Kiến tạo những giá trị mới cho doanh nghiệp Việt từ chuyển đổi xanh

Hướng đến mục tiêu trở thành công ty nhựa tái chế công nghệ cao hàng đầu khu vực Đông Nam Á, Duytan Recycling đã tiên phong đầu tư công nghệ tái chế hiện đại “Bottle to Bottle”, hoàn thiện hệ thống quản trị và đáp ứng hơn 20 tiêu chuẩn và chứng nhận quốc tế, bao gồm những tiêu chuẩn khắt khe của các cơ quan an toàn thực phẩm như FDA của Hoa Kỳ và EFSA của châu Âu.

Giai đoạn từ 2020 - 2024, Duytan Recycling đã thu gom và tái chế hơn 80.000 tấn rác thải nhựa - tương đương 6 tỷ chai nhựa - đóng góp tích cực vòng tuần hoàn nhựa và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Ông Lê Anh, Giám đốc phát triển bền vững của Duytan Recycling cho rằng, trong bối cảnh ô nhiễm rác thải nhựa ngày càng nghiêm trọng, doanh nghiệp không thể chỉ dừng ở sản xuất, mà cần tham gia sâu vào việc tái tạo giá trị từ nguyên liệu đã qua sử dụng.

Theo ông Lê Anh, việc xây dựng hệ sinh thái tái chế bền vững đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng, từ phân loại rác tại nguồn, thực hiện chính sách EPR (Extended Producer Responsibility - trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), đến phát triển các sản phẩm nhựa tái chế đạt chuẩn an toàn thực phẩm.

"Duytan Recycling hiện đã đầu tư vào công nghệ hiện đại, truy xuất nguyên liệu đầu vào và mở rộng hợp tác với nhiều đối tác trong và ngoài nước nhằm khép kín vòng tuần hoàn nhựa tại Việt Nam", ông Lê Anh chia sẻ tại buổi họp báo về Diễn đàn chuyển đổi Xanh và Ngày hội tái chế 2025, sẽ diễn ra vào cuối tháng này, tại TP.HCM.

Cơ hội vàng để kiến tạo những giá trị mới cho doanh nghiệp

Ông Đặng Thanh Long, Trưởng phòng đào tạo và phát triển bền vững của Interek Việt Nam, nhận định, chuyển đổi xanh là xu thế bắt buộc, đặc biệt khi các chính sách toàn cầu như: cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), và kiểm kê phát thải khí nhà kính (GHG)... đang dần trở thành điều kiện tiên quyết trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo chuyên gia này, việc doanh nghiệp Việt minh bạch phát thải, tính toán và công bố GHG sẽ là nền tảng để doanh nghiệp duy trì khả năng xuất khẩu và thu hút đầu tư.

"Hành động sớm không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro tuân thủ, mà còn mang lại lợi thế dài hạn về thương hiệu và vị thế cạnh tranh", ông Long nhấn mạnh.

Đặc biệt, ông Long cũng phân tích vai trò của EPR, cơ chế buộc nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm với sản phẩm của mình sau tiêu dùng, bao gồm thu gom, tái chế và xử lý chất thải. Trong bối cảnh lượng rác nhựa, rác điện tử tăng mạnh, EPR là công cụ quan trọng thúc đẩy sản phẩm được thiết kế theo hướng sinh thái và tuần hoàn.

Tại Việt Nam, khung pháp lý cho EPR đã dần hoàn thiện với Luật Bảo vệ môi trường 2020, các nghị định và thông tư hướng dẫn chi tiết, trong đó quy định rõ đối tượng áp dụng, tỷ lệ tái chế, hình thức kê khai, giám sát và thực hiện qua hệ thống điện tử quốc gia.

"Việc thực thi EPR sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật mà còn mở ra cơ hội định vị thương hiệu xanh, giảm chi phí xử lý dài hạn và thúc đẩy đổi mới sản phẩm", ông Long khẳng định.

Áp lực kép

Chuyển đổi xanh là xu hướng tất yếu, nhưng theo các doanh nghiệp, hành trình này vẫn đang đối mặt với "áp lực kép" về chi phí sản xuất cao và thị trường chưa sẵn sàng trả thêm cho giá trị bền vững. Chưa kể, hành trình này còn gặp nhiều rào cản về công nghệ và cả chính sách.

Bà Nguyễn Bích Diền, Phó tổng giám đốc Công ty CP Kết nối thời trang (Faslink), chia sẻ thách thức trước hết nằm ở áp lực tăng trưởng và sự chấp nhận của thị trường, vốn vẫn còn rất nhạy cảm về giá.

"Đa phần người tiêu dùng hiện nay dễ bị cuốn vào xu hướng thời trang nhanh (fast fashion), họ có xu hướng quan tâm đến giá cả nhiều hơn là chất lượng và nguồn gốc bền vững của sản phẩm", bà Diền nói.

