Khi AI không còn là công cụ, mà trở thành tác nhân định hình xã hội, con người sẽ kiểm soát nó hay bị dẫn dắt trong một tương lai không do mình tạo ra?
Trong thế giới đang tăng tốc bởi trí tuệ nhân tạo, nơi các mô hình ngôn ngữ lớn có thể viết báo, viết code và thậm chí… thiết kế chiến lược kinh doanh, câu hỏi không còn là “AI sẽ thay thế con người hay không?” mà là: “Loài người muốn đồng hành với AI theo cách nào?”
Trong bối cảnh đó, cuốn sách Life 3.0 – Loài người trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo của Max Tegmark, giáo sư Vật lý tại MIT, là một lời cảnh tỉnh mang tính chiến lược, đặt ra những câu hỏi nền tảng không chỉ cho các nhà khoa học, mà đặc biệt dành cho những người đang ra quyết định ở cấp độ tổ chức và quốc gia.
Thay vì chỉ mô tả AI như một công nghệ tăng năng suất hay tối ưu quy trình, Tegmark buộc độc giả phải nhìn AI như một “tác nhân có thể định hình lại sự sống”, từ cách vận hành kinh tế đến cấu trúc quyền lực chính trị.
Ngay từ phần mở đầu với câu chuyện về nhóm Omega – những nhà nghiên cứu bí mật tạo ra AI Prometheus đủ khả năng tự học, tự cải tiến và chi phối thị trường toàn cầu – Tegmark đã đưa ra một mô hình giả lập để nhà quản trị doanh nghiệp hình dung: nếu một thực thể phi con người có thể tạo ra giá trị, sinh lợi và tái đầu tư một cách độc lập, thì vai trò của công ty, CEO và chiến lược thương hiệu sẽ được định nghĩa lại như thế nào?
Với doanh nhân, đây không còn là viễn tưởng. Những AI hiện tại đã có thể tự động hoá báo cáo tài chính, cá nhân hóa hành trình khách hàng, và thậm chí tạo ra sản phẩm sáng tạo mà không cần chỉ dẫn con người. Tegmark cảnh báo: sự chuẩn bị không chỉ nằm ở việc “chuyển đổi số”, mà ở khả năng tư duy lại vai trò con người trong hệ sinh thái công nghệ.
Một trong những giá trị cốt lõi của Life 3.0 là khả năng thách thức các mô hình chiến lược tuyến tính – nơi đầu vào và đầu ra có thể dự báo được. Trong kỷ nguyên AI, Tegmark mô tả hàng loạt kịch bản mà hành vi của một hệ thống thông minh có thể vượt ngoài khả năng dự đoán: AI được lập trình để làm điều tốt nhất cho con người có thể… hiểu sai mục tiêu, dẫn đến hậu quả không thể đảo ngược. Đây là lời nhắc cho giới lãnh đạo: một chiến lược quản trị bền vững không chỉ tính đến hiệu quả kinh tế, mà còn phải tích hợp đạo đức công nghệ và các tiêu chuẩn kiểm soát.
Tegmark đề xuất doanh nghiệp cần tiếp cận AI không chỉ như người dùng cuối, mà như một chủ thể có trách nhiệm xây dựng hệ giá trị cho AI. Tức là, trước khi đưa AI vào quản trị nhân sự, phân phối sản phẩm hay tối ưu tài chính, cần định rõ: AI đó đang tối ưu cho điều gì? Hiệu suất hay công bằng? Tăng trưởng ngắn hạn hay thịnh vượng dài hạn?
Life 3.0 không chỉ là bản phân tích về trí tuệ nhân tạo, mà là một bản đồ tiến hóa của sự sống. Max Tegmark chia tiến trình ấy thành ba nấc: Life 1.0 – sự sống sinh học, Life 2.0 – sự sống có văn hóa, và Life 3.0 – sự sống có thể tự thiết kế cả phần mềm (ý thức) lẫn phần cứng (thể xác). Theo lăng kính đó, sự can thiệp của AI vào xã hội loài người không đơn thuần là thay đổi công cụ làm việc, mà là thay đổi “cách tồn tại” của con người trong thế giới mà các định chế pháp luật, văn hóa, và kinh tế không còn kiểm soát được tác nhân AI mạnh hơn mình.
Chính trong điểm này, Tegmark kêu gọi giới lãnh đạo doanh nghiệp phải trở thành một phần trong cuộc đối thoại toàn cầu về đạo đức AI. Không có tổ chức nào đứng ngoài lề. Khi AI can thiệp vào tuyển dụng, định giá sản phẩm, ra quyết định tín dụng hay thậm chí kiểm duyệt nội dung – doanh nghiệp cần có lập trường rõ ràng về các nguyên tắc vận hành, minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Life 3.0 không chỉ gây tiếng vang trong giới học thuật hay công nghệ, mà còn nhận được sự đánh giá cao từ những bộ óc có ảnh hưởng lớn nhất của thời đại.
Tất cả chúng ta - không chỉ các nhà khoa học, nhà tư bản công nghiệp hay nhà chiến lược - đều nên tự hỏi mình có thể làm gì để thu nhận tối đa ích lợi đồng thời tránh được các nguy cơ của AI trong tương lai. Đây là nội dung đối thoại quan trọng nhất của thời đại chúng ta, và cuốn sách đầy gợi mở này của Tegmark sẽ giúp bạn tham gia vào cuộc đối thoại đó.
