Cuốn sách "Hồi ức đến tương lai" của GS. Trần Văn Thọ tái hiện hành trình ký ức, những trải nghiệm sống và triết lý sống sâu sắc của một trí thức Việt Nam.
Trong hơn nửa thế kỷ sống và làm việc tại Nhật Bản, GS. Trần Văn Thọ luôn mang theo một phần quê hương trong tâm tưởng. "Hồi ức đến tương lai", cuốn sách mới nhất của ông, là nơi những ký ức cá nhân giao thoa với dòng chảy lịch sử – văn hóa Việt Nam và thế giới.
Đặc biệt, phần 1 cuốn sách – Nhớ về ký ức mang dáng dấp của một hồi ký văn hóa, ghi lại hành trình hình thành nhân cách và tư duy của một trí thức Việt kiều qua nhiều tầng lớp xã hội và trải nghiệm.
Trong "Hồi ức đến tương lai", GS. Trần Văn Thọ đã dành những trang đầu tiên để nói về gia đình – nơi ông coi là “hạt nhân nhân cách” và nền tảng sâu xa dẫn dắt cả đời mình.
Qua hai chương “Ông nội tôi” và “Người anh kết nghĩa”, người đọc có thể cảm nhận một cách rõ nét vai trò của gia đình truyền thống Việt Nam trong việc nuôi dưỡng ý chí, hình thành lý tưởng sống và bồi đắp tinh thần học tập bền bỉ.
Ông nội hiện lên như một biểu tượng đạo đức, đại diện cho lớp trí thức Nho học cuối thời phong kiến – thanh liêm, mẫu mực và luôn đặt việc học lên hàng đầu.
Dù cuộc sống vất vả, ông vẫn chắt chiu từng đồng lo cho con cháu ăn học, không ngừng nhắc nhở về sự liêm chính và lòng tự trọng.
Hình ảnh ấy đã in đậm trong tâm trí cậu bé Thọ thuở nhỏ, trở thành kim chỉ nam suốt cuộc đời ông sau này – cả khi sống, học và làm việc ở Nhật Bản.
Bên cạnh đó, câu chuyện về người anh kết nghĩa, người bạn thân từ thuở niên thiếu, lại là minh chứng sống động cho tinh thần vượt khó, gắn bó và chia sẻ trong cộng đồng làng quê Việt.
Trong bối cảnh chiến tranh, thiếu thốn và chia cắt, hai anh em đã cùng nhau nuôi dưỡng ước mơ học tập, vượt lên nghịch cảnh bằng sự hỗ trợ tinh thần lặng lẽ mà bền chặt.
Những kỷ niệm ấy không chỉ đơn thuần là hoài niệm cá nhân, mà còn phản ánh rõ mối liên kết giữa văn hóa gia đình và sự hình thành của một trí thức.
Gia đình theo GS. Trần Văn Thọ không chỉ là nơi nuôi dưỡng thể chất, mà còn là cái nôi đạo đức và khởi điểm cho hành trình tri thức.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, ông cho rằng một người Việt dù đi xa đến đâu, làm việc ở môi trường nào, nếu giữ được nền tảng nhân cách gia đình thì vẫn có thể đứng vững, phát triển và đóng góp có trách nhiệm cho xã hội.
Trong "Hồi ức đến tương lai", GS. Trần Văn Thọ dành nhiều trang viết để gợi lại ký ức gắn liền với văn chương, từ những bài Quốc văn đầu tiên ở trường làng, những trang thơ Đinh Hùng, cho đến các tác phẩm của Tự lực Văn đoàn.
Đây không đơn thuần là những mảnh ghép hoài niệm, mà là nền móng sâu xa hình thành nên tư duy học thuật, cảm xúc thẩm mỹ và động lực vượt khó suốt cuộc đời ông.
Ngay từ nhỏ, ông đã sớm tiếp xúc với sách vở như một người bạn thân thiết.
Trong hoàn cảnh đất nước còn nghèo nàn, chiến tranh liên miên, việc đọc sách, nhất là sách văn chương, không chỉ là thú vui, mà còn là nơi để tìm thấy hy vọng, khám phá thế giới và tự giáo dục bản thân.