Trong khi đó, các sản phẩm xanh, quần áo làm từ nguyên liệu thân thiện với môi trường ở giai đoạn đầu thường có giá thành cao hơn hẳn so với polyester hay cotton truyền thống. Điều này tạo ra một nghịch lý là doanh nghiệp thời trang muốn 'xanh hóa' nhưng lại đối mặt với nguy cơ mất sức cạnh tranh về giá với các doanh nghiệp cùng ngành.

Thêm vào đó, thách thức ngành thời trang bền vững là làm sao cân bằng giữa tăng trưởng doanh thu và giảm tiêu thụ.

“Chúng tôi không khuyến khích khách hàng mua nhiều, mà khuyến khích họ mua những sản phẩm chất lượng hơn, có vòng đời sử dụng dài hơn. Chúng tôi theo đuổi việc tuần hoàn và xanh hóa ngành dệt may, thay vì chạy theo doanh số từ việc tiêu dùng quá mức”, bà Diền thẳng thắn.

Theo đại diện Faslink, trong quá trình làm việc với Trường ĐH Bách khoa TP.HCM và Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, cùng nhiều trường ĐH lớn khác, doanh nghiệp tiếp xúc với rất nhiều ý tưởng sáng tạo như: vải từ vỏ chuối, vải từ nấm… từ các đồ án sinh viên. Tuy nhiên, hầu hết các giải pháp này vẫn đang "nằm trong phòng thí nghiệm", chưa thể đưa ra quy mô sản xuất công nghiệp vì thiếu sự liên kết đa ngành và một lộ trình thương mại hóa rõ ràng.

Để giải quyết bài toán này, doanh nghiệp đề xuất cần có những nền tảng công nghệ (platform) chung, giúp họ dễ dàng đo lường và quản lý các chỉ số phát thải.

“Ở châu Âu đã có khái niệm ‘hộ chiếu sản phẩm dệt may’ (textile passport), cho phép tính toán lượng phát thải carbon trên từng sản phẩm. Chúng tôi hy vọng Việt Nam cũng sớm có những công cụ tương tự để doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận và đo lường. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp xác định được mình đang ở đâu trên bản đồ xanh, từ đó xây dựng lộ trình hành động cụ thể”, bà Diền kiến nghị.

Ông Lê Viết Đông Hiếu, Trưởng phòng phát triển bền vững của Duy Tân Recycling, cho biết, Công ty chuyên tái chế nhựa theo mô hình "bottle-to-bottle" (từ chai cũ thành chai mới đạt chuẩn thực phẩm), nhưng đang gặp thách thức lớn ở khâu đầu vào.

“Để sản xuất chai nhựa tái chế đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nguồn chai nhựa thu gom phải sạch. Nhưng thực tế, chai nhựa thu gom từ môi trường thường rất bẩn, làm tăng đáng kể chi phí xử lý cho sạch lại”, ông Hiếu thông tin.

Cũng theo ông Hiếu, chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) có hiệu lực từ đầu năm 2024 mới chỉ dừng ở việc yêu cầu doanh nghiệp có trách nhiệm thu gom bao bì. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa có tiêu chuẩn bắt buộc về tỷ lệ tái chế trong sản phẩm, hay quy định cụ thể về nhựa tái chế dùng cho thực phẩm.

“Chúng tôi mong muốn Nhà nước sớm ban hành các tiêu chuẩn này, đồng thời có cơ chế về nhãn sinh thái. Một khung chính sách rõ ràng sẽ tạo ra một sân chơi công bằng và thúc đẩy toàn ngành cùng phát triển,” ông Hiếu chia sẻ.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, nhấn mạnh, chuyển đổi xanh không còn là lý thuyết, mà là hành động sống còn.

Vì vậy, Hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao đã quyết định tổ chức Diễn đàn chuyển đổi Xanh và Ngày hội tái chế 2025. Sự kiện dự kiến diễn ra vào ngày 31/7 tại Hội trường Thống nhất (TP.HCM), quy tụ gần 500 đại diện các bộ, ngành trung ương, chính quyền địa phương, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, trường đại học và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo vì môi trường.

"Diễn đàn không chỉ là nơi trình bày chính sách hay công nghệ, mà là điểm hẹn của những người đang hành động vì tương lai bền vững. Từ các mô hình tuần hoàn đến sản phẩm tái chế, từ sân khấu đến các gian triển lãm, chúng tôi kỳ vọng sẽ tạo ra một chuỗi cảm hứng mạnh mẽ, giúp mỗi người nhận ra vai trò của mình trong hành trình xanh hóa Việt Nam", bà Kim Hạnh nói.