World Bank (Ngân hàng Thế giới) trong bản cập nhật kinh tế vĩ mô mới nhất nhấn mạnh: “Giá tiêu dùng và sản xuất tăng đặt ra yêu cầu cần theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả trong nước, vì lạm phát tăng sẽ ảnh hưởng đến quá trình phục hồi tiêu dùng trong nước và tăng trưởng kinh tế”.
Mặc dù giá tiêu dùng (CPI) tăng chậm trong năm 2021 một phần do tổng cầu yếu, giá nhập khẩu cao hơn cùng với giá hàng hóa trung gian và giá sản xuất tăng liên tục trong ba quý gần đây có thể ảnh hưởng đến các quyết định sản xuất và làm tăng CPI, đặc biệt là giá lương thực, thực phẩm.
Cùng quan điểm, tại đối thoại chuyên đề “Vòng xoáy lạm phát: Kiểm soát chi phí đẩy”, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Trung Tiến, nhận định nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống có khả năng tác động đến tăng giá tiêu dùng lớn nhất trong thời gian tới.
Nguyên nhân là bởi Việt Nam đang trở lại trạng thái bình thường mới, học sinh quay trở lại học tập, sản xuất kinh doanh mở lại sẽ tăng mức tiêu thụ lương thực phẩm – nhóm chiếm tỷ trọng tới 33,36% trong rổ tính CPI.
Nhóm yếu tố thứ hai là giá sản xuất hàng hóa – nhóm đang chịu áp lực tăng do giá nguyên liệu thế giới tăng khi Việt Nam đang là nền kinh tế có độ mở lớn, gia công vẫn chiếm tỷ tọng cao trong bối cảnh nguồn cung thế giới đang đứt gãy, gây khan hiếm nguyên vật liệu.
Ngoài ra, giá xăng dầu cũng đang phải phụ thuộc vào diễn biến của căng thẳng chiến sự giữa Nga và Ukraine.
Trong báo cáo cập nhật tình hình kinh tế Đông Á và Thái Bình Dương kỳ tháng 4/2022, World Bank dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam ở mức 5,3% với lạm phát ở ngưỡng 3,6%.
Trong khi đó, không ít tổ chức khác cho rằng dưới nhiều áp lực, lạm phát của Việt Nam có thể vượt ngưỡng mục tiêu 4% đề ra.
Đơn cử, Dragon Capital dựa trên các kịch bản giá dầu theo diễn biến xung đột giữa Nga và Ukraine, lạm phát Việt Nam 2022 có khả năng lên mức 4,18% nếu giá dầu tiến tới 105 USD/thùng.
Ngân hàng Standard Chartered mới đây dự báo lạm phát ở mức 4,2% cho năm nay với các yếu tố về nguồn cung sẽ mang đến rủi ro làm gia tăng lạm phát, đặc biệt là tình hình căng thẳng địa chính trị hiện tại.
Theo đó, trong ngắn hạn, Việt Nam cần có biện pháp can thiệp chính sách có mục tiêu để loại bỏ tác động của giá cả tăng đối với người dân, đặc biệt là những nhóm dễ bị tổn thương.
Chính sách tạm giảm thuế đối với xăng dầu mới được ban hành là một chính sách trong ngắn hạn như vậy, mặc dù quyết định chọn giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu có thể không phản ánh đúng mục tiêu về môi trường của các cấp có thẩm quyền, World Bank đánh giá.
Trong trung hạn, các biện pháp khác bao gồm một hệ thống đảm bảo xã hội có mục tiêu, hiệu quả và có khả năng ứng phó tốt hơn, giúp xây dựng khả năng chống chịu trong nền kinh tế. Nếu tình trạng giá cả tăng kéo dài thì nên cho phép nền kinh tế điều chỉnh và thích nghi với thay đổi giá cả.
Việt Nam cũng nên cân nhắc có những cải cách mang tính cấu trúc để giúp nâng cao năng suất của nền kinh tế và tăng tổng cung. Các biện pháp có thể áp dụng bao gồm giảm thuế đối với các hoạt động đầu tư cho sản xuất và đổi mới sáng tạo, giảm rào cản trong môi trường kinh doanh, giảm chi phí logistics, và đầu tư vào giáo dục, đào tạo kỹ thuật cho lực lượng lao động.