Tegmark hướng tới những trao đổi rộng hơn nhiều về những kiểu tương lai mà chúng ta, với tư cách một giống loài, muốn tạo nên. Mặc dù các chủ đề nghe có vẻ khó nhằn – AI, vũ trụ học, các giá trị, hay thậm chí bản chất của trải nghiệm ý thức – nhưng cách dẫn dắt không hề đao to búa lớn của Tegmark khiến bất kỳ người đọc nào cũng có được những ý tưởng của riêng mình.
Những nhận xét này, dù đến từ các lĩnh vực khác nhau, đều cùng hội tụ ở một điểm chung: Đây là cuốn sách mà bất kỳ ai quan tâm tới tương lai, không chỉ của công nghệ mà của nhân loại, đều nên đọc.
Đây là bản hướng dẫn đầy thuyết phục đưa chúng ta tới những thử thách và lựa chọn trong công cuộc tìm tới tương lai vĩ đại của cuộc sống, trí tuệ và ý thức - trên Trái Đất và còn xa hơn thế.
Life 3.0 không cung cấp giải pháp đóng gói sẵn. Nó không hứa hẹn rằng bạn sẽ làm giàu nhanh chóng bằng AI. Thay vào đó, nó buộc nhà lãnh đạo phải đối mặt với những câu hỏi khó: Chúng ta muốn AI phục vụ xã hội theo cách nào? Ai có quyền kiểm soát AI? Doanh nghiệp của bạn sẽ trở thành người định hình hay kẻ bị định hình bởi công nghệ?
Đối với những người đang loay hoay trong việc định vị doanh nghiệp mình trong một thế giới đang được tái kiến tạo bởi dữ liệu và tự động hóa, Life 3.0 không chỉ là một cuốn sách tham khảo, mà là một bài kiểm tra nhận thức. Nó đòi hỏi tư duy hệ thống, trách nhiệm xã hội, và một tầm nhìn vượt ra ngoài lợi nhuận.
Nếu AI là tương lai không thể tránh khỏi, thì Life 3.0 là hành trang lý tưởng để bước vào tương lai đó một cách có chuẩn bị.
Đọc thêm về cuốn sách TẠI ĐÂY.
Tags:
Tags:
Theo ông Hoàng Nam Tiến, câu chuyện về AI sẽ mở ra một kỷ nguyên mới, vẽ lại bản đồ lao động và mô hình kinh doanh toàn cầu.
Trong kỷ nguyên số, nơi dữ liệu trở thành tài sản, AI không thay thế người lãnh đạo nhưng chắc chắn đang thay đổi cách vận hành và tư duy quản trị.
Một số việc làm thời AI sẽ bị thay thế bởi các ứng dụng mới, nhưng nhìn chung, AI giúp biến đổi công việc theo hướng tích cực.
'Chinh phục cá mập' không chỉ kể chuyện mà còn vẽ ra một “bản đồ thực địa”, giúp các startup Việt tự tin bước vào hành trình gọi
Chủ tịch AgriS và Betrimex Đặng Huỳnh Ức My vừa ra mắt cuốn sách Right to Win - ‘Cửa thắng’ của nông nghiệp Việt, gợi mở con đường để ngành nông nghiệp bứt phá bằng công nghệ cao, ESG và phát triển bền vững.
Bình an tài chính không phải mức thu nhập trong mơ, khối tài sản kếch xù mà đến từ chính sự hiểu bản thân, bản lĩnh trước khó khăn và kiên định với mục tiêu.
Khi thời đại ESG đặt ra chuẩn mực mới, chiến lược kinh doanh và tiếp thị (Sales & Marketing) bền vững trở thành trụ cột để doanh nghiệp Việt tồn tại và phát triển dài hạn.
Vai trò của rừng không chỉ là hấp thụ carbon mà còn là tài sản có thể đo lường, hỗ trợ doanh nghiệp đạt mục tiêu Net Zero.
Công ty cổ phần Vincom Retail chính thức khai trương TTTM Vincom Mega Mall Royal Island tại Vũ Yên, thành phố Hải Phòng. Đây chính là mảnh ghép quan trọng hoàn thiện hệ sinh thái tiện ích chuẩn quốc tế tại Vinhomes Royal Island.
Trước vấn nạn lừa đảo tài sản số gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng, các cơ quan công an, ngân hàng và hiệp hội đã chính thức vào cuộc.
AgriS được vinh danh với “cú đúp” giải thưởng ở hai hạng mục tại lễ trao giải ESGBusiness Awards 2025 diễn ra tại Kuala Lumpur, Malaysia.
Gelex coi học tập là chìa khóa tái tạo tổ chức, khơi mở tiềm năng từng cá nhân và biến tri thức thành động lực phát triển bền vững.
Quan hệ nhà đầu tư đang trở thành vũ khí chiến lược giúp doanh nghiệp kết nối, minh bạch thông tin, tạo niềm tin dài hạn với cổ đông, thị trường.
DOJILAND chính thức bàn giao Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất dự án cho cư dân Diamond Crown Hai Phong.
T&T Energy, công ty năng lượng thuộc Tập đoàn T&T Group của doanh nhân Đỗ Quang Hiển đã xuất sắc được vinh danh “Thương hiệu mạnh tăng trưởng xanh 2025”.
![G-DRAGON 2025 WORLD TOUR [Übermensch], biểu tượng toàn cầu chính thức trở lại với chuyến lưu diễn được mong chờ bậc nhất](https://t.ex-cdn.com/theleader.vn/192w/files/content/2025/10/03/113608-1009.jpg)