Đáng chú ý, tác giả dành sự trân trọng đặc biệt cho các nhà văn Tự lực Văn đoàn – nhóm trí thức đầu thế kỷ XX chủ trương duy tân văn hóa, khai phóng tư tưởng, và đề cao tinh thần tự lực, đúng như tên gọi của họ.
Theo ông, những giá trị nhân văn, độc lập và lý tưởng sống mà nhóm nhà văn này truyền tải đã ảnh hưởng sâu sắc đến thế hệ thanh niên miền Nam trước 1975, trong đó có chính bản thân ông.
Những câu thơ, dòng văn ấy không chỉ khơi gợi cảm xúc thẩm mỹ, mà còn gieo vào lòng người trẻ một loại “vốn văn hóa nền tảng” – thứ hành trang đặc biệt quý giá cho hành trình học tập và hội nhập về sau.
Bên cạnh tình yêu văn chương, phần hồi ức này còn thể hiện rõ cách ông nhìn nhận văn học như một phần trong hành trình học thuật.
Những cảm xúc đẹp đẽ từ thơ ca – dù là thơ cũ, thơ mới hay thơ tân hình thức, giúp ông duy trì sự cân bằng giữa tư duy lý tính và đời sống nội tâm. Chính sự hài hòa này tạo nên một con người trí thức không chỉ giỏi nghiên cứu, mà còn biết sống sâu sắc, có chiều sâu văn hóa.
Có thể nói, phần viết về văn chương và ký ức học thuật trong "Hồi ức đến tương lai" đã gợi mở một mối liên hệ đáng suy ngẫm: hành trình tri thức không bắt đầu từ phòng thí nghiệm hay hội trường khoa học, mà khởi nguồn từ những trang sách giản dị, từ tình yêu đối với cái đẹp và chân lý.
Giữa những trang viết về ký ức gia đình và hành trình học thuật trong "Hồi ức đến tương lai", GS. Trần Văn Thọ dành một phần đặc biệt để nói về âm nhạc, thứ ngôn ngữ không lời của cảm xúc, nhưng lại có sức mạnh nâng đỡ tâm hồn xuyên suốt cuộc đời lưu lạc nơi đất khách.
Ở đó, âm nhạc không chỉ là thú thưởng thức cá nhân, mà còn là nơi neo giữ bản sắc, hoài niệm và những tầng sâu văn hóa của một trí thức Việt xa quê.
Trong chương “Nhớ lại một thời Bolero”, ông tái hiện không khí của thập niên 1960-1970, thời kỳ mà âm nhạc đại chúng, đặc biệt là các tình khúc bolero, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người Việt miền Nam.
Những giai điệu ấy, tuy giản dị, da diết, lại gắn liền với những năm tháng tuổi trẻ, nơi con người sống giữa những bất định của chiến tranh nhưng vẫn giữ cho mình một vùng cảm xúc riêng, đầy mộng mơ và nhân bản.
Với GS. Trần Văn Thọ, những bản tình ca ấy là ký ức không thể thay thế. Dù đã sống tại Nhật Bản hơn nửa thế kỷ, ông vẫn tìm nghe lại “Người yêu dấu ơi”, “Sương lạnh chiều đông” hay “Chiều mưa biên giới” – như một cách giữ lấy chất Việt trong tâm hồn.
Đó không chỉ là âm nhạc, mà là lịch sử cảm xúc, là chiếc cầu nối tinh thần giữa quê hương cũ và cuộc sống mới.
Cũng trong phần này, hình ảnh dòng sông Kanda – một biểu tượng trong thi ca Nhật Bản – xuất hiện như một điểm giao thoa giữa hai thế giới văn hóa.
Nếu âm nhạc Việt Nam là nơi lưu giữ ký ức, thì văn hóa Nhật lại giúp tác giả tái cấu trúc cảm xúc, đưa hoài niệm trở thành động lực sáng tạo.
