“Chiến đấu” hoặc là “chết”
1h30 sáng một ngày đông lạnh giá, anh Bùi Sỹ Nguyên, CEO House3D đáp chuyến bay từ TP.HCM ra Hà Nội. Đó là một chuyến công tác dài ngày để thực hiện chuyển đổi số cho một doanh nghiệp khá lớn cùng với kế hoạch chuẩn bị xây lại đội ngũ ở khu vực miền Nam.
Khá mệt mỏi sau khi về đến nhà muộn do lịch bay bị trì hoãn vài tiếng, vừa chợp mắt chưa được bao lâu, anh lại vội vàng thức giấc chuẩn bị qua gặp gỡ lãnh đạo một công ty sản xuất có tầm cỡ để bàn về kế hoạch hợp tác. Cũng may là sau hơn hai năm lăn lộn tạo dựng quan hệ hợp tác với hàng trăm doanh nghiệp, kỹ năng chuẩn bị tài liệu và thuyết trình đã trở thành một bản năng nên anh không mất nhiều thời gian như những ngày đầu.
Mấy tháng vừa qua có lẽ là quãng thời gian mà ban lãnh đạo House3D phải dồn lực và trí nhiều nhất từ trước đến nay để có thể đưa doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng. Không chỉ là người sáng lập, người quản lý, người làm kỹ thuật mà họ còn trở thành những “chiến binh bán hàng” thực sự. Đâu còn cách nào khác, hoặc “chiến đấu”, hoặc là “chết”.
“Nửa năm đầu chúng tôi không tin rằng mình có thể qua được năm nay vì tất cả mảng B2C kết nối thiết kế thi công tới nhà dân bị đóng băng. Khó khăn lớn nhất là suýt nữa chúng tôi phá sản”, nhấp vội chén trà nóng, anh Nguyên kể lại.
Từ khi Hà Nội ghi nhận ca nhiễm đầu tiên vào tháng 3/2020, anh Nguyên đã cho toàn bộ nhân viên làm việc trực tuyến bởi lẽ anh xác định, làm startup đã khó khăn rồi, nếu startup có trường hợp nào bị dương tính thì chắc chắn “dẹo” ngay lập tức.
Dịch bệnh khiến cho đội bán hàng của House3D hoàn toàn tê liệt, không có nguồn tiền về trong khi phải gánh chi phí rất lớn. Trong khi đó, đội làm nghiên cứu và phát triển (R&D) vẫn hoạt động bình thường nhưng lại là đội tiêu tiền nhiều nhất.
“Có những lúc khó khăn đến mức mà chỗ nào vay được thì chúng tôi đã vay hết, cái gì bán được thì đã bán hết, tài sản cá nhân cái gì cầm cố được thì cầm cố hết. Chúng tôi phải quản lý chi phí rất lớn, từ hạ tầng máy chủ đến nhân sự, phòng ốc…”, anh Nguyên cho biết.
Chỉ riêng tiền thuê văn phòng nằm trên phố Nguyễn Tuân (Hà Nội) đã “ngốn” của House3D 60 triệu đồng mỗi tháng. Dịch bệnh khó khăn nhưng ngặt nỗi không nhận được sự thông cảm của chủ tòa nhà. Có những khi không đóng tiền kịp, chủ nhà liên tục nhắn tin dọa cắt điện, cắt nước ngay cuối ngày.
“Cứ mỗi lần như thế tôi phải tìm cách trả trước một ít, rồi gọi điện nói chuyện, dùng hết các khả năng ngoại giao ngọt nhạt, gọi thẳng lên cả tổng giám đốc nhưng cũng không nhận được chút thông cảm nào”, anh Nguyên kể lại.
Cầm cự mãi đến tháng 8, anh quyết định chuyển sang thuê một căn hộ rộng 150m2 ở một nơi cách đó không xa để làm văn phòng với mức phí chỉ 15 triệu đồng mỗi tháng. Anh Nguyên lý giải, phải đến cuối tháng mới chuyển ra vì từ quý II trở đi đã thấy có tín hiệu hồi phục, nghĩ rằng nếu chuyển văn phòng lại phải mất thời gian sắp xếp nên đành “nghiến răng” thêm mấy tháng. Anh thừa nhận đó là một điểm chưa hợp lý.
Đứng trước nguy cơ phá sản, anh Nguyên cũng phải ra quyết định cắt bớt nhân sự dù đó là điều không ai muốn. Từ 35 người làm việc toàn thời gian chỉ còn 15 người cốt cán.
“Quyết định cắt giảm nhân sự không hề nằm trong kế hoạch trước đó vì theo quan niệm của giới khởi nghiệp, cắt giảm nhân sự mà phải cắt vào phần lõi thì coi như đó là dấu hiệu của một startup sắp chết”, CEO House3D cho biết.
