Nội tình phức tạp tại Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ

Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ do Công ty CP Đóng tàu và dịch vụ dầu khí Vũng Tàu làm chủ đầu tư, có diện tích đất dự kiến 86ha, quy mô đón nhận các tàu tải trọng lên tới 160.000 DWT.

Tổng vốn đầu tư khoảng 10.235 tỷ đồng, trong đó vốn góp khoảng 2.170 tỷ đồng, còn lại là vốn vay thương mại và huy động.

Dự án được tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu chấp thuận chủ trương đầu tư từ năm 2006. Tiến độ thực hiện theo chứng nhận đầu tư (cấp năm 2011) là hoàn thành khai thác toàn bộ vào năm 2015.

Theo UBND tỉnh cho biết, dự án đã bồi thường giải phóng đất sạch từ 10 năm trước, đã xác định giá đất tính tiền sử dụng đất. 

Tuy nhiên, công ty chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính, chưa được cấp chứng nhận quyền sử dụng đất và chưa triển khai bất cứ hạng mục công trình nào. Công ty CP Đóng tàu và dịch vụ dầu khí Vũng Tàu vi phạm điều 64 Luật Đất đai 2013.

Đồng thời, giấy chứng nhận đầu tư quy định vốn góp để thực hiện dự án là 2.170 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau 7 năm công ty vẫn chưa góp đủ vốn. 

Bên cạnh đó, chủ đầu tư đã thành lập Công ty CP Đầu tư Cảng Cái Mép Hạ để đầu tư dự án. Việc này, theo Thanh tra Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh, có dấu hiệu góp vốn sai quy định.

Kết quả, dự án Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ đã bị UBND tỉnh chấm dứt hoạt động.

Cảng Cái Mép Hạ là cảng biển nước sâu có chiều dài cầu cảng khoảng 1.200m, khả năng đón tàu trọng tải trên 200.000 tấn. Dự án này được đánh giá có vị trí quan trọng trong hệ thống cảng Cái Mép - Thị Vải, có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và khu vực phía Nam.
Cảng Cái Mép Hạ tại phường Phước Hòa, thị xã Phú Mỹ thuộc nhóm cảng biển số 5 theo Quyết định 1037/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.

Chỉ vài tháng sau sự kiện này, Công ty TNHH MTV Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn (gọi tắt là Tân Cảng Sài Gòn) đã đề xuất với UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đầu tư dự án Cảng tổng hợp container Cái Mép Hạ.

Theo đề xuất của Tân Cảng Sài Gòn, dự án gồm các hạng mục như: hệ thống cầu cảng, kè bờ, bãi chứa container, bãi xe, hệ thống đường giao thông, kho hàng… 

Với tổng mức đầu tư dự án khoảng 15.800 tỷ đồng, Tân Cảng Sài Gòn sẽ thành lập công ty khai thác với loại hình là công ty CP (do Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn góp vốn 51% và các đối tác tham gia góp 49%, trong đó có doanh nghiệp địa phương và các hãng tàu lớn trên thế giới).

Về nguồn vốn đầu tư phần hạ tầng, vốn chủ sở hữu của Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn khoảng 1.400 tỷ đồng (tương ứng 25% vốn đầu tư phần hạ tầng, chiếm 16% tổng mức đầu tư dự án), vốn vay thương mại khoảng 4.200 tỷ đồng (tương ứng 75% vốn đầu tư phần hạ tầng).

Về nguồn vốn phục vụ đầu tư thiết bị, vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp khoảng 96,4 tỷ đồng (chiếm 3%), vốn vay ngân hàng khoảng 289,2 tỷ đồng (10%). Vốn vay ngân hàng của công ty khai thác khoảng 2.268 tỷ đồng (tương ứng 75%).

Thời hạn hoạt động dự án là 50 năm kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đầu tư. Dự kiến tiến độ bắt đầu khai thác giai đoạn 1 là từ quý I/2021, giai đoạn 2 thực hiện từ 2022-2025.

Đáng chú ý, 6 năm trước Tân Cảng Sài Gòn đã săn đón dự án này. Theo đó, tháng 11/2015, Tân Cảng Sài Gòn đề nghị tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu được tiếp nhận và đầu tư xây dựng dự án Cảng tổng hợp container Cái Mép Hạ.

Tân Cảng Sài Gòn đề xuất được cùng với Công ty CP Xây dựng đầu tư và phát triển Cảng biển Tân Phú Thịnh để tiếp quản, đầu tư dự án này.

Về đề nghị của Tân Cảng Sài Gòn (trước và sau thời điểm dự án cảng bị thu hồi chủ trương), UBND tỉnh cho biết một số thông tin liên quan như sau. 

Thủ tướng đã giao Bộ Quốc phòng xem xét chủ trương cho phép Tân Cảng Sài Gòn hợp tác với các doanh nghiệp địa phương đầu tư dự án này.

Bộ Quốc phòng cũng đã đồng ý để Tân Cảng Sài Gòn góp vốn thành lập Công ty CP Tân Cảng – Cái Mép Hạ. Đồng thời, Bộ Tư lệnh Hải quân sau đó cũng đã có công văn giao nhiệm vụ cho Tân Cảng Sài Gòn đầu tư Cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ. Theo ý kiến của Bộ Tư lệnh Hải quân, dự án có vị trí chiến lược về kinh tế, quốc phòng và an ninh quốc gia.

Trên quan điểm ủng hộ, UBND tỉnh đề nghị Tân Cảng Sài Gòn báo cáo Bộ Quốc phòng để báo cáo, xin ý kiến Thủ tướng để làm cơ sở triển khai các bước tiếp theo.

Về việc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thu hồi dự án, Công ty CP Đóng tàu và Dịch vụ dầu khí Vũng Tàu đã khiếu nại tới Thủ tướng và Văn phòng Chính phủ.
Theo chủ đầu tư, dự án không thể triển khai theo tiến độ tại giấy chứng nhận đầu tư (giai đoạn 1 từ 2010 đến 2013) vì: ngay sau khi được cấp chứng nhận đầu tư, Văn phòng Chính phủ có văn bản chỉ đạo công ty "tiếp tục triển khai các thủ tục đầu tư dự án nhưng chưa ký kết bất cứ hợp tác, cam kết nào với nước ngoài cho đến khi có ý kiến cuối cùng của Thủ tướng Chính phủ" về dự án cảng nhập khẩu LNG của PVGAS – là dự án sẽ sử dụng khu đất đã giao cho công ty làm chủ đầu tư.
Chủ đầu tư cho biết đã gửi nhiều văn bản báo cáo xin ký kiến để được tiếp tục hợp tác với đối tác nước ngoài theo thỏa thuận, nhưng không nhận được bất kỳ văn bản trả lòi nào nên không thể triển khai phương án liên doanh với đối tác nước ngoài đã được phê duyệt khi cấp chứng nhận đầu tư.
Về việc không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, chủ đầu tư cho biết đã đóng đủ tiền thuê đất theo thông báo nộp thuế. Nhưng sau đó, UBND tỉnh đã gây áp lực bằng văn bản yêu cầu các ban ngành tạm ngưng giải quyết các thủ tục đầu tư liên quan đến dự án, vì thế Cục thuế huyện Tân Thành đã buộc phải hoàn trả lại số tiền đã nộp vào kho bạc Nhà nước.
Sau đó, Bộ Tài chính đã có văn bản khẳng định việc nộp tiền sử dụng đất của công ty là không trái quy định pháp luật. Thanh tra Bộ Tài nguyên và ôi trường cũng xác nhận việc này và khẳng định dự án được gia hạn.