Những bản giao hưởng Nhật - trầm lặng, nội tâm - cùng với giai điệu cổ điển phương Tây, đã giúp ông hình thành một không gian tinh thần đa chiều: vừa gắn bó với cội nguồn, vừa mở rộng biên độ thẩm mỹ ra thế giới.
Dưới góc nhìn văn hóa, phần viết về âm nhạc trong "Hồi ức đến tương lai" mang lại cho độc giả một thông điệp quan trọng: cảm xúc không đối lập với lý trí, mà chính là nền tảng giúp con người giữ được bản sắc trong quá trình toàn cầu hóa.
Âm nhạc, không chỉ nuôi dưỡng tâm hồn mà còn giữ ông không đánh mất chính mình trong hành trình học thuật quốc tế hóa kéo dài suốt hàng thập kỷ.
Với các nhà quản trị, những người luôn đứng giữa thực tiễn và chiến lược, giữa tốc độ và áp lực – cuốn sách cho thấy một bài học giản dị nhưng sâu sắc: muốn phát triển bền vững, không thể thiếu chiều sâu cảm xúc.
Và âm nhạc, chính là một trong những nguồn lực tinh thần quan trọng, giúp con người trụ vững trong những giai đoạn chênh vênh, cô đơn và đầy thử thách của cuộc sống toàn cầu.
Nếu phần đầu của "Hồi ức đến tương lai" tái hiện nền tảng gia đình và những cảm xúc nuôi dưỡng đời sống tinh thần, thì những chương cuối lại hé mở một chiều sâu khác – nơi hình thành tinh thần vượt khó, lý tưởng tri thức và tâm thế sống giữa hai quê hương.
Đó là hành trình vượt lên nghịch cảnh không chỉ bằng nỗ lực cá nhân, mà bằng một đức tin vào giá trị học thuật và một cam kết bền bỉ với đất nước – dù ở xa.
Trong chương viết về “Câu thơ hy vọng vượt đại lục xuyên thế kỷ”, GS. Trần Văn Thọ không nói nhiều về những khó khăn vật chất, bởi ông đã vượt qua chúng, mà tập trung khắc họa một hình ảnh ẩn dụ đầy sức nặng: con người với chiếc balô tri thức, bước đi trong hành trình cô đơn nhưng có mục tiêu rõ ràng.
Hành trình từ một làng quê ở Quảng Nam sang Tokyo – nơi nền học thuật khắt khe và đầy cạnh tranh, không chỉ là chuyến đi về không gian địa lý, mà còn là cuộc bứt phá về tư duy và giá trị.
Song song với đó, những chương như “Tiếng thu Việt Nam và tiếng thu Nhật Bản”, hay “Một cảm nhận về thơ: Thơ cũ, thơ mới, thơ tân hình thức” cho thấy một chiều sâu văn hóa đặc biệt trong cách Giáo sư Trần Văn Thọ tiếp cận thế giới.
Dù tiếp xúc với văn hóa Nhật Bản hiện đại, ông không để bản sắc cá nhân bị xóa nhòa, mà tìm thấy những điểm tương đồng, từ đó phát triển một tư duy đa chiều nhưng không phân mảnh.
Thơ ca, vốn tưởng chỉ là ký ức thẩm mỹ, đã trở thành công cụ giúp ông giữ lại sự lặng thầm nội tâm giữa những xô bồ của học thuật và đời sống quốc tế.
Khi kể lại “Lần đầu viết sách, báo tại Nhật Bản” và “Hai mươi năm với một tuần báo kinh tế”, độc giả hiểu rõ hơn về con đường học thuật mà ông đã lựa chọn: không chỉ là nghiên cứu, mà còn là truyền thông khoa học, phản biện chính sách, đối thoại liên văn hóa.
Từ một học giả, ông dần trở thành người kiến tạo tri thức công, điều hiếm thấy ở thế hệ trí thức Việt học tập và làm việc tại nước ngoài vào thời điểm ấy.
Tất cả được khép lại trong hai chương ngắn nhưng đầy tính biểu tượng: “Một đầu xuân khai bút” và “Có hai quê hương để về”.
