'Quốc gia khởi nghiệp': Bài học quản trị xuất sắc

Cuốn sách Quốc Gia Khởi Nghiệp của Dan Senor và Saul Singer không chỉ đơn thuần là tường thuật về “phép màu” kinh tế của Israel, mà còn mở ra một lối tư duy mới cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Văn hóa chấp nhận rủi ro và học hỏi từ thất bại

Một trong những yếu tố cốt lõi làm nên thành công của hệ sinh thái khởi nghiệp Israel, như được phân tích trong Quốc Gia Khởi Nghiệp, chính là văn hóa chấp nhận rủi ro và coi thất bại như một phần tất yếu của quá trình đổi mới.

Trái ngược với tâm lý e ngại thất bại phổ biến ở nhiều quốc gia, Israel đã tạo ra một môi trường nơi rủi ro không chỉ được chấp nhận mà còn được xem như động lực thúc đẩy sáng tạo. Các doanh nhân Israel sẵn sàng thử nghiệm, đối mặt với những thách thức không lường trước và nhanh chóng điều chỉnh chiến lược khi cần thiết.

Quan điểm này không chỉ xuất phát từ tinh thần cá nhân mà còn được hình thành từ môi trường giáo dục và quân đội. Ngay từ khi còn nhỏ, học sinh Israel được khuyến khích tranh luận, phản biện và tư duy độc lập.

Hệ thống giáo dục không đặt nặng sự hoàn hảo mà tập trung vào việc tìm ra giải pháp mới, thử nghiệm nhiều phương án để tối ưu hóa kết quả. Trong quân đội, nơi hầu hết thanh niên Israel đều phải trải qua một thời gian phục vụ, họ được rèn luyện cách đối phó với áp lực và biến thất bại trên chiến trường thành kinh nghiệm thực tiễn.

Điều này tạo ra một thế hệ doanh nhân không ngại rủi ro, dám nghĩ lớn và có khả năng ứng biến linh hoạt.

Ngoài ra, môi trường kinh doanh tại Israel cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng tinh thần chấp nhận rủi ro. Nhà đầu tư và các quỹ mạo hiểm ở Israel thường không coi một startup thất bại là dấu chấm hết cho sự nghiệp của nhà sáng lập.

Thay vào đó, họ đánh giá cao kinh nghiệm mà doanh nhân tích lũy được từ những lần khởi nghiệp trước đó, bởi họ hiểu rằng mỗi lần thất bại là một bước tiến đến thành công. Trong nhiều trường hợp, những nhà sáng lập từng thất bại lại có cơ hội kêu gọi vốn cho dự án tiếp theo dễ dàng hơn, nhờ vào những bài học đắt giá mà họ đã rút ra từ sai lầm trước đó.

Nhìn từ góc độ quản trị doanh nghiệp, điều này mang đến một tư duy quan trọng: thay vì né tránh rủi ro, doanh nhân cần học cách quản lý và kiểm soát rủi ro một cách thông minh.

Điều đó không có nghĩa là liều lĩnh bước vào những thị trường chưa được kiểm chứng, mà là nhanh chóng thử nghiệm, đo lường kết quả và sẵn sàng thay đổi hướng đi khi cần thiết.

Đây chính là nền tảng của tinh thần khởi nghiệp linh hoạt (agile entrepreneurship), điều đã giúp nhiều doanh nghiệp Israel vươn lên dẫn đầu trong các lĩnh vực công nghệ, an ninh mạng, y tế và tài chính.

Chính sách hỗ trợ và môi trường khởi nghiệp

Một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp Israel trở thành “quốc gia khởi nghiệp” chính là sự kết hợp chặt chẽ giữa chính sách nhà nước và môi trường kinh doanh cởi mở, tạo điều kiện tối đa cho sự đổi mới sáng tạo.

Trong Quốc Gia Khởi Nghiệp, Dan Senor và Saul Singer đã phân tích cách mà chính phủ Israel không chỉ đóng vai trò điều tiết mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, đặc biệt là các startup công nghệ.

Ngay từ những năm 1990, Israel đã triển khai một loạt các chính sách nhằm khuyến khích khởi nghiệp, nổi bật nhất là chương trình Yozma, một sáng kiến do chính phủ tài trợ nhằm thu hút vốn đầu tư mạo hiểm.

Thay vì chỉ hỗ trợ tài chính đơn thuần, chương trình này còn thiết lập cơ chế đồng đầu tư với khu vực tư nhân, giúp giảm thiểu rủi ro cho các quỹ đầu tư và khuyến khích dòng vốn đổ vào các công ty khởi nghiệp. Kết quả là, trong vòng một thập kỷ, Israel đã thu hút hàng tỷ USD đầu tư từ các quỹ mạo hiểm quốc tế, đặt nền móng cho sự bùng nổ của các startup công nghệ sau này.

