu tư nhanh nhất cũng phải mất 6 tháng, lúc này, việc nắm bắt cơ hội kinh doanh của các doanh nghiệp là hết sức khó khăn.
Liên quan đến vấn đề vốn, theo ông Hiếu, đây là yếu tố quan trọng nhất cho mỗi doanh nghiệp đặc biệt là một vấn đề lớn đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tuy nhiên có một thực tế là trong khi các doanh nghiệp có nhu cầu vốn rất lớn và chưa tiếp cận được thì các ngân hàng với nguồn tài chính lớn vẫn thường xuyên tiếp cận các doanh nghiệp thông qua các hiệp hội.
Như vậy, rõ ràng là 2 đối tượng - một thừa, một thiếu - vẫn chưa thể gặp được nhau mà lý do ông Hiệu đưa ra là do nút thắt về mặt thể chế: Thể chế vẫn chưa gắn với tình hình thực tiễn của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, ông Hiệu cũng cho biết nguồn vốn thành lập doanh nghiệp hiện vẫn do doanh nghiệp tự khai, tự chịu trách nhiệm điều này có thể dẫn đến việc các doanh nghiệp khai khống tới 5 tỷ đồng, thậm chí là 10 tỷ đồng nhưng trên thực tế thì lại không có vốn.
Đặc biệt, số lượng sinh viên mới ra trường khởi nghiệp và thành lập doanh nghiệp khá lớn tuy nhiên việc có được nguồn vốn hàng chục tỷ đồng là điều bất khả thi.
Chính điều này sẽ làm ảnh hưởng tới việc quản lý và đánh giá khi vốn đăng ký thành lập doanh nghiệp cùng các yếu tố khác được tính vào dòng tiền hoạt động trên thị trường theo ông Hiệu là không phù hợp.
Lý giải thực trạng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp còn hạn chế, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, nguyên nhân đến từ cả phía các cơ quan tín dụng và cả các doanh nghiệp tư nhân.
Ông Cấn Văn LựcCụ thể, một số tổ chức tín dụng còn chưa mặn mà đối với cho vay doanh nghiệp tư nhân, một phần là do quy mô và hiệu quả tín dụng không cao trong khi rủi ro và chi phí hoạt động cao;
Chưa có các sản phẩm - dịch vụ chuyên biệt cho từng nhóm khách hàng cá nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa; thủ tục tín dụng còn rườm rà, phức tạp và các tổ chức tín dụng đang trong quá trình tái cơ cấu, thay đổi chiến lược hoạt động.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp trong khu vực kinh tế tư nhân có trình độ quản lý còn yếu kém, công nghệ lạc hậu; thông tin thiếu minh bạch, báo cáo tài chính ít được kiểm toán, khả năng đáp ứng đủ điều kiện hồ sơ vay vốn còn hạn chế.
Ngoài ra, ông Lực cho rằng nhiều doanh nghiệp thiếu chiến lược kinh doanh hoặc có phương án kinh doanh không khả thi; chủ yếu thanh toán bằng tiền mặt hoặc làm việc với nhiều tổ chức tín dụng dẫn đến khó kiểm soát dòng tiền; thiếu tài sản đảm bảo và bề dài hoạt động; thiếu hiểu biết về các cơ chế chính sách; và chưa có thói quen mua bảo hiểm rủi ro.
Bên cạnh những khó khăn trong việc tiếp cận vốn và đất đai, một số bất cập khác cũng được chỉ ra. Theo đó, mặc dù đã có những tín hiệu tích cực nhưng việc triển khai Nghị quyết 10-NQ/TW còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ.
Nhiều quy định pháp luật về kinh tế tư nhân chưa được thực hiện nghiêm, môi trường đầu tư kinh doanh còn hạn chế, tiềm ẩn rủi ro và thiếu tính minh bạch. Các thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp; tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho doanh nghiệp còn nhiều.
Do đó, để doanh nghiệp có thể chủ động lớn, các chuyên gia cho rằng cần tạo điều kiện thuận lợi và mạnh dạn hơn nữa để cắt giảm thủ tục đầu tư kinh doanh, giúp doanh nghiệp gia nhập thị trường một cách nhanh nhất, chớp được cơ hội kinh doanh tốt nhất và thay đổi tư duy một cách mạnh mẽ nhất; đặc biệt là nâng cao vai trò của khu vực kinh tế tư nhân.
