Giá hàng hóa tăng chóng mặt, áp lực lạm phát rất lớn

Rủi ro lạm phát gia tăng

Mặc dù chỉ số CPI vẫn tăng thấp trong 2 tháng đầu năm, song ông Nguyễn Bích Lâm, chuyên gia kinh tế, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, áp lực lạm phát trong năm 2022 là rất lớn. 

Giá cả hàng hóa trong nước và thế giới tăng chóng mặt trong thời gian ngắn vừa qua đang khiến thị trường thiết lập một mặt bằng giá mới, cao hơn rất nhiều so với mức giá cũ.

Ba yếu tố tác động lớn đến rủi ro lạm phát trong năm 2022 được ông Lâm chỉ ra là việc đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên liệu khiến giá dầu thế giới tăng mạnh. 

Giá dầu thế giới đang tiến đến mức cao kỷ lục gần 140 USD/1 thùng. So với đầu năm, mức giá hiện nay đã tăng hơn 21%. Tại thị trường trong nước, giá xăng nhiều khả năng có thể chạm mốc 30.000 đồng/lít, cao nhất từ trước tới nay. 

Thứ hai, Việt Nam là nền kinh tế phụ thuộc rất lớn vào nguyên liệu nhập khẩu. Giá dầu thế giới tăng đang kéo theo nhiều mặt hàng đều tăng như nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, nguyên liệu phân bón, sắt thép, khí đốt hóa lỏng… Từ năm ngoái, nhiều mặt hàng hoá đã tăng giá gấp đôi gây áp lực chi phí cho doanh nghiệp, đẩy giá cả trong nước.

Theo ông Lâm, việc tăng giá xăng dầu trong nước thời gian gần đây đang là nguyên nhân chính làm gia tăng lạm phát. Hai tháng đầu năm, chỉ số CPI tăng 1,68%, trong đó, riêng giá xăng dầu đã đóng góp 1,63%. Đây là con số chiếm tỷ trọng rất lớn.

Thứ ba là việc tổng cầu tăng đột biến sau khi nền kinh tế hồi phục sau đại dịch Covid-19. Tổng mức bán lẻ hàng hoá trong 2 tháng đầu năm 2022 đã tăng trưởng dương trong khi năm ngoái âm. Sức mua, nguồn cầu trong nền kinh tế đang tăng trở lại. 

Cùng với đó là các gói hỗ trợ phục hồi kinh tế của Chính phủ cũng gây áp lực lên việc tăng lạm phát trong năm 2022. Song theo vị chuyên gia này, áp lực này không đến từ việc cung tiền ra nền kinh tế bởi trong gói hỗ trợ để phục hồi phát triển kinh tế 350.000 tỷ đồng, gói hỗ trợ về tài khoá chiếm đến 290.000 tỷ đồng, các gói hỗ trợ về tiền tệ chỉ chiếm khoảng 14%. Có nhiều chính sách hỗ trợ về giảm thuế, phí, cấp bù lãi suất cho doanh nghiệp. 

Chính vì vậy, những chính sách này thực tế không gây áp lực lớn lên lạm phát mà áp lực lạm phát đến từ nhu cầu sử dụng nhiều nguyên liệu cho việc đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng trong chính sách phục hồi kinh tế của Chính phủ. Rủi ro lạm phát sẽ đến từ việc cung ứng nguyên vậy liệu chứ không phải từ việc cung tiền ra nền kinh tế.

Thách thức kiểm soát lạm phát trước cú sốc về giá năng lượng

Trước nguy cơ lạm phát tăng mạnh, ông Lâm cho rằng, việc kiểm soát lạm phát là điều vô cùng quan trọng trong chính sách vĩ mô của Việt Nam năm 2022. Kiểm soát tốt lạm phát sẽ giúp nền kinh tế Việt Nam sớm phục hồi và phát triển bền vững. 

Khi giá cả ổn định, lạm phát được giữ ở mức thấp, nền kinh tế sẽ giữ được ổn định vĩ mô, tạo niềm tin cho doanh nghiệp, nhà đầu tư yên tâm mở rộng sản xuất kinh doanh, bên cạnh đó là hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Kiểm soát tốt lạm phát cũng giúp Chính phủ triển khai nhanh chóng và hiệu quả dự án đầu tư, đặc biệt là đẩy nhanh việc triển khai các gói phát triển cơ sở hạ tầng, tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế. 

Trái lại, nếu để lạm phát tăng cao sẽ tạo ra một mặt bằng giá mới trên thị trường, khiến tất cả các quyết định đầu tư, phát triển, sản xuất kinh doanh của toàn nền kinh tế phải tính toán lại. Lạm phát cũng sẽ làm thu nhập thực của người dân giảm xuống và tác động đến sức chi tiêu, làm giảm tổng cầu trong nền kinh tế.

Để kiểm soát lạm phát, ông Lâm cho rằng, trước hết, Chính phủ phải kiểm soát được nguồn cung, đáp ứng đủ cho tổng cầu, đặc biệt là nguồn cung xăng dầu. Số liệu thống lê cho thấy, giá xăng dầu trong nước tăng 10 % sẽ khiến lạm phát tăng 0,36%.

Thời gian tới, với bối cảnh thế giới, địa chính trị phức tạp, giá xăng dầu có thể vẫn tăng mạnh, các cơ quan quản lý nhà nước cần cân nhắc các giải pháp điều chỉnh để bình ổn giá xăng dầu trong nước. 

Giá xăng dầu tăng sẽ dẫn đến hàng loạt các mặt hàng khác tăng theo nên theo ông Lâm nên chăng các bộ ngành cần không chỉ sử dụng quỹ bình ổn, mà cần áp dụng các giải pháp khác, sử dụng phối hợp nhiều công cụ để kiểm soát giá xăng dầu như giảm các loại thuế, phí, thuế VAT, thuế môi trường, thuế nhập khẩu... để không làm giá xăng dầu tăng đột biến, tránh gây tổn hại cho nền kinh tế.

Thứ hai, Chính phủ cần đảm bảo không để đứt gãy chuỗi cung ứng trong nước và giữa trong nước với thế giới. Việt Nam cần giữ được ổn định nguồn cung hàng hoá trong nước, kiếm soát việc đầu cơ găm hàng, đẩy giá. 

Các cơ quan quản lý cần nhanh nhạy hơn, kịp thời và đổi mới mới hơn, phối hợp điều hành chính sách tài khoá và tiền tệ linh hoạt, để có thể điều hành lạm phát hiệu quả trong năm 2022, ông Lâm nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Xuân Định, Phó trưởng Phòng Chính sách tổng hợp, Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cũng cho rằng, với giải pháp kiểm soát lạm phát năm 2022, chính sách tiền tệ cần linh hoạt, đồng bộ với chính sách tài khoá, tín dụng, tỷ giá, đưa lạm phát cơ bản ở mức thấp.

Các cơ quan quản lý nhà nước cần chuẩn bị được các kịch bản để ứng phó với diễn biến giá dầu bất thường trên thế giới để có giải pháp kịp thời. 

Đối với tình hình trong nước, tất cả các địa phương phải theo dõi sát các diễn biến giá cả để tham mưu cho Chính phủ những giải pháp điều hành. 

Hiện nền kinh tế Việt Nam đang có sự hồi phục chậm hơn so với tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Vì vậy, vai trò của việc kiểm soát lạm phát, bình ổn giá là rất quan trọng. Có như vậy, nền kinh tế mới có được nền tảng để trở lại quỹ đạo tăng trưởng và phát triển bền vững, ông Định nhấn mạnh.