Ai sợ điều tra bán phá giá thép không gỉ?

Cục Ngoại thương Thái Lan ngày 3/10 đăng công báo về việc khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với mặt hàng thép không gỉ cán nguội có xuất xứ hoặc nhập khẩu từ Việt Nam. Nguyên đơn là công ty TNHH Posco-Thainox Public.

Thời gian điều tra từ 1/7/2023 đến 30/6/2024, thời gian tiền khởi xướng từ 1/7/2022 đến 30/6/2023.

Một trong cách đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp là hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra của Thái Lan trong suốt quá trình diễn ra vụ việc, theo bà Nguyễn Thị Thúy, Phòng xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ hương mại, Bộ Công thương.

Bà Thúy cho biết, các doanh nghiệp không nhận được bản câu hỏi có thể gửi văn bản tới Cục Ngoại thương Thái Lan đăng ký tham gia vụ việc, đồng thời đề nghị cơ quan này gửi bản câu hỏi điều tra trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày 26/9.

Các bên liên quan cũng có thể yêu cầu "gặp trực tiếp" để trình bày ý kiến về điều tra bán phá giá và thiệt hại bằng cách gửi văn bản đề nghị tới Cục Ngoại thương Thái Lan trong vòng 30 ngày kể từ ngày 26/9/2024.

Hội nhập mang lại cơ hội lớn cho xuất khẩu thép nhưng cũng khiến các ngành thép phải đối phó với nhiều vụ kiện phòng vệ thương mại.

Theo số liệu năm 2024 của Cục Phòng vệ thương mại, trong số 252 vụ việc điều tra phòng vệ từ 24 thị trường xuất khẩu từ trước đến nay, ngành thép có hơn 70 vụ việc.

Ở chiều ngược lại, thị trường Việt Nam trong nhiều năm chịu nhiều bất ổn do thép không gỉ nhập khẩu, trong bối cảnh Trung Quốc - nước sản xuất và xuất khẩu thép lớn nhất thế giới - thúc đẩy các chính sách công nghiệp nhằm thay đổi tình trạng dư cung và các quốc gia khác dần phục hồi sản lượng xuất khẩu.

Từ ngày 5/10/2014, Việt Nam chính thức áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm thép không gỉ nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia, Malaysia và Đài Loan (Trung Quốc) với thuế suất cao nhất là 37,29%, theo Quyết định số 7896/QĐ-BCT do Bộ Công thương ban hành.

Năm năm sau, Bộ Công thương quyết định gia hạn thời gian áp thuế chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép không gỉ cán nguội có xuất xứ Trung Quốc, Malaysia, Indonesia, Đài Loan thêm năm năm, kể từ ngày 26/10/2019.

Tiếp đó, Bộ Công thương ban hành Quyết định số 625/QĐ-BCT ngày 5/4/2022 về việc giữ nguyên việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép không gỉ cán nguội có xuất xứ từ Đài Loan (Trung Quốc), Indonesia, Malaysia, Trung Quốc.

Ông Phạm Công Thảo, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho biết, công suất của ngành thép đã tăng hơn gấp đôi trong giai đoạn 2020 - 2024 (từ khoảng 400.000 tấn/năm lên gần 1 triệu tấn/năm). Tuy nhiên, hầu hết nhà sản xuất thép Việt Nam không mặn mà sản xuất thép không gỉ.

Số lượng doanh nghiệp thép không gỉ nội địa Việt Nam “đếm không hết đầu ngón tay” và quy mô sản xuất không lớn. Các nhà nhà máy sản xuất thép không gỉ, như Nguyễn Minh hay Việt Quang, sản lượng chỉ trên 200.000 tấn/năm, chủ yếu phục vụ thị trường nội địa.

Trước đó, ông Trần Đình Long, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát, tại đại hội đồng cổ đông năm 2023 đã công bố ngừng nghiên cứu và sản xuất thép không gỉ. Nghiên cứu thép không gỉ là kế hoạch trong lộ trình phát triển của Hòa Phát, sau khi hợp tác với Danielli, nhà sản xuất thép hàng đầu Italia vào năm 2018.

Theo Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát, Việt Nam “không có lợi thế” sản xuất thép không gỉ do nguồn quặng Nickel, nguyên liệu đầu vào hạn chế. Ông muốn công ty tránh được rủi ro thua lỗ trong tương lai.

Tại châu Á, lượng lớn quặng Nickel tập trung ở Trung Quốc và Indonesia. Việt Nam có duy nhất mỏ nikel Bản Phúc ở tỉnh Sơn La khai thác quặng sunfua đặc Sít để tuyển quặng có hàm lượng 9,5% Nickel, theo Viện Khoa học và công nghệ mỏ - luyện kim thuộc Bộ Công thương.

Với lợi thế quặng Nickel, Trung Quốc và Indonesia trở thành hai nguồn cung chính thép không gỉ của thế giới. Năm 2023, Trung Quốc xuất khẩu 3,4 triệu tấn, Indonesia xuất khẩu 2,7 triệu tấn, lần lượt chiếm 20,7% và 16,4% tổng lượng xuất khẩu của thế giới, theo Tổng cục Hải Quan.

Trên bình diện quốc tế, việc Cục Ngoại thương Thái Lan khởi xướng điều tra thép không gỉ từ Việt Nam sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp, nhưng cũng sẽ là động lực để ngành thép chuyển dịch nhanh sang sản xuất xanh, một giải pháp đảm bảo phát triển bền vững trong tương lai.

Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công thương khuyến cáo các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu liên quan:

- Đăng ký tham gia và đề nghị Cơ quan điều tra cung cấp bản câu hỏi và các tài liệu liên quan;

- Nghiên cứu kỹ thông báo khởi xướng, hồ sơ yêu cầu và các tài liệu liên quan, đề nghị Cơ quan điều tra làm rõ, giải thích các nội dung nghi vấn;

- Hợp tác đầy đủ và toàn diện với cơ quan điều tra (gồm trả lời bản câu hỏi điều tra, gửi ý kiến bình luận…) trong toàn bộ quá trình vụ việc để tránh bị kết luận không hợp tác hoặc hợp tác không đầy đủ (thường dẫn tới mức thuế cao). Đảm bảo tuân thủ các hướng dẫn, thể thức và thời hạn quy định.

- Giữ liên lạc, phối hợp với Cục Phòng vệ thương mại để nhận được sự hỗ trợ kịp thời.