Một khía cạnh đáng chú ý khác của môi trường khởi nghiệp Israel là sự hỗ trợ mạnh mẽ từ cộng đồng và chính phủ đối với doanh nhân.

Không giống như nhiều quốc gia khác, nơi mà thủ tục hành chính và rào cản pháp lý có thể khiến startup gặp khó khăn ngay từ khi thành lập, Israel đã thiết lập một hệ thống pháp lý linh hoạt, khuyến khích tinh thần khởi nghiệp.

Các quy định về thuế, quyền sở hữu trí tuệ và thủ tục đăng ký doanh nghiệp đều được thiết kế theo hướng tối ưu hóa cho các công ty mới thành lập, giúp họ nhanh chóng đưa sản phẩm ra thị trường mà không bị trì hoãn bởi những rào cản không cần thiết.

Bài học từ Israel cho thấy rằng, để xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững, sự kết hợp giữa chính sách hỗ trợ của chính phủ và môi trường kinh doanh năng động là yếu tố không thể thiếu.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam, điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ. Việc thúc đẩy hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu không chỉ giúp tăng cường năng lực cạnh tranh mà còn tạo điều kiện cho những đổi mới sáng tạo được hiện thực hóa nhanh chóng.

Đồng thời, các doanh nhân cần chủ động tìm kiếm và tận dụng những chính sách hỗ trợ hiện có, từ đó tối ưu hóa nguồn lực và gia tăng cơ hội thành công trên thị trường.

Biến thách thức thành lợi thế

Một trong những thông điệp mạnh mẽ nhất từ Quốc Gia Khởi Nghiệp là khả năng biến nghịch cảnh thành động lực phát triển. Israel, một quốc gia nhỏ bé với dân số chỉ hơn 9 triệu người, không sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, lại phải đối mặt với môi trường khắc nghiệt và các mối đe dọa an ninh liên tục.

Tuy nhiên, thay vì coi đó là rào cản, Israel đã tận dụng những thách thức này để phát triển một nền kinh tế dựa trên tri thức, đổi mới sáng tạo và công nghệ cao.

Điều này thể hiện rõ trong cách Israel giải quyết bài toán khan hiếm tài nguyên nước. Với lượng mưa thấp và phần lớn diện tích lãnh thổ là sa mạc, quốc gia này không có lợi thế về nông nghiệp truyền thống.

Nhưng chính từ khó khăn này, Israel đã tiên phong trong công nghệ tưới nhỏ giọt – một phát minh giúp sử dụng nước hiệu quả hơn gấp nhiều lần so với phương pháp tưới tiêu thông thường.

Công nghệ này không chỉ giúp Israel tự chủ trong sản xuất nông nghiệp mà còn trở thành một sản phẩm xuất khẩu giá trị cao, được áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Tương tự, những mối đe dọa an ninh không chỉ buộc Israel phải đầu tư mạnh vào công nghệ quốc phòng mà còn tạo động lực để phát triển những giải pháp an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo và phần mềm tiên tiến.

Chính những áp lực sinh tồn đã khiến Israel không ngừng đổi mới, từ đó tạo ra một hệ sinh thái công nghệ mạnh mẽ, nơi mà những thách thức không được xem là trở ngại mà là cơ hội để phát triển và dẫn đầu.

Bài học từ Israel là lời nhắc nhở quan trọng cho các doanh nghiệp Việt Nam trong hành trình khởi nghiệp. Trong một thị trường đầy biến động, những doanh nhân thành công không phải là những người tránh né rủi ro mà là những người biết cách biến rủi ro thành lợi thế cạnh tranh.

Điều này đòi hỏi một tư duy linh hoạt, khả năng thích nghi nhanh chóng và tinh thần sẵn sàng đổi mới để tạo ra giá trị mới.

Thực tế tại Việt Nam cho thấy, nhiều doanh nghiệp đã và đang áp dụng cách tiếp cận này để vượt qua khó khăn. Trong đại dịch Covid-19, khi chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, nhiều công ty công nghệ Việt Nam đã nhanh chóng phát triển các giải pháp phần mềm quản lý từ xa, thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt để thích nghi với nhu cầu mới của thị trường.

Những doanh nghiệp có khả năng linh hoạt điều chỉnh mô hình kinh doanh, tận dụng khó khăn làm đòn bẩy cho sự đổi mới, chính là những doanh nghiệp có tiềm năng phát triển bền vững nhất.

Quốc Gia Khởi Nghiệp không chỉ là bản đồ chỉ lối cho sự phát triển kinh tế của Israel mà còn là kho tàng bài học quý báu cho các chủ doanh nghiệp đang trên con đường khởi nghiệp. Từ văn hóa chấp nhận rủi ro, vai trò đào tạo của quân đội, đến sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các chính sách nhà nước và khả năng biến thách thức thành cơ hội – mỗi khía cạnh đều mở ra một hướng đi thiết thực cho doanh nghiệp Việt Nam.

Đọc thêm cuốn sách tại đây.