Phát triển bền vững

Nỗi đau ‘ly hương’ mỗi mùa hạn mặn

Phạm Sơn Thứ năm, 06/06/2024 - 10:25

Thiếu cơ hội sinh kế, nhất là trong mỗi mùa hạn mặn, lao động trẻ ở Đồng bằng sông Cửu Long ồ ạt “đi Bình Dương”,, để lại nhiều hệ lụy.

Người trẻ miền Tây không có thu nhập trên ruộng vườn, bắt buộc phải tìm đến các khu công nghiệp ở miền Đông. Ảnh: Hoàng Anh

Cuối tháng 5, mưa về, Đồng bằng sông Cửu Long kết thúc một trong những đợt hạn mặn có thể nói là khủng khiếp bậc nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, hạn mặn qua đi, nỗi đau vẫn còn ở đó.

Ông Võ Xuân Tân, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Hậu Giang, cho biết, tình trạng di cư sang các tỉnh, thành miền Đông diễn ra khá phổ biến ở Hậu Giang nói riêng và Đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Bởi lẽ, hạn mặn ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất nông nghiệp cũng như một số ngành tiểu thủ công nghiệp. Có nhiều trường hợp, bà con phải bỏ cả một vụ sản xuất, mất đi thu nhập ngay trên chính ruộng vườn của mình.

Không có thu nhập, đảm bảo cuộc sống đã là bài toán khó, đảm bảo vốn để tái sản xuất vụ mùa sau còn khó khăn hơn. Cực chẳng đã, người trẻ bắt buộc phải bỏ quê hương, rời ruộng vườn, tìm đến các khu công nghiệp.

Trà Vinh dù có công nghiệp phát triển hơn so với một số địa phương miền Tây nhưng tình trạng di cư vẫn diễn ra một cách dai dẳng, đặc biệt tại một số xã ven biển. Không sống được bằng mảnh vườn thì bắt buộc phải “ly hương”, thế nhưng “ly hương” rồi, cuộc sống chưa chắc được đảm bảo.

Ông Trịnh Minh Hùng, Phó giám đốc Sở Lao động thương binh và xã hội tỉnh Trà Vinh, cho biết, nhiều gia đình lựa chọn tìm đến Đồng Nai, Bình Dương hay TP.HCM nhưng vẫn vướng phải nhiều khó khăn, đặc biệt là về nhà ở hay việc học hành của trẻ em.

Vòng xoáy

Ông Trần Hữu Hiệp, nguyên thành viên Ban chỉ đạo Tây Nam Bộ, cho biết, di cư từ nông thôn lên thành thị thực chất là một hiện tượng hết sức bình thường ở nhiều quốc gia trên thế giới và sẽ còn tiếp tục diễn ra. Tuy nhiên, ở Đồng bằng sông Cửu Long, tình trạng này đang diễn ra quá mạnh đến mức đáng báo động.

Điển hình như tại Hậu Giang, tỷ lệ di cư thuần mỗi năm rơi vào khoảng từ 1,5 – 5,6%. Tính từ khi tách khỏi Cần Thơ cho đến năm 2019, dân số toàn tỉnh giảm tới 37 nghìn người.

Trong 10 năm qua, tổng số dân di cư khỏi miền Tây lên đến 1,3 triệu người, cao hơn cả dân số của một số địa phương tại vùng này. Đáng chú ý, người rời đi đa phần ở độ tuổi trẻ, để lại làng quê người già và trẻ em.

Ông Tân đánh giá, mất đi nguồn lao động trẻ tác động rất lớn đến phát triển kinh tế, xã hội, làm giảm năng suất, hiệu quả không chỉ nông nghiệp mà còn dịch vụ, công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp.

Thế mạnh lao động dồi dào của miền Tây vì vậy cũng không còn, trong khi cơ sở hạ tầng chưa phát triển, các hoạt động kinh tế gặp nhiều tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu. Từ đó, doanh nghiệp không hứng thú đầu tư vào miền Tây, bài toán sinh kế, thu nhập của người dân tiếp tục rơi vào bế tắc.

Tất cả những yếu tố đó tác động qua lại với nhau như một “vòng xoáy đi xuống”, theo Báo cáo kinh tế thường niên Đồng bằng sông Cửu Long do Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Trường chính sách công và quản lý, Đại học Fulbight, công bố.

Hệ lụy không chỉ ở mặt kinh tế. Cách đây 15 năm, ông Hiệp từng cảnh báo về hiện tượng trẻ em phải xa cha mẹ, hoặc theo cha mẹ đến ở những khu dân cư tạm bợ, thiếu thốn, dẫn đến cả một thế hệ phải chịu những tổn thương sâu sắc.

Ngay cả nơi lao động trẻ tìm đến là các tỉnh thành miền Đông, áp lực lớn về quản lý dân cư, trật tự xã hội, chăm lo nhà ở, đời sống cho công nhân cũng là bài toán nan giải.