May mắn của House3D là chỉ mất một lượng rất ít nhân sự lõi, phần nòng cốt vẫn giữ nguyên. Vấn đề lớn nhất là đội ngũ sáng lập House3D phải quay cuồng khi có một vài người trong nhóm nòng cốt ngỏ ý rời đi, nhất là người phụ trách mảng Nội thất một giờ - đang đóng vai trò xương sống ở House3D.
Sau khi người này rời đi, bên cạnh việc phải tìm cách trả lại khoản tiền vốn góp, anh Nguyên còn phải tính toán để thay thế nhân sự, đó phải là “tướng, là người tài chứ không bình thường được” như lời anh mô tả. Do một quá trình dài kiểm soát dòng tiền không tốt dẫn đến thua lỗ, cùng một số lý do khác, mảng này hiện đang được tạm dừng và được kỳ vọng sẽ trở lại mạnh mẽ trong năm 2021.
Đối với các nhân sự khác, lãnh đạo House3D lên kịch bản và kế hoạch rõ ràng, trước hết là thông báo rộng rãi đến toàn bộ nhân viên về việc giảm lương và khả năng nợ lương nếu dịch bệnh kéo dài. Có những người vì điều kiện gia đình khó khăn đã chủ động ngỏ ý xin nghỉ. Có những người được anh Nguyên cho đi “cấy rẽ” bằng cách gửi nhờ sang các công ty uy tín mà anh quen biết.
Riêng trong TP.HCM, từ 10 nhân sự giảm chỉ còn một người duy nhất làm kỹ thuật được chuyển về biên chế của Hà Nội dưới sự quản lý của phó giám đốc phụ trách văn phòng Hà Nội. Nhân sự này làm việc từ xa, không có văn phòng cố định mà chỉ dùng phòng họp ở không gian làm việc chung mỗi khi cần. Anh Nguyên cho biết, một trong những nhiệm vụ chông gai của House3D trong năm 2021 là xây dựng lại lực lượng ở TP.HCM.
Tìm ra “khe cửa hẹp”
Trong nguy có cơ, anh Nguyên cùng đội ngũ bắt đầu tìm ra “khe sáng” vào giữa năm 2020. Lãnh đạo House3D nhận thấy doanh số bán bản quyền phần mềm thiết kế không nhiều và đang dần trở nên ít quan trọng hơn. Họ quyết định tập trung thực hiện triển khai dịch vụ nền tảng công nghệ thiết kế - sản xuất - thương mại, chuyển đổi số cho doanh nghiệp ngành nội thất.
Mảng này đặc biệt đột phá vào dịp cuối năm khi các doanh nghiệp lớn không những không đầu hàng trước Covid-19 mà còn tranh thủ thời gian dịch bệnh để kiểm tra quy trình nội bộ, làm chuyển đổi số để chuẩn bị tốt hơn cho cạnh tranh sau Covid.
Theo CEO House3D, các doanh nghiệp đều có nhu cầu chuyển đổi số nhưng lại không có đủ thời gian để thực hiện trong điều kiện bình thường khi các quy trình nghiệp vụ đang chạy tốt, hoạt động bình thường và dòng tiền vẫn đang về. Khi gặp Covid-19, đa phần hoạt động của doanh nghiệp buộc phải dừng lại trong khi hoạt động chuyển đổi số lại trở nên cấp thiết nhất. Mảng này bùng nổ vào quý III và đến quý cuối của năm đã có các hợp đồng lớn.
“Công trường” năng động tại House3D.Hiện nay House3D chỉ có một văn phòng ở miền Bắc, phục vụ dưới dạng tổng đài cho các khách hàng cả ba khu vực Bắc-Trung-Nam, mỗi lần triển khai dự án phải cử người đi. Như anh Nguyên gần đây phải bay liên tục.
Bên cạnh việc nắm bắt được cơ hội từ nhu cầu chuyển đổi số rất lớn của các doanh nghiệp, theo lý giải của anh Nguyên, năm trước chiến lược còn chưa đến tầm thì giai đoạn này lại đúng vào sự bùng nổ theo chu kỳ. Năm 2019, House3D chỉ mới tập trung làm rất sâu mảng R&D, nhiều thứ còn dang dở. Năm 2020, công nghệ và sản phẩm hoàn thiện hơn, dịch vụ tốt hơn và sức cạnh tranh lớn hơn.
