Nhóm phân tích của SSI nhận định, hầu hết các ngân hàng lớn hiện nay dường như đã phân loại dư nợ và trích lập dự phòng theo tháng. Vì vậy, Thông tư mới đóng vai trò là một văn bản để đảm bảo cho cả ngành áp dụng các tiêu chuẩn giống nhau, chứ không làm thay đổi đáng kể hoạt động rủi ro tại các ngân hàng.
Gần đây, NHNN đã ban hành Thông tư 11/2021/TT-NHNN (Thông tư) về phân loại nợ và trích lập dự phòng, Thông tư có hiệu lực từ ngày 1/10/2021 với nhiều chi tiết cụ thể hơn so với Thông tư 02 và 09.
Chẳng hạn, thông tư 11 có quy định việc phân loại nợ áp dụng cho hoạt động mua nợ, mua bán lại trái phiếu chính phủ, mua giấy tờ có giá của các tổ chức tín dụng phát hành.
Bên cạnh đó, tần suất phân loại nợ và trích lập dự phòng được tăng từ “tối thiểu hàng quý” của Thông tư 02 và 09 lên “tối thiểu hàng tháng”, điều này cho phép ngân hàng xử lý sự suy giảm chất lượng tín dụng tích cực hơn và sớm hơn.
Cụ thể, ít nhất mỗi tháng một lần, trong vòng 7 ngày đầu tháng, ngân hàng phải tự phân loại nợ và cam kết ngoại bảng, trích lập dự phòng tương ứng và gửi kết quả cho CIC. CIC sẽ tổng hợp thông tin từ các ngân hàng và gửi cho ngân hàng danh sách khách hàng đang được xếp hạng theo nhóm nợ cao nhất trong vòng 3 ngày. Các ngân hàng sẽ phân loại lại nợ và cam kết ngoại bảng, theo hướng dẫn của CIC, trong vòng 3 ngày sau khi nhận được kết quả của CIC.
Điều 12 của Thông tư 11 cũng quy định cụ thể hơn về phân loại nợ. Bao gồm quy định chi tiết về một số trường hợp đặc biệt khi định giá tài sản thế chấp (tài sản thế chấp là vốn chủ sở hữu chưa niêm yết với vốn chủ sở hữu âm hoặc vốn chủ sở hữu thấp hơn vốn điều lệ...)
Các ngân hàng thuộc danh sách tái cơ cấu đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phải báo cáo NHNN trong trường hợp gặp khó khăn về tài chính. Trong trường hợp khoản dự phòng lớn hơn chênh lệch thu chi trước dự phòng (PPOP), ngân hàng có thể chọn trích lập ít nhất là tương đương với PPOP.
Điều 13 của Thông tư 11 cũng là điểm mới khi nêu rõ các ngân hàng không phải trích lập dự phòng chung cho việc mua các giấy tờ có giá của các tổ chức tín dụng khác và mua bán lại trái phiếu chính phủ.
Điều 18 với nguyên tắc xử lý nợ trong trường hợp có bằng chứng chắc chắn chứng minh việc mất mát giá trị tài sản thế chấp cũng được quy định cụ thể để các ngân hàng áp dụng cho từng trường hợp, thay vì không nhắc tới như những Thông tư trước.
Đánh giá về những thay đổi trong Thông tư mới, nhóm nghiên cứu chứng khoán SSI cho rằng, nhìn chung, Thông tư này đưa ra khung pháp lý chặt chẽ hơn để phân loại nợ và trích lập dự phòng. Đặc biệt là yêu cầu tần suất phân loại nợ và trích lập dự phòng được tăng từ “tối thiểu hàng quý” lên “tối thiểu hàng tháng”.
Mặc dù vậy, hầu hết các ngân hàng lớn hiện nay dường như đã phân loại dư nợ và trích lập dự phòng theo tháng. Vì vậy, Thông tư mới đóng vai trò là một văn bản để đảm bảo cho cả ngành áp dụng các tiêu chuẩn giống nhau. SSI cho rằng Thông tư này sẽ không dẫn đến sự thay đổi đáng kể trong việc quản lý rủi ro ngân hàng.
Mặt khác, cần lưu ý rằng Thông tư 11 không áp dụng đối với các ngân hàng được giám sát đặc biệt. Nhóm phân tích SSI nhận thấy có một ngoại lệ đối với việc phân loại nợ/tiền gửi được sử dụng để hỗ trợ các ngân hàng cụ thể trong tình trạng giám sát đặc biệt. Những ngoại lệ này cũng có thể áp dụng cho các ngân hàng sẵn sàng hỗ trợ các ngân hàng đang chịu sự giám sát đặc biệt, có khả năng tạo điều kiện để xử lý các ngân hàng “0 đồng”.
