Tăng trưởng cao nhưng rào cản lớn: Những nút thắt cần tháo gỡ

Áp lực nhưng người giỏi sẽ làm được

Tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã thông qua nghị quyết bổ sung kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2025, đặt mục tiêu tăng trưởng trên 8%, tạo nền tảng để nền kinh tế tăng hai chữ số từ năm tới.

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định đây là một thách thức lớn. TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương cho rằng, mục tiêu này đòi hỏi sự thay đổi căn bản trong tư duy và hành động của các cấp lãnh đạo cũng như doanh nghiệp.

“Tôi rất thích mục tiêu này nhưng chỉ những người giỏi mới làm được. Để đạt mục tiêu này, chúng ta buộc phải nghĩ khác, làm khác", ông Cung nói.

Theo ông Cung, một yếu tố then chốt là cải cách thể chế. Khuôn khổ pháp lý cần cởi mở hơn để tạo động lực cho đổi mới, khuyến khích tinh thần sáng tạo trong toàn bộ nền kinh tế. Một thể chế phù hợp không chỉ mở rộng không gian phát triển mà còn giúp huy động và phân bổ nguồn lực hiệu quả, đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Dù cải cách thể chế đã được xác định là một trong ba đột phá chiến lược tại Đại hội XI của Đảng từ năm 2011, tiến trình thực hiện vẫn gặp nhiều trở ngại.

Ông Cung cho rằng cách tiếp cận hiện nay - dựa trên tư duy “hiểu đến đâu thì cho làm đến đó” hoặc “không hiểu thì cấm” - đã dẫn đến một hệ thống pháp lý phức tạp, làm chậm tốc độ cải cách và hạn chế khả năng bứt phá của nền kinh tế.

“Tôi cảm thấy thời điểm này rất thuận lợi để cải cách thể chế. Trước đây, chúng ta chưa từng có cơ hội nào tốt như thế này. Chúng ta phải suy nghĩ khác, hành động khác thì mới có thể đạt được những mục tiêu cao đã đề ra”, ông Cung nhấn mạnh tại sự kiện “Giải pháp đột phá để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8%” vừa được tổ chức ở TP.HCM.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng bày tỏ quan ngại về những vướng mắc trong thủ tục hành chính. Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, cho biết điểm nghẽn lớn nhất hiện nay nằm ở quy trình thủ tục hành chính.

Theo ông, một vấn đề của doanh nghiệp cần giải quyết thường phải qua nhiều sở, ngành, thậm chí hơn mười đơn vị, kéo dài thời gian xử lý. Hồ sơ sau đó được trình lên UBND TP.HCM, tiếp tục phải lấy thêm ý kiến từ nhiều bên liên quan.

“Mỗi khâu xử lý mất ít nhất một tuần, có khi từ 10 đến 15 ngày, khiến quy trình trở nên rườm rà và kéo dài,” ông Hòa cho biết. Ông đề xuất cải cách quy trình theo hướng cơ quan chủ trì không cần đợi đầy đủ ý kiến từ các sở, ngành mới ra quyết định. Nếu đến thời hạn quy định mà chưa nhận đủ phản hồi, cơ quan này nên được quyền quyết định dựa trên thông tin sẵn có.

“Những điều chỉnh này không quá khó nhưng có ý nghĩa lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp. Điều quan trọng là phải quy định rõ ràng về thời gian xử lý cho tất cả các bên liên quan, qua đó nâng cao trách nhiệm và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”, ông Hòa kiến nghị.

Phát huy hiệu quả các nguồn lực hiện có

Thạc sĩ Cao Minh Nghĩa, Phó trưởng phòng nghiên cứu phát triển thuộc Viện nghiên cứu phát triển TP.HCM, cho rằng để đạt mục tiêu tăng trưởng trên 8%, TP.HCM cần phát huy tối đa các nguồn lực hiện có và triển khai một số giải pháp cụ thể.

Thứ nhất, TP.HCM cần đổi mới các động lực tăng trưởng truyền thống như đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu theo hướng huy động tối đa các nguồn lực từ trong nước, nước ngoài, cộng đồng khoa học và các nhà đầu tư chiến lược. Kích cầu đầu tư, tiêu dùng và đẩy mạnh tăng trưởng xuất khẩu sẽ giúp tạo ra sự bứt phá trong phát triển kinh tế.

Thứ hai, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới sau khi Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là hướng đi tất yếu để TP.HCM tạo ra đột phá mới trong mô hình tăng trưởng.

Thứ ba, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Việc phát triển nguồn nhân lực không chỉ phục vụ cho các ngành kinh tế mũi nhọn mà còn góp phần xây dựng chính quyền số và tinh gọn bộ máy hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý và thực thi chính sách.

Thứ tư, đẩy mạnh liên kết vùng. Theo ông Nghĩa, TP.HCM đang kiến nghị xây dựng luật về liên kết vùng, giúp tạo khung pháp lý rõ ràng, nâng cao tính đồng bộ và hiệu quả trong phát triển kinh tế vùng.

"Việc xây dựng luật liên kết vùng sẽ giúp nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các tỉnh, thành, tạo sức mạnh tổng hợp và thúc đẩy tăng trưởng bền vững", ông Nghĩa nhận định.

Trong khi đó, TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98 của Quốc hội nhấn mạnh, điều quan trọng hiện nay là xác định được động lực nào để tăng trưởng hai con số.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 400 tỷ USD nhưng chỉ khoảng 30%-35% giá trị trong đó đóng góp trực tiếp vào GDP.

Năm nay, giả định xuất khẩu tăng trưởng như kế hoạch thì phần đóng góp của xuất khẩu vào GDP chỉ khoảng 14-15 tỷ USD, đây là một thách thức không nhỏ.

Theo ông Lịch, tăng trưởng năm nay phụ thuộc đáng kể vào tổng đầu tư toàn xã hội, đặc biệt là tín dụng. Ngân hàng Nhà nước dự kiến tăng 16% tổng dư nợ tín dụng, tương đương khoảng 2,5 triệu tỷ đồng. Lượng vốn này nếu được phân bổ hợp lý vào sản xuất và kinh doanh sẽ tạo ra sức bật mạnh mẽ cho tổng cầu.

Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng nếu dòng vốn này chảy vào chứng khoán hay bất động sản thay vì khu vực sản xuất, nguy cơ nền kinh tế rơi vào tình trạng tăng trưởng ảo và bong bóng tài chính, như đã từng xảy ra vào năm 2016.