Giải pháp căn cơ

Hạn mặn là câu chuyện thường trực. Hạn mặn đang có dấu hiệu gia tăng cường độ nhưng theo ông Hiệp, đó không phải là điều bất ngờ mà hoàn toàn đã được cảnh báo trước. Do đó, cần có những giải pháp mang tính căn cơ để giải quyết nỗi đau “ly hương” sau mỗi mùa hạn mặn.

Còn ông Tân nhìn nhận, biến đổi khí hậu chỉ là “giọt nước tràn ly”, câu chuyện di dân xuất phát từ chính thực trạng kinh tế miền Tây đang chậm chuyển dịch về cơ cấu dẫn đến bà con thiếu việc làm, thiếu đi cơ hội sản xuất.

Vì vậy, giải pháp căn cơ, theo đại diện Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Hậu Giang, nằm ở việc phát triển những cụm công nghiệp, khu công nghiệp, thủ công nghiệp, phát triển dịch vụ để thu hút lao động.

Cùng với đó, cần có chính sách tín dụng nhằm tạo ra nguồn vốn cho bà con để nâng cấp kỹ thuật sản xuất nông nghiệp hoặc có thể khởi nghiệp để tạo sinh kế cho bản thân và những người xung quanh.

Mặt khác, nông nghiệp vẫn luôn là thế mạnh cần được chú trọng. Đại diện Sở Lao động thương bình và xã hội Trà Vinh bổ sung, cần thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp từ manh mún sang quy mô lớn, tạo mối liên kết bền vững giữa nông dân, doanh nghiệp và thị trường.

Bên cạnh đó, chú trọng các sản phẩm nông nghiệp chủ lực và có giá trị cao, bên cạnh viêc phát triển sản phẩm mới nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường. Phát triển công nghiệp chế biến, hỗ trợ bà con tiếp cận khoa học kỹ thuật.

Đồng quan điểm với đại diện các địa phương, theo ông Hiệp, người lao động phải tha hương rất muốn quay về quê hương để làm việc, phần vì tình cảm, sự gắn kết với mảnh đất mình sinh ra và lớn lên, phần vì mong được gần gũi với gia đình.

Do đó, phải tạo ra được không gian sống và cơ hội việc làm, qua đó tạo dựng niềm tin cho người lao động để Đồng bằng sông Cửu Long thực sự trở thành vùng “đất lành chim đậu”, một vùng đồng bằng đáng sống.

Có cần một chương trình quốc gia về hạn mặn cho miền Tây?

Có cần một chương trình quốc gia về hạn mặn cho miền Tây?

Phát triển bền vững -  1 năm

Diễn biến xâm nhập mặn ngày càng gia tăng, phức tạp và khó lường đòi hỏi giải pháp mang tính căn cơ và lâu dài cho Đồng bằng sông Cửu Long.

Miền Tây không thiếu nước

Miền Tây không thiếu nước

Phát triển bền vững -  1 năm

Trong mùa khô, lượng nước đổ về Đồng bằng sông Cửu Long khoảng 60 – 70 tỷ m3, trong khi nhu cầu sử dụng chỉ khoảng 15 tỷ m3.

Kinh tế tuần hoàn ‘cứu’ Đồng bằng sông Cửu Long

Kinh tế tuần hoàn ‘cứu’ Đồng bằng sông Cửu Long

Phát triển bền vững -  1 năm

Các mô hình kinh tế tuần hoàn phù hợp với quan điểm chiến lược “thuận thiên” trong phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long, từ đó giải quyết những thách thức lớn của vùng đất Chín Rồng.

Đồng bằng sông Cửu Long phải có dự án lớn, xoay chuyển tình thế

Đồng bằng sông Cửu Long phải có dự án lớn, xoay chuyển tình thế

Tiêu điểm -  1 năm

Sạt lở Đồng bằng sông Cửu Long là vấn đề lớn. Nếu đã đi vay vốn quốc tế thì phải làm các dự án lớn, xoay chuyển tình thế, chuyển đổi trạng thái, chứ không làm vụn vặt, manh mún, Thủ tướng nhấn mạnh.

EPR: Từ nghĩa vụ đến giá trị thương hiệu

EPR: Từ nghĩa vụ đến giá trị thương hiệu

Phát triển bền vững -  1 ngày

EPR mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt bứt phá trong cuộc đua xanh nhưng để biến tiềm năng thành lợi thế cạnh tranh bền vững, cần đồng thời vượt qua rào cản pháp lý, hạ tầng thu gom và minh bạch thị trường tái chế.

Doanh nghiệp góp sức vì nông nghiệp xanh và trẻ em hạnh phúc

Doanh nghiệp góp sức vì nông nghiệp xanh và trẻ em hạnh phúc

Phát triển bền vững -  1 ngày

 Trước thách thức khí hậu và xã hội, nhiều doanh nghiệp đang chủ động đồng hành cùng nông dân và thế hệ trẻ, hướng đến phát triển bền vững toàn diện.

