Thương mại Việt Nam - Indonesia: Chương mới từ quan hệ chiến lược toàn diện

Tổng bí thư Tô Lâm đã có chuyến thăm cấp nhà nước tới Indonesia và làm việc với Ban thư ký ASEAN theo lời mời của Tổng thống Indonesia từ ngày 9-11/3.

Chuyến thăm này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện, nhân dịp kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Đây là lần đầu tiên Indonesia thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với một quốc gia ASEAN, thể hiện sự coi trọng mối quan hệ với Việt Nam.

Thời gian tới, VIệt Nam và Indonesia sẽ mở rộng hợp tác kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước.

Hai bên cam kết tháo gỡ rào cản thương mại, đẩy mạnh xuất nhập khẩu, hướng đến mục tiêu 18 tỷ USD kim ngạch thương mại Việt Nam - Indonesia theo hướng cân bằng.

Các lĩnh vực hợp tác mới bao gồm kinh tế số, kinh tế xanh, chuyển đổi năng lượng, phát triển hệ sinh thái xe điện, thương mại điện tử và công nghệ AI.

Hiện nhiều doanh nghiệp lớn của Việt Nam như Vingroup và TH True Milk đang mở rộng đầu tư tại Indonesia.

Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp Indonesia đã đầu tư 130 dự án tại Việt Nam. Riêng năm 2024, có 19 dự án mới, 6 dự án tăng vốn và 12 lượt góp vốn, mua cổ phiếu, vói tổng vốn đầu tư gần 27,2 triệu USD.

Những doanh nghiệp tiêu biểu bao gồm Tập đoàn Ciputra trong lĩnh vực bất động sản, Gojek và Tập đoàn Sungai Budi - hiện hợp tác với TTC AgriS trong nông nghiệp công nghệ cao.

Bên cạnh đầu tư, thương mại Việt Nam - Indonesia liên tục tăng trưởng mạnh mẽ và đã gấp ba lần trong thập kỷ qua.

Indonesia hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ 13 của hàng hoá Việt trên thế giới và đứng thứ hai trong khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Thái Lan. Trong khi đó, Việt Nam là thị trường xuất khẩu lớn thứ 9 của hàng hoá Indonesia.

Năm 2024, thương mại Việt Nam - Indonesia đạt 16,7 tỷ USD, với cán cân thương mại liên tục nghiêng về phía Indonesia trong gần một thập kỷ và có xu hướng mở rộng.

Với cam kết trong văn kiện nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vừa ký kết, thương mại hai nước sẽ tiến tới cân bằng hơn, giúp cải thiện thâm hụt thương mại của Việt Nam và hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu.

Trong đó, Việt Nam xuất khẩu 6,2 tỷ USD hàng hóa sang Indonesia, tập trung vào các mặt hàng như gạo, máy móc thiết bị, dệt may, sắt thép và phương tiện vận tải.

Trong 10 năm qua, kim ngạch xuất khẩu sang Indonesia đã tăng gấp đôi, với nhiều mặt hàng tăng trưởng mạnh, đặc biệt là hóa chất tăng 21 lần, dệt may và gạo tăng 5 lần.

Một số mặt hàng của Việt Nam có lợi thế cạnh tranh tại thị trường Indonesia, chiếm khoảng 20% thị phần nhập khẩu của nước này, bao gồm giày dép, gỗ và sản phẩm từ gỗ, cà phê và đồ đan lát.

Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu nhiều hàng hóa từ Indonesia như than đá, sắt thép, ô tô nguyên chiếc, kim loại thường và dầu mỡ động thực vật.

Indonesia hiện là trung tâm sản xuất ô tô lớn nhất Đông Nam Á và là nước xuất khẩu than đá lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Australia. Nước này cũng sở hữu hơn 30% trữ lượng nickel toàn cầu, nguyên liệu quan trọng trong sản xuất pin xe điện.

Theo đại diện Thương vụ Việt Nam tại Indonesia, đây là một thị trường tiêu dùng tiềm năng với dân số hơn 281 triệu người, đứng thứ tư thế giới. 

Indonesia là nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, với GDP năm 2023 đạt khoảng 1,39 nghìn tỷ USD và tốc độ tăng trưởng 5,05%. Tiêu dùng hộ gia đình chiếm 57,66% GDP, tương đương 612 tỷ USD. Xu hướng tiêu dùng đang thay đổi với sự gia tăng mạnh mẽ của thương mại điện tử.

Thị trường này có nhu cầu lớn đối với máy móc, linh kiện điện tử, hóa chất và vật liệu xây dựng, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.

Indonesia cũng đang thực hiện nhiều chính sách cải thiện môi trường đầu tư và thương mại, bao gồm ưu đãi thuế cho ngành xe điện, miễn thuế nhập khẩu máy móc và cải cách thủ tục hải quan.

Chính phủ nước này hướng tới một nền sản xuất xanh và bền vững hơn. Năm 2022, Bộ Công nghiệp Indonesia đã ban hành bộ tiêu chuẩn xanh cho một số nhóm sản phẩm, nhằm thúc đẩy ngành sản xuất xanh, tiết kiệm năng lượng và giảm khí thải nhà kính.

Indonesia là thị trường dễ tiếp cận hơn so với Hoa Kỳ, EU và Nhật Bản nhờ nét văn hóa Á Đông gần gũi, khoảng cách địa lý thuận lợi giúp giảm chi phí vận chuyển và tăng sức cạnh tranh hàng hóa.

Là thành viên ASEAN, Indonesia được hưởng các ưu đãi thuế quan nội khối, tạo lợi thế cho hàng hóa Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đang tăng đều theo thời gian, đặc biệt ở các nhóm hàng nông, thủy sản.

Mặc dù có nhiều thuận lợi, doanh nghiệp Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức khi tiếp cận thị trường Indonesia. Nước này thực hiện chính sách tự chủ về lương thực và có xu hướng giảm nhập khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt Nam phải cạnh tranh với hàng hóa từ các nước ASEAN khác. Indonesia cũng là thị trường có mức độ bảo hộ cao, thường xuyên áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Để đảm bảo xuất khẩu bền vững sang Indonesia, các doanh nghiệp Việt Nam được khuyến nghị chủ động xin giấy chứng nhận Halal Indonesia và chứng nhận tiêu chuẩn quốc gia SNI.

Đồng thời, cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan trong trường hợp Indonesia áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại. Với những điều chỉnh phù hợp, doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng cơ hội tại thị trường rộng lớn và giàu tiềm năng này.