Mỗi dịp tết đến xuân về, hầu như mọi gia đình dù tất bật với công việc, vẫn dành ra thời gian để dọn dẹp, trang hoàng lại nhà cửa, chuẩn bị đón năm mới. Từ đó, lượng rác thải sinh hoạt phát sinh nhanh chóng, gây ra gánh nặng cho hệ thống thu gom và xử lý rác thải, đặc biệt tại những khu đô thị.
Đặc biệt, thành phần rác thải ngày càng phức tạp, bao gồm cả những loại rác thải khối lượng lớn, rác điện tử, rác hữu cơ và cả rác thải y tế do sự bùng phát dịch bệnh những ngày cuối năm, nếu không xử lý kịp thời không chỉ gây mất cảnh quan, ảnh hưởng tới không khí đón tết mà còn tạo ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng tới môi trường.
Bên cạnh đó, khi nhu cầu vứt rác gia tăng, hiện tượng vứt rác bừa bãi ra đường phố, cống thoát nước, sông hồ cũng xuất hiện ngày càng nhiều, càng làm phức tạp hóa hoạt động thu gom.
Thời điểm cận tết cũng là lúc đội ngũ thu gom rác thải, vệ sinh đô thị phải tăng cường hoạt động tối đa để đảm bảo không khí đón tết sạch sẽ cho người dân. Ở những địa phương chưa phát triển hệ thống thu gom, xử lý rác thải, hiện tượng quá tải rác thải có thể kéo dài tới sau tết.
Trước tình trạng này, lãnh đạo nhiều địa phương đã đưa ra chỉ đạo, kế hoạch thực hiện phương án vệ sinh, giao trách nhiệm cho các cơ quan, đơn vị thực hiện để hạn chế lượng rác thải phát sinh.
Hạn chế xả thải với 3R
Theo các chuyên gia, tâm lý của người dân mỗi dịp tết đến là luôn muốn nhà cửa được gọn gàng, ngăn nắp một cách nhanh chóng, do đó nhiều người bỏ qua các công đoạn phân loại, tái sử dụng rác thải. Những vật dụng cũ, dù có thể còn giá trị sử dụng vẫn bị vứt bỏ, được thay thế bởi đồ mới.
Điều này không chỉ khiến lượng rác thải gia tăng một cách khó kiểm soát mà còn làm lãng phí nguồn rác thải chất lượng, có giá trị tái chế cao.
Các hoạt động mua sắm tăng cao cũng làm phát sinh lượng lớn rác thải bao bì. Theo Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), ước tính mỗi mùa lễ hội có khoảng 100.000 tấn bao bì nhựa dùng một lần được sử dụng và thải bỏ ra môi trường.
PRO Việt Nam đề xuất, người tiêu dùng cần tích cực “đối xử” với rác thải theo nguyên tắc 3R trong các hoạt động sinh hoạt, tiêu dùng, đặc biệt là vào dịp tết để hạn chế thải bỏ.
Theo đó, điều đầu tiên cần làm là hạn chế xả thải, thông qua việc sử dụng những bao bì, túi, hộp có thể tái sử dụng nhiều lần. Những đồ nhựa dùng một lần hay được sử dụng trong mùa lễ hội như ống hút, cốc chén nhựa cũng cần được hạn chế sử dụng.
Đối với việc dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa, có thể giảm thiểu xả thải ra môi trường thông qua việc sửa sang, tái sử dụng những món đồ cũ, hỏng để kéo dài thời gian sử dụng. Những loại rác thải như chai nhựa, vỏ lon, hộp xốp, lốp xe cũng có thể được sử dụng để làm thành vật dụng, đồ trang trí theo những phương pháp được chia sẻ trong các hội, nhóm, cộng đồng người tiêu dùng có ý thức bảo vệ môi trường trên mạng xã hội.
Đối với những rác thải bắt buộc phải vứt bỏ, PRO Việt Nam khuyến nghị cần được phân loại kỹ lưỡng để tạo thuận lợi cho hoạt động xử lý và tái chế. Mặt khác, các sản phẩm, bao bì có khả năng tái chế (có ký hiệu trên bao bì) cũng được khuyến khích sử dụng.
Bên nguyên tắc 3R, người dân cũng cần nâng cao ý thức khi vứt bỏ rác thải, cụ thể là vứt rác đúng nơi quy định, đúng khung giờ quy định để tránh gây khó khăn cho công tác dọn dẹp vệ sinh.