ESG và số hóa giúp doanh nghiệp tăng hiệu quả, giảm phát thải

ESG và số hóa giúp doanh nghiệp tăng hiệu quả, giảm phát thải

Phát triển bền vững -  1 ngày

 Doanh nghiệp muốn phát triển bền vững phải kết hợp ESG với công nghệ và chuyển đổi số để tối ưu vận hành, nâng cao năng lực và giảm phát thải carbon.

Lời giải cho bài toán nông nghiệp của The PAN Group

Lời giải cho bài toán nông nghiệp của The PAN Group

Phát triển bền vững -  2 ngày

Đứng trước những bài toán khó trong nông nghiệp, dù là những biến động bất thường, đòi hỏi phản ứng nhanh nhẹn hay những thay đổi dài hạn, đòi hỏi đầu tư theo chiều sâu, The PAN Group vẫn thể hiện bản lĩnh.

Từ lá đến vỏ, cây dứa đang đổi màu bức tranh kinh tế xanh Việt Nam

Từ lá đến vỏ, cây dứa đang đổi màu bức tranh kinh tế xanh Việt Nam

Phát triển bền vững -  1 tuần

Từ những thứ tưởng chừng bỏ đi của cây dứa như vỏ, lá… nhiều doanh nghiệp đã “hô biến” thành nguồn tài nguyên để sản xuất với những câu chuyện thú vị và bất ngờ.

VUS TESOL 2025: Hai thập kỷ kiến tạo niềm vui học tiếng Anh

VUS TESOL 2025: Hai thập kỷ kiến tạo niềm vui học tiếng Anh

Nhịp cầu kinh doanh -  14 giờ

Hội nghị giảng dạy tiếng Anh VUS TESOL 2025 đã thu hút hơn 3.000 giáo viên, chuyên gia và nhà quản lý giáo dục ngôn ngữ trong và ngoài nước.

Bamboo Airways có chủ tịch và tổng giám đốc mới

Bamboo Airways có chủ tịch và tổng giám đốc mới

Hồ sơ quản trị -  15 giờ

Ông Lê Thái Sâm được giao đảm nhiệm vị trí chủ tịch HĐQT thay ông Phạm Ngọc Vịnh, trong khi ông Trương Phương Thành giữ chức tổng giám đốc thay ông Lương Hoài Nam.

'La bàn' cho dòng vốn tài chính

'La bàn' cho dòng vốn tài chính

Leader talk -  16 giờ

Từ một yêu cầu tưởng chừng đơn giản nhưng lại không thể thực hiện vào năm 2007, Nguyễn Quang Thuân đã tạo dựng StoxPlus, tiền thân của FiinGroup, để lấp đầy khoảng trống dữ liệu tài chính tại Việt Nam. Với vai trò “la bàn” cho dòng vốn, FiinGroup không chỉ cung cấp thông tin mà còn định hình tương lai thị trường vốn minh bạch và bền vững.

Vì sao càng chờ giảm, giá nhà càng leo thang?

Vì sao càng chờ giảm, giá nhà càng leo thang?

Bất động sản -  16 giờ

Giữa lúc người dân mòn mỏi chờ đợi, Chính phủ quyết liệt vào cuộc tìm giải pháp "hạ nhiệt", giá bất động sản vẫn tăng không ngừng. Phải chăng, đã đến lúc cả thị trường cần một tư duy mới về giá nhà?

Vietcombank, MB, VPBank và HDBank được giảm 50% dự trữ bắt buộc

Vietcombank, MB, VPBank và HDBank được giảm 50% dự trữ bắt buộc

Tài chính -  17 giờ

Ngân hàng Nhà nước giảm 50% dự trữ bắt buộc cho Vietcombank, MB, VPBank và HDBank từ ngày 1/10 nhờ tham gia tái cơ cấu 4 ngân hàng yếu kém.

Từ đam mê bóng đá đến sứ mệnh văn hóa

Từ đam mê bóng đá đến sứ mệnh văn hóa

Hồ sơ quản trị -  17 giờ

Doanh nhân Phạm Ngọc Quốc Cường đã biến đam mê bóng đá từ thuở ấu thơ thành sứ mệnh kết nối văn hóa và lan tỏa tinh thần Việt ra thế giới qua những hành trình truyền cảm hứng mang tầm quốc tế.

Home Credit và lời giải cho bài toán tài chính mùa tựu trường

Home Credit và lời giải cho bài toán tài chính mùa tựu trường

Tài chính -  17 giờ

Giữa những lo toan mùa tựu trường, chiến dịch "Tài chính sẵn sàng, cùng con đến trường" của Home Credit đang trở thành điểm tựa vững chắc cho các bậc phụ huynh trên cả nước.