Ở đó, “quê hương” không còn là nơi chôn nhau cắt rốn hay địa chỉ hộ khẩu, mà là không gian tinh thần, nơi một con người được nuôi dưỡng và nơi khác họ có thể phụng sự.
Với GS. Trần Văn Thọ, Việt Nam là cội nguồn văn hóa, còn Nhật Bản là môi trường khai sáng. Ông không chọn một trong hai, mà học cách gắn kết cả hai – để vừa không đánh mất bản sắc, vừa đóng góp hiệu quả vào tiến trình phát triển.
Với bạn đọc là các nhà quản trị, doanh nhân hay trí thức đương đại, phần kết của Phần I trong "Hồi ức đến tương lai" gợi mở một thông điệp sâu sắc: muốn đi xa, phải có gốc rễ; nhưng muốn đi đúng, phải có lý tưởng.
Và trong thế giới ngày càng liên kết chặt chẽ, có “hai quê hương” – nếu biết cách – không phải là gánh nặng, mà là một lợi thế để nhìn thế giới đa chiều, hành động trách nhiệm và sống một cuộc đời rộng lớn hơn.
Tags:
Tags:
Chiến lược Đại Dương Xanh được xem là con đường đột phá khỏi cạnh tranh khốc liệt, tạo ra thị trường mới, gia tăng lợi nhuận và bền vững cho doanh nghiệp đang gặp khó khăn.
Học cách doanh nghiệp nhỏ tăng trưởng đột phá bằng chiến lược chọn khách hàng “vàng” và tinh giản sản phẩm theo cuốn sách Kế hoạch bí ngô
Khám phá sức mạnh của việc đặt câu hỏi đúng trong quản trị doanh nghiệp với mô hình Mandala và bảy quy tắc vàng.
Tìm hiểu EOS – hệ điều hành quản trị giúp doanh nghiệp xác định tầm nhìn, chuẩn hóa quy trình, giải quyết vấn đề và duy trì tăng trưởng bền vững
Khám phá khung phân tích và kịch bản hành động từ cuốn sách "Kiếm tiền thời khủng hoảng" giúp lãnh đạo doanh nghiệp nhận diện khủng hoảng, quản trị rủi ro.
Cuốn sách kinh điển "Quản trị trong thời khủng hoảng" của Peter Drucker cung cấp tư duy chiến lược giúp CEO điều hướng doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng và tái định hình tăng trưởng.
Khám phá cách các doanh nghiệp tái thiết mô hình kinh doanh để tìm ra vùng lợi nhuận thực sự và nâng cao hiệu quả chiến lược dài hạn.
Khám phá lộ trình 27 ngày khởi chạy dự án phụ từ ý tưởng đến dòng tiền đầu tiên, giúp doanh nghiệp đa dạng hóa thu nhập và có thể kiếm tiền từ bất cứ thứ gì.
Cuốn sách "Hồi ức đến tương lai" của GS. Trần Văn Thọ tái hiện hành trình ký ức, những trải nghiệm sống và triết lý sống sâu sắc của một trí thức Việt Nam.
Petrovietnam đẩy mạnh hợp tác với Tập đoàn Sumitomo trong sân chơi chuỗi cung ứng điện gió ngoài khơi.
Chủ tịch Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam Trần Mạnh Báo mong muốn Chính phủ sớm xây dựng cơ chế riêng cho phát triển khoa học công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm đất đai, tín dụng, thuế, đào tạo.
Sáng ngày 1/6, Tổng công ty Hàng không Việt Nam long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 30 năm thành lập và vinh dự đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.
Những màn pháo hoa ấn tượng, lung linh sắc màu được chiêm ngưỡng tại tầng 45 toà nhà M Landmark Residences với góc nhìn mới lạ.
Xuất khẩu cá tra Việt Nam có thể bước vào giai đoạn mới phát triển bền vững hơn nhờ việc chinh phục những thị trường ngách mới.
Khi xu hướng thay đổi từng ngày, Tổng giám đốc VUS cho rằng, người lãnh đạo cần tỉnh táo, không bị cuốn vào chiến lược ngắn hạn mà đầu tư vào chất lượng, trải nghiệm có giá trị cho người học.
