Nhiều hạng mục của dự án đang bỏ hoang
Dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên khởi công từ năm 2007, đơn vị trúng thầu thiết kế, lắp đặt, chuyển giao (gói thầu EPC số 01) là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC).
Tổng mức đầu tư ban đầu là 3.800 tỷ đồng, sau đó nâng mức đầu tư lên 8.100 tỷ đồng vào năm 2013.
Hiện dự án đã thanh toán hơn 95% số tiền cho các nhà thầu, mua sắm thiết bị, với tổng số tiền hơn 4.400 tỉ đồng. Thực tế, gói thầu đã tạm dừng thi công từ năm 2013. Đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.
Trước đó, vào cuối năm 2020, cơ quan điều tra đã chỉ ra hàng loạt sai phạm và xác định thất thoát hơn 830 tỉ đồng đối với 19 bị cáo xảy ra tại dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên - Tisco và một số đơn vị có liên quan.
Năm 2021, chủ đầu tư CTCP Gang thép Thái Nguyên (Tisco) đề xuất xin thực hiện tiếp dự án với cam kết sẽ bảo đảm dự án hoạt động có hiệu quả sau ít năm. Công ty cho rằng nếu những tồn tại, vướng mắc của dự án giai đoạn 2 không được xử lý kịp thời dứt điểm, tái khởi động, công ty sẽ rất khó duy trì được sản xuất, gần 4.000 lao động mất việc làm và thu nhập, ảnh hưởng đến đời sống gia đình người lao động, ước tính hơn 20.000 người; làm mất vốn của nhà nước gần 1.200 tỉ đồng...
Dù Bộ Chính trị đã cho chủ trương và Chính phủ qua các thời kỳ đã tập trung xử lý nhưng đến nay vẫn còn nhiều vướng mắc chưa được giải quyết dứt điểm; gây lãng phí nguồn lực rất lớn cho Nhà nước và doanh nghiệp, tạo bức xúc cho cử tri và người dân.
Theo các báo cáo, vướng mắc chính của dự án liên quan tới tranh chấp giữa chủ đầu tư (Tisco) và nhà thầu về hợp đồng EPC (hợp đồng nhà thầu trọn gói).
Nhiều hạng mục của dự án đang bỏ hoang, nhiều vật tư, thiết bị đã hư hỏng, gỉ sét, nằm phủ bạt ngoài trời nhiều năm nay.
Tìm phương án xử lý khả thi nhất
Trong 12 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành công thương, dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên được đánh giá thuộc diện phức tạp và khó xử lý nhất.
Do đó, nhiệm vụ quan trọng nhất là khẩn trương tìm được phương án xử lý khả thi nhất cho dự án để báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định, sau khi phân tích kỹ lưỡng trên cơ sở thực tiễn, khoa học, pháp lý, đảm bảo tiết kiệm nhất, hiệu quả cao nhất cho Nhà nước và doanh nghiệp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh sau cuộc khảo sát hiện trường dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên.
Thủ tướng khảo sát hiện trường dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên. Ảnh: Nhật BắcThủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan, doanh nghiệp liên quan đánh giá sát tình hình, cập nhật số liệu chính xác, rút kinh nghiệm từ việc xử lý hiệu quả những chậm trễ, vướng mắc của dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 và một số dự án chậm tiến độ, tổ chức tín dụng yếu kém trong thời gian vừa qua.
Nếu tiếp tục triển khai dự án thì phải làm rõ: Đơn vị nào thực hiện, công việc cụ thể là gì, bao giờ thì hoàn thành, nguồn lực như thế nào, bao nhiêu, cơ chế gì và thẩm quyền của ai quyết định?
Thủ tướng giao Phó thủ tướng Lê Minh Khái tiếp tục chỉ đạo việc này, giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chịu trách nhiệm chính, phối hợp với Bộ Công thương, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp, UBND tỉnh Thái Nguyên, Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước SCIS, Tổng công ty Thép và Công ty Gang thép Thái nguyên tập trung xử lý dứt điểm việc này trong năm 2022.
Trước mắt phải xây dựng kế hoạch rất cụ thể, chi tiết báo cáo Ban Cán sự Đảng Chính phủ trước ngày 15/8 tới. Còn trong tuần tới, tiếp tục đàm phán với nhà thầu nước ngoài về hợp đồng EPC, trên tinh thần "hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro".
Thủ tướng nhấn mạnh, Gang thépThái Nguyên từng là biểu tượng của công nghiệp nặng. Vì vậy, việc xử lý những vướng mắc của dự án không những có ý nghĩa về mặt kinh tế, về xử lý những bức xúc của người dân, mà còn góp phần phát triển ngành công nghiệp luyện kim.
Theo báo cáo tài chính mới công bố, Tisco ghi nhận doanh thu 6 tháng đầu năm nay đạt hơn 6.900 tỉ đồng, tăng 6% so với cùng kỳ năm trước, nhưng lãi ròng giảm 66% về mức 34,9 tỉ đồng.
Tisco đang gánh khoản nợ phải trả hơn 8.830 tỷ đồng, trong đó nợ ngắn hạn hơn 6.542 tỷ đồng, nợ dài hạn hơn 2.288 tỷ đồng. Nợ lớn khiến Tisco phải oằn mình trả lãi hơn 57,6 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm.
Tại thời điểm 30/6/2022, tổng tài sản của Tisco đạt mức gần 10.900 tỉ đồng, tăng 5,1% so với đầu năm nay. Hàng tồn kho ghi nhận mức gần 2.100 tỉ đồng, tăng 42,7%.
Đáng chú ý, chiếm gần 55% cơ cấu tài sản là chi phí xây dựng cơ bản dở dang với 6.192 tỷ đồng, trong đó 99,7% là chi phí dự án mở rộng giai đoạn 2 Nhà máy Gang thép Thái Nguyên (Tisco II). Tính đến tháng 6, tổng giá trị đầu tư của dự án là 6.163 tỷ đồng. Trong đó, lãi vay vốn hóa là 2.951 tỷ đồng.
