TPS ngược dòng 'cơn đại sóng' chứng khoán

Dồn lực trái phiếu TPS

Trong khi thị trường chứng khoán đang bùng nổ với dòng tiền giao dịch hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi phiên suốt nhiều tháng qua, Công ty CP Chứng khoán Tiên Phong (TPS) dường như chọn đứng ngoài “cơn đại sóng” của thị trường.

Đầu năm nay, TPS đã bán sạch danh mục cổ phiếu niêm yết, thu về gần 500 tỷ đồng và chấm dứt hoạt động ở mảng này. Một nghiệp vụ chủ chốt khác của công ty chứng khoán là cho vay ký quỹ (margin) của TPS cũng sụt giảm mạnh. Dư nợ margin tính tới cuối tháng 6/2025 chỉ đạt hơn 864 tỷ đồng, giảm 70% so với đầu kỳ.

Đến ngày 30/6, giá trị danh mục FVTPL giảm 23%, còn khoảng 2.890 tỷ đồng, trong đó chủ yếu là trái phiếu.

Riêng trái phiếu chưa niêm yết tăng gấp ba so với đầu năm lên 2.387 tỷ đồng, còn trái phiếu niêm yết cũng tăng gấp đôi lên 262 tỷ đồng. Sự dịch chuyển này khiến TPS ghi nhận khoản lỗ đánh giá 18 tỷ đồng, chủ yếu phát sinh từ trái phiếu chưa niêm yết.

Ban lãnh đạo TPS quyết định dồn lực cho thị trường trái phiếu bất chấp việc công ty liên tục gặp khó khăn với mảng này trong thời gian qua.

Đáng chú ý, vài tháng trước, các lô trái phiếu tổng giá trị gần 9.000 tỷ đồng do các công ty BCG Land, Gia Khang, Helios và Tracodi phát hành đã chính thức bị tạm ngưng giao dịch. TPS là đơn vị tư vấn, đại lý phát hành, đại lý đăng ký lưu ký, thanh toán, quản lý chuyển nhượng và đại diện người sở hữu trái phiếu đối với các lô này.

Bên cạnh đó, công ty cũng vướng vào nhiều lùm xùm trong vai trò đại lý phát hành và quản lý trái phiếu. Trong báo cáo tài chính kiểm toán 2024, kiểm toán EY đưa ra ý kiến ngoại trừ liên quan đến khoản phải thu phí dịch vụ 28 tỷ đồng, do không thể thu thập đầy đủ bằng chứng thích hợp về khả năng thu hồi.

Những rủi ro này khiến TPS chịu áp lực lớn cả về pháp lý lẫn kết quả kinh doanh, trong khi nhiều đối thủ tận hưởng đà tăng hiếm có gần đây của thị trường.

Quyết định có phần “ngược sóng” của TPS trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam tăng trưởng bùng nổ kể từ khi tạo đáy và đã bật tăng gần 60% từ đầu tháng 4 đến nay.

VN-Index tăng mạnh, mở ra “cơ hội vàng” cho mảng tự doanh cổ phiếu của các công ty đối thủ cùng ngành. Nhiều doanh nghiệp nhanh chóng nắm bắt xu hướng, ghi nhận lợi nhuận kỷ lục nhờ tập trung vào cổ phiếu niêm yết. Lực mua ròng tự doanh tăng vọt, dư nợ margin bùng nổ, cộng hưởng với kỳ vọng nâng hạng thị trường và loạt chính sách vĩ mô hỗ trợ tăng trưởng.

Các công ty chứng khoán đẩy mạnh tự doanh và hoạt động cho vay ký quỹ giai đoạn qua đều đều ghi nhận sự bứt phá mạnh mẽ. Doanh thu hoạt động quý II và ước tính cả quý III của những cái tên như VIX, SHS, Vietcap... lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng, chủ yếu nhờ mảng tự doanh cổ phiếu.

Nổi bật nhất là VIX với lợi nhuận sau thuế quý II đạt hơn 1.300 tỷ đồng, tăng tới 950% so với cùng kỳ. Lãi từ FVTPL đóng góp hơn 1.700 tỷ đồng, chiếm trên 80% doanh thu, khi công ty rót gần 13.000 tỷ vào danh mục, trong đó 9.900 tỷ là cổ phiếu niêm yết. Riêng EIB mang về 415 tỷ đồng, còn GEE, GEX, VSC, HAH lần lượt đem lại 345 tỷ, 426 tỷ, 44 tỷ và 319 tỷ. Nhờ vậy, VIX vượt SSI để đứng thứ hai toàn ngành, và danh mục này vẫn đang tiếp tục đà tăng trưởng trong quý III.

