Hưởng lợi từ một loạt chính sách kích thích tăng trưởng kinh tế của Chính phủ, thị trường chứng khoán đang ghi nhận những sự phục hồi mạnh mẽ. Chỉ số VNIndex đã tăng trưởng 23%, còn HNXIndex tăng trưởng 25% kể từ đầu năm.
Tính tới cuối tháng 8/2023, tổng số tài khoản chứng khoán cũng tăng mạnh lên khoảng 8 triệu tài khoản. Những phiên giao dịch quy mô vượt 1 tỷ USD xuất hiện trở lại trên sàn chứng khoán, qua đó, tạo áp lực trực tiếp lên hệ thống giao dịch, đặc biệt tại HOSE.
Gần đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã yêu cầu các công ty chứng khoán dừng ngay việc sử dụng thuật toán, công nghệ robot để đặt lệnh tần suất cao trong đặt lệnh giao dịch. Theo UBCKNN việc này dẫn đến số lệnh vào sàn trong cùng một thời điểm vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống, gây hiện tượng quá tải và làm ảnh hưởng đến sự ổn định của thị trường chứng khoán.
Theo thống kê tại các thị trường phát triển, giao dịch bằng robot hay giao dịch bằng tần suất cao ngày càng phổ biến. Như tại Mỹ, tỷ trọng giao dịch của giao dịch tần suất cao chiếm khoảng trên dưới 50% khối lượng. Các thị trường châu Âu, con số này khoảng 20-30% thanh khoản hằng ngày. Ngoài ra, khối lượng giao dịch bằng robot chiếm tỷ trọng lớn ở các thị trường phát triển.
Ở Việt Nam, chưa có con số thống kê chính thức, nhưng ước đoán việc giao dịch bằng robot chưa chiếm tỷ trọng quá lớn. Tuy nhiên, động thái của UBCKNN vừa ban hành phần nào có thể nhận thấy sức ép của sự bùng nổ khối lượng giao dịch trong thời gian gần đây tới hệ thống giao dịch cũ là hiện hữu.
Để dần giải quyết vấn đề này đồng thời tăng chất lượng thị trường, hệ thống giao dịch, lưu ký và thanh toán bù trừ của Hàn Quốc (hệ thống KRX) đã được triển khai từ nhiều năm trước. Từ ngày 6/3/2023 hệ thống KRX đã tiến hành thử nghiệm toàn thị trường và dự kiến đi vào hoạt động cuối năm nay, qua đó, trở thành một phần quan trọng trong các bước nâng hạng thị trường.
KRX là hệ thống công nghệ thông tin quản lý và điều hành giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam, được HOSE ký kết với Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc vào năm 2012 nhằm nâng cấp công nghệ và cơ sở hạ tầng của sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam.
Sau nhiều năm triển khia bị gián đoạn, hệ thống KRX được kỳ vọng sẽ mang tới các sản phẩm, giải pháp giao dịch và thanh toán mới như: mua bán trong ngày, bán khống, rút ngắn thời gian thanh toán, quyền chọn và dự kiến có tác động sâu rộng trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Ngoài ra, hệ thống mới có khả năng đáp ứng mức dung lượng thị trường có thể lên trên 4 tỷ USD nếu thị trường tiếp tục đà bùng nổ trong thời gian tới đây như dự báo, đặc biệt trong điều kiện thị trường được nâng hạng và thu hút được dòng vốn quốc tế khổng lồ.
Tuy nhiên, theo kết quả kiểm thử sơ bộ mới nhất, hiện chỉ có 25/76 công ty chứng khoán hoàn thành 100% các kịch bản kiểm thử, 36/76 công ty đã thực hiện trên 80% và 15/76 công ty đạt dưới 80%.
Có thể thấy, các công ty chứng khoán, đặc biệt là các công ty nội địa đã và đang gặp nhiều khó khăn trong việc đầu tư, điều chỉnh hệ thống nội bộ để có thể tương thích với hệ thống KRX mới do nhiều những khác biệt về mặt kỹ thuật, hạng mục sẽ gây tốn kém không ít nguồn lực tài chính và thời gian để có thể đưa vào hoàn thiện.
Logo Công ty chứng khoán Mirae Asset bên ngoài Sở Giao dịch Chứng khoán Việt NamTrong khi đó, theo các chuyên gia, khả năng tương thích với hệ thống KRX nhờ hạ tầng và kỹ thuật được hỗ trợ từ các tập đoàn mẹ sẽ là lợi thế của các công ty chứng khoán có vốn Hàn Quốc như Mirae Asset, KIS hay KBSV. Qua đó, nhóm công ty này có thể sẽ sớm chủ động được hạ tầng kỹ thuật phù hợp với hệ thống mới.
Với các công ty chứng khoán chiếm thị phần môi giới lớn như VPS, SSI, VNDirect, hệ thống giao dịch mới sẽ giúp các công ty này hưởng lợi trực tiếp mạnh mẽ từ quy mô thanh khoản của thị trường, đặc biệt là việc dòng vốn nước ngoài sau khi thị trường chứng khoán được nâng hạng.
Việc triển khai hoạt động hệ thống KRX cùng những sản phẩm giao dịch mới và nâng hạng thị trường chứng khoán được kỳ vọng sẽ thúc đẩy kênh đầu tư/huy động vốn của doanh nghiệp, thay vì phụ thuộc vào tín dụng và trái phiếu như gần đây.
Theo Công ty Chứng khoán VNDirect, lĩnh vực dịch vụ tài chính Việt Nam còn nhiều tiềm năng chưa khai thác hết. Vốn hóa thị trường của Việt Nam tính theo quy mô GDP hiện chỉ đạt khoảng 60% vào cuối quý II/2023, thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Chính phủ là 120% vào cuối năm 2025, đồng thời cũng thấp hơn so với thị trường chứng khoán Thái Lan (103%) và Malaysia (84%).
Dự báo, khoảng 3,5-4 tỷ USD dòng vốn có thể được kích hoạt chảy vào khi thị trường được nâng hạng và có tác động rất tích cực lên toàn thị trường. Lịch sử cũng ghi nhận, khi một thị trường được nâng hạng từ cận biên sang mới nổi, chỉ số chính sẽ tăng trung bình 23.2% từ ngày thông báo đến ngày có hiệu lực.
