Thanh tra Chính phủ kết luận sai phạm vụ Mobifone mua cổ phần AVG

Thanh tra Chính phủ vừa có Thông báo Kết luận thanh tra toàn diện dự án Tổng công ty Viễn thông Mobifone mua cổ phần của Công ty CP nghe nhìn Toàn Cầu (Công ty AVG). 

Tổng giá trị thương vụ Mobifone mua 95% cổ phần AVG là gần 8.900 tỷ đồng. 

Kết luận của Thanh tra Chính phủ khẳng định, Mobifone đã thiếu trách nhiệm và làm trái trong việc đề xuất dự án đầu tư, đặc biệt trong việc đánh giá tình hình tài chính, kinh doanh của Công ty AVG.

AVG liên tục lỗ, nhiều khoản đầu tư bất thường

Theo đó, thực trạng tài chính, hoạt động kinh doanh của AVG từ khi thành lập đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp để mua bán cổ phần là rất khó khăn, tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 31/3/2015 là rất xấu, tổng tài sản là 3.260,686 tỷ đồng; nợ phải trả là 1.266,826 tỷ đồng; giá trị còn lại của tài sản cố định là 208,589 tỷ đồng. 

Từ khi thành lập đến thời điểm thẩm định giá liên tục lỗ, số lỗ lũy kế đến 31/3/2015 là 1.632,909 tỷ đồng (bằng 45% vốn điều lệ).

AVG sử dụng vốn cho kinh doanh dịch vụ truyền hình chủ yếu là vốn vay và vốn chiếm dụng, vốn đầu tư ra ngoài doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn (đến 31/3/2015 đầu tư ra ngoài doanh nghiệp 2.659,907 tỷ đồng, chiếm 73,3% vốn điều lệ).

Đáng chú ý, việc đầu tư ngoài lĩnh vực truyền hình để mua lại cổ phần tại Công ty CP giống tằm Mai Lĩnh và Công ty CP An Viên B.P với số tiền 2.473,2 tỷ đồng (bình quân cao gấp 13 lần so với vốn đầu tư ban đầu của các cổ đông là 189,6 tỷ đồng, các cổ đông này đã thanh toán bù trừ với việc mua cổ phần do AVG phát hành để tăng vốn điều lệ, các cổ đông của 02 công ty này cũng là cổ đông của AVG).

Trong đó, khoản đầu tư 673,2 tỷ đồng nhận chuyển nhượng 3,96 triệu cổ phần tại Công ty CP giống tằm Mai Lĩnh (giá chuyển nhượng 170.000 đồng/cổ phần, cao gấp 17 lần mệnh giá cổ phần) với dự tính khu đất tại Hà Đông mà Công ty CP giống tằm Mai Lĩnh đang sử dụng sẽ được chuyển thành dự án bất động sản, thực tế chưa triển khai, khu đất vẫn đang thuê của Nhà nước cho mục đích sản xuất nông nghiệp.

Khoản đầu tư 1.800 tỷ đồng nhận chuyển nhượng 15 triệu cổ phần tại Công ty CP An Viên B.P (giá chuyển nhượng 120.000 đồng/cổ phần, cao gấp 12 lần mệnh giá cổ phần) với dự tính trong năm 2016 sẽ được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép khai thác dự án khai thác mỏ quặng Bouxite Thọ Sơn và mỏ Thống Nhất tại tỉnh Bình Phước. Thực tế đến nay, Công ty CP An Viên B.P chưa được cấp quyền khai thác boxit. 

Việc AVG đầu tư 02 khoản ngoài lĩnh vực truyền hình nêu trên tiềm ẩn rủi ro về tài chính, có dấu hiệu bất thường, nhưng Mobifone vẫn mua 02 khoản đầu tư này, cần được tiếp tục làm rõ.

Cũng theo kết luận thanh tra, khi báo cáo đề xuất đầu tư nhận chuyển nhượng cổ phần AVG và lập dự án đầu tư trình Bộ Thông tin và truyền thông phê duyệt, Mobifone đã báo cáo không trung thực, không đầy đủ, đánh giá không đúng thực trạng tài chính rất xấu của AVG, thậm chí còn đánh giá khả quan về tình hình tài chính, kinh doanh của AVG như sau: 

“Từ năm 2012 đến năm 2014 thì doanh thu AVG tăng, lợi nhuận gộp đang tăng dần (dù đến nay vẫn đang lỗ kế hoạch), các chỉ số đều thể hiện sự tăng trưởng...”. Điều này là vi phạm quy định tại Khoản 6 Điều 9 Luật số 69/2014/QH13 về hành vi bị cấm trong lĩnh vực đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp: “Cung cấp thông tin, báo cáo không trung thực, không chính xác, không đầy đủ, không kịp thời theo quy định của pháp luật”. 

Trách nhiệm thuộc về HĐTV, Chủ tịch và thành viên HĐTV Mobifone, Thanh tra Chính phủ nhận định.

Chọn đơn vị tư vấn thẩm định giá có báo giá rẻ nhất

Bên cạnh đó, theo Thanh tra Chính phủ, Mobifone cũng làm trái và thiếu trách nhiệm trong việc lựa chọn tư vấn thẩm định giá; nghiệm thu kết quả thẩm định giá; việc sử dụng kết quả thẩm định giá trị doanh nghiệp trong đàm phán mua cổ phần AVG; thiếu trách nhiệm, làm trái quy định trong việc lập, trình dự án đầu tư; vi phạm trong việc ký kết thỏa thuận và hợp đồng chuyển nhượng cổ phần; việc thanh toán mua cổ phần và các chi phí liên quan đến dự án.