Nhớ lại những hợp đồng đầu tiên trở lại sau nửa năm khó khăn, anh Nguyên cho biết, đội ngũ bán hàng ở cấp thấp của House3D không đủ năng lực tư vấn trong mùa dịch, cách bán hàng như cũ không thể áp dụng trong giai đoạn này. Từ khi hết giãn cách, cả ba lãnh đạo cốt cán nhất của House3D phải “lao ra ngoài đường bán hàng”; và dù ngồi họp với khách phải đeo khẩu trang nhưng cũng phải tìm mọi cách để tiếp cận. Đó là thời điểm vàng, cần phải nắm bắt.
Và rồi, một loạt doanh nghiệp sản xuất thuộc loại lớn nhất ở Việt Nam đã tìm đến, một doanh nghiệp lớn khác trong mảng thương mại vốn là khách hàng của House3D cũng tiếp tục chốt thêm các hợp đồng mới có giá trị lớn hơn. Dù vậy, hợp đồng ký vào tháng 6 nhưng mãi đến tháng 8 mới có tiền về, theo kiểu nhỏ giọt. Đó là khoảng thời gian mà lãnh đạo House3D phải tìm mọi cách để cầm cự.
Đến cuối tháng 9, House3D quyết định thí điểm dự án kết nối phân phối đồ nội thất thông qua nền tảng House3D với hy vọng tìm được nguồn tiền mới vì dòng tiền về từ các hợp đồng chuyển đổi số chỉ mới đáp ứng yêu cầu tối thiểu để duy trì doanh nghiệp. Thông qua kênh này, người mua hàng có thể mua được mức giá thấp hơn so với mua trực tiếp ở cửa hàng, các đối tác của House3D cũng có được một kênh phân phối tiềm năng.
Bất ngờ là chỉ trong một quý, doanh số từ mảng kết nối phân phối nội thất đã bằng tổng doanh số của các mảng còn lại trong suốt cả năm. Đó là một điểm sáng. Lãnh đạo House3D cho biết đang kỳ vọng nhiều hơn về mảng này trong năm 2021 với tỷ lệ doanh số có thể tăng lên đến 70-80%.
Một số mảng khác của House3D cũng bắt đầu “nảy số” như chuyển đổi số cho ngành bất động sản, du lịch và bảo tàng. Kể cả sau khi dịch kết thúc, mảng này vẫn được đánh giá là có tiềm năng do thói quen của người tiêu dùng đã thay đổi theo xu hướng O2O (tiếp cận trực tuyến trước rồi đến mua hàng trực tiếp tại cửa hàng).
Đến nay, House3D đã có tất cả bốn nhóm sản phẩm chính. Một là giải pháp công nghệ nền tảng House3D kiêm dịch vụ chuyển đổi số theo nguyên lý C2M (từ người tiêu dùng tới nhà máy). Hai là Nội thất một giờ, kết nối thiết kế thi công tới nhà dân. Ba là dịch vụ kết nối phân phối đồ nội thất thông qua nền tảng House3D.
Bốn là ứng dụng dữ liệu lớn (Big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ người dân tự diễn họa không gian nhà theo đúng ý của mình. Mảng thứ tư dự kiến sẽ chính thức được ra mắt vào cuối 2021 khi đã có lượng dữ liệu đủ lớn về sản phẩm, đơn giá, kết xuất đồ họa…
Đến đầu tháng 12/2020, House3D đón nhận tin vui khi là một trong 23 startup châu Á – Thái Bình Dương lọt danh sách các startup được Microsoft lựa chọn tham gia sáng kiến “Highway to a 100 Unicorns” (tạm dịch: con đường trở thành 100 công ty khởi nghiệp kỳ lân).
Ngoài nhận được tài trợ từ Microsoft về máy chủ và hỗ trợ giải quyết các vấn đề nan giải về hạ tầng công nghệ, giải pháp của House3D còn được Microsoft giới thiệu tới các khách hàng tiềm năng là công ty và tập đoàn lớn tại Việt Nam.
Lãnh đạo House3D còn được tham gia các khóa huấn luyện mà cố vấn chính là các tỷ phú đô la đã rất sành sỏi trên thương trường. Đó là những bài học về tinh thần doanh nhân, cách đối mặt với thách thức, xử lý khủng hoảng, giải quyết bài toán dòng tiền… Theo anh Nguyên, đó là những thứ quý giá nhất mà anh nhận được.
Sau một năm đầy biến động vừa qua, House3D kết thúc 2020 một cách êm đẹp khi doanh số tăng gấp đôi so với năm ngoái, mặc dù kế hoạch đã đặt ra trong 2019 là gấp năm lần. Đây là một sự tự hào cho đội ngũ House3D trước nỗ lực đưa doanh nghiệp thoát khỏi “cửa tử” và sẵn sàng cho sự bùng nổ trong năm 2021 với kế hoạch tận dụng điểm rơi của chu kỳ sử dụng vốn để “đánh mạnh” thị trường Đông Nam Á.