SHS cũng không kém cạnh khi đạt doanh thu 1.255 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 790 tỷ, trong đó FVTPL đóng góp 580 tỷ với các khoản đầu tư vào TCB, FPT, VPB. Đặc biệt, cổ phiếu SHB trong danh mục AFS bật tăng mạnh, đem lại hàng trăm tỷ đồng lợi nhuận.

VDS sở hữu danh mục FVTPL 1.050 tỷ đồng với các khoản đầu tư vào KBC, HSG, ACB, MWG đều tăng trưởng tích cực. HSC giải ngân “bắt đáy” hàng nghìn tỷ đồng vào TCB, MWG, HPG và nâng danh mục tự doanh lên 3.545 tỷ. CTS cũng lãi gấp hơn 8 lần nhờ các mã VSC, EIB, VPB, VIX.

Kết quả kinh doanh ảm đạm

Trong khi các đối thủ bứt phá, việc quyết dồn lực vào mảng trái phiếu dẫn đến kết quả kinh doanh của TPS ảm đạm so với sự khởi sắc chung của toàn ngành.

Doanh thu sáu tháng đầu năm 2025 của TPS chỉ đạt 738 tỷ đồng, giảm 29% so với cùng kỳ. Công ty lỗ ròng 113 tỷ đồng, trái ngược hoàn toàn với mức lãi 176 tỷ của năm trước. Các chỉ số sinh lời sụt giảm mạnh. ROA âm 1,02%, trong khi cùng kỳ năm trước đạt dương 1,57%. ROE âm 2,96%, thay cho mức dương 4,48%.

Trong giai đoạn thị trường trái phiếu khó khăn 2022-2023, TPS từng gánh chịu thua lỗ nặng ở mảng này và buộc phải cắt lỗ hàng loạt cổ phiếu niêm yết. Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2022 cho thấy công ty nắm khoảng 264 tỷ đồng trái phiếu liên quan đến Công ty CP Tập đoàn R&H trong tổng số gần 851 tỷ đồng trái phiếu chưa niêm yết.

Năm đó, TPS ghi nhận lỗ gần 539 tỷ đồng từ việc bán trái phiếu chưa niêm yết, trong khi cùng kỳ chỉ lỗ 97 tỷ. Báo cáo không thuyết minh chi tiết, nhưng tài liệu nửa đầu 2022 cho biết TPS đã lỗ hơn 111 tỷ đồng từ trái phiếu “họ R&H” trong tổng số lỗ 187 tỷ từ mua bán tài sản tài chính.

Trước những khó khăn tồn tại, kế hoạch năm 2025 của TPS được xây dựng khá thận trọng. Doanh thu dự kiến đạt 1.379 tỷ đồng, thấp hơn mức 2.106 tỷ của năm 2024. Lợi nhuận sau thuế chỉ 111 tỷ đồng, giảm mạnh so với con số 379 tỷ của năm trước.

Ban lãnh đạo TPS nhấn mạnh cam kết xử lý sự cố trái phiếu Bamboo Capital. “Chúng tôi sẽ phối hợp các bên để thu hồi tài sản đảm bảo, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư,” lãnh đạo công ty khẳng định tại đại hội cổ đông 2025.

Những khó khăn tài chính kéo theo sự xáo trộn trong bộ máy lãnh đạo. Cựu chủ tịch Đỗ Anh Tú đã từ nhiệm hồi tháng 3 và bị khởi tố chỉ vài tháng sau đó. Tổng giám đốc Bùi Thị Thanh Trà cũng bị miễn nhiệm.

Bà Đặng Sĩ Thùy Tâm, người gắn bó lâu năm với công ty, được bổ nhiệm thay thế. Đại hội cổ đông 2025 đã kiện toàn HĐQT, rút gọn còn năm thành viên gồm Nguyễn Hồng Quân, Trương Thị Hoàng Lan, Đặng Thị Bích Thủy, Trần Quang Huy và Phạm Thị Huyền Trang. Trong đó, ông Nguyễn Hồng Quân – nguyên lãnh đạo khối quản trị rủi ro TPBank với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính – được bầu làm tân chủ tịch TPS.

Trong nỗ lực vượt qua sóng gió, TPS cho biết đang phối hợp với các bên liên quan để xử lý vấn đề trái phiếu, đặt mục tiêu bảo vệ nhà đầu tư. Một số gói trái phiếu có khả năng được giải quyết sớm, song tiến độ còn phụ thuộc vào quyết định từ cơ quan chức năng và các quy định pháp luật hiện hành.