Trong thương vụ mua cổ phần AVG, việc lựa chọn Công ty TNHH Tư vấn đầu tư và thẩm định giá AMAX (AMAX), Mobifone chỉ căn cứ vào báo giá thấp nhất trong 3 đơn vị tư vấn, không thực hiện theo quy định chỉ định thầu, vi phạm quy định về lựa chọn nhà thầu.

Khi đàm phán giá mua cổ phần, Mobifone sử dụng kết quả thẩm định giá do AMAX xác định giá trị AVG là 16.565 tỷ đồng để đàm phám giá mua cổ phần mà không trừ các khoản nợ phải trả 1.134 tỷ đồng. Riêng việc làm này gây thiệt hại 1.134 tỷ đồng.

AMAX đã sử dụng số liệu đầu vào không có cơ sở để xác định "Giá trị tài sản vô hình ngoài Bảng cân đối kế toán là 13.448 tỷ đồng". Sau khi loại trừ giá trị tài sản vô hình 13.448 tỷ đồng và loại trừ nợ phải trả 1.134 tỷ đồng thì giá trị vốn chủ sở hữu của AVG tại thời điểm 31/3/2015 chỉ là 1.983 tỷ đồng (chưa tính đến việc định giá lại giá trị thực của các khoản AVG đã đầu tư tài chính ra ngoài doanh nghiệp). 

So với giá mua 95% cổ phần AVG là gần 8.900 tỷ đồng cho thấy nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại Mobifone khoảng 7.006 tỷ đồng, trong đó thiệt hại do mua nợ phải trả của AVG 1.134 tỷ đồng.

Mặc dù kết quả thẩm định giá trị AVG của các đơn vị tư vấn không khách quan, không đảm bảo cơ sở pháp lý và độ tin cậy, vi phạm quy định các tiêu chuẩn thẩm định giá; đáng chú ý là AMAX đã sử dụng số liệu đầu vào bất hợp pháp, không có cơ sở... nhưng Mobifone đã nghiệm thu kết quả thẩm định giá của AMAX, thể hiện thiếu trách nhiệm.

Việc thực hiện đầu tư dự án đã trực tiếp ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh viễn thông, làm sụt giảm lớn hiệu quả kinh doanh ngay từ năm 2016 và nhiều năm tiếp theo. 

Trong đó lợi nhuận hoạt động tài chính năm 2016 đã giảm so với năm 2015 là 321,7 tỷ đồng; số lỗ lũy kế đến 31/12/2017 là 1.982,7 tỷ đồng; đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến việc cổ phần hóa Mobifone.

Kiến nghị khởi tố điều tra

Nhận định, đây là vụ việc kinh tế rất nghiêm trọng, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: Giao cơ quan điều tra có thẩm quyền của Bộ Công an tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu thanh tra dự án Tổng công ty Viễn thông Mobifone mua 95% cổ phần AVG để xem xét, khởi tố điều tra, xử lý đúng người, đúng vi phạm, đúng pháp luật.

Về kinh tế, Thanh tra Chính phủ kiến nghị, theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và quy định của pháp luật, Bộ Thông tin và truyền thông và Mobifone chịu trách nhiệm xử lý, thu hồi số tiền mà Mobifone đã thanh toán trong việc mua 95% cổ phần AVG; thực hiện các kết luận, xử lý của cơ quan chức năng có thẩm quyền.

Truy thu từ Mobifone, nộp vào Ngân sách Nhà nước về Thuế thu nhập doanh nghiệp số tiền 1,3 tỷ đồng. Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc và Phó tổng giám đốc phụ trách Tài chính - Kế toán của Mobifone chịu trách nhiệm xử lý, thu hồi số tiền 1,54 tỷ đồng chi phí tư vấn đã chi cho 2 công ty tư vấn (AMAX và VCBS).

Đồng thời, căn cứ Kết luận thanh tra và kết luận xử lý của các cơ quan chức năng có thẩm quyền, Bộ Thông tin và truyền thông chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Chủ tịch HĐTV, các thành viên HĐTV, Tổng giám đốc, các Phó tổng giám đốc, Kế toán trưởng, bộ phận đàm phán mua cổ phần và các bộ phận có liên quan đến sai phạm.

Trước khi có thông báo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ, ngày 12/3 nhóm cổ đông chuyển nhượng AVG và Hội đồng thành viên, Ban Tổng giám đốc Mobifone đã họp, trao đổi về việc chấm dứt hợp đồng và thống nhất các nguyên tắc trong vụ Mobifone mua 95% cổ phần của AVG.

Theo đó nhóm cổ đông và Mobifone thống nhất việc chấm dứt hợp đồng. Đồng thời Mobifone hoàn trả lại toàn bộ cổ phần AVG cho nhóm cổ đông và nhóm cổ đông hoàn trả lại đầy đủ số tiền Mobifone đã thanh toán cộng với tiền lãi và các chi phí liên quan.

Theo thỏa thuận hai bên, nhóm cổ đông AVG đã đặt cọc số tiền gần 450 tỷ đồng để cam kết thực hiện việc hủy hợp đồng.