Bộ trưởng Bộ Y tế lý giải về tình trạng ‘loạn’ giá xét nghiệm

Đại biểu Phạm Văn Hòa (tỉnh Đồng Tháp) cho biết trong thời gian qua, Bộ Y tế dường như buông lỏng giá xét nghiệm. Vì vậy, dẫn đến tình trạng mỗi nơi mỗi kiểu, mỗi địa phương đều có giá khác nhau.

Mặc dù, giá kit xét nghiệm nhập về có chênh lệch giá, doanh nghiệp này nhập vào cao hơn, doanh nghiệp khác thì có thể thấp hơn nhưng Bộ Y tế lại không quản lý giá.

Đại biểu Hòa cho rằng đây là một thiếu sót, thời gian qua người dân rất phàn nàn về điều này.

Mới đây, Bộ Y tế đã ra quy định mới về giá xét nghiệm ARS-CoV-2 Ag test nhanh mức tối đa là 109.700 đồng/xét nghiệm, nhưng đại biểu Hòa đặt câu hỏi ‘mức giá này là của Nhà nước nhưng còn của tư nhân thì thế nào?” và cho rằng phải rất cẩn trọng để có một sự kiểm tra, giám sát, tránh trường hợp thiếu sự đồng bộ.

Tại phiên chất vấn ngày 10/11, tại kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, giá xét nghiệm phụ thuộc nhiều vào giá sinh phẩm. Tuy nhiên, sinh phẩm lại không thuộc mặt hàng quản lý giá theo quy định của Luật Giá và đây chính là điểm khiến cho giá có sự khác nhau.

Ngày 8/11 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 89 về quản lý trang thiết bị y tế, đã thay đổi cơ bản vấn đề này.

Bộ trưởng chỉ rõ, trước hết, quy định mới đã minh bạch toàn bộ trong quá trình quản lý, công khai, minh bạch. Thứ hai, chuyển từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm. Thứ ba, phương thức quản lý phù hợp với quốc tế và đặc biệt đối với vấn đề về quản lý giá và trang thiết bị, sinh phẩm chẩn đoán đã chính thức được đưa vào quản lý giá, tiến tới trình Ủy ban thường vụ Quốc hội để bình ổn giá trong trường hợp cần thiết đối với mặt hàng này.

Cùng ngày, Bộ Y tế cũng đã ban hành Thông tư 16 về giá xét nghiệm. Trong đó, Thông tư 16 chỉ tính giá tối đa. Như đối với giá test nhanh là 106.000 đồng và được thanh toán mức độ đó. Nếu như đơn vị y tế đấu thầu với giá sinh phẩm thấp hơn giá đó chỉ được thu giá thấp hơn.

Theo bộ trưởng, đối với giá xét nghiệm của các đơn vị y tế công lập thực hiện theo quy định của Bộ Y tế là thực thanh thực chi; đối với các đơn vị y tế tư nhân, giá là do đơn vị tự chịu trách nhiệm nhưng phải niêm yết, phải công khai.

Bộ trưởng xin tiếp thu ý kiến của đại biểu, để trên cơ sở đó cùng với các đơn vị chức năng đưa ra những hình thức tăng cường kiểm tra, giám sát đối với việc giá xét nghiệm của các đơn vị tư nhân.

Bộ trưởng nêu rõ, Bộ Y tế đã nhận thấy trách nhiệm và đã triển khai các giải pháp rất quyết liệt trong thời gian qua. Bộ Y tế cũng đã đề xuất đưa mặt hàng về sinh phẩm xét nghiệm vào mặt hàng về quản lý giá.

"Tới đây chắc chắn rằng việc giá xét nghiệm sẽ từng bước được điều chỉnh theo hướng cố gắng hạ được giá xét nghiệm để bảo đảm phòng chống dịch hiệu quả" ông Long khẳng định.

Tuy nhiên, theo ông, về khách quan, giá cả thiết bị, sinh phẩm phụ thuộc vào nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm, thời điểm mua; khi dịch bệnh mới bùng phát, thiếu nguồn cung, các quốc gia tranh mua nên giá cao; sau khi nguồn cung được mở rộng thì giá giảm.

Từ tháng 7/2020, Bộ Y tế đã chỉ đạo các doanh nghiệp cung ứng sản phẩm phải công khai, niêm yết giá trên cổng thông tin của bộ.

Hiện nay 69.235 sản phẩm đã niêm yết giá và hơn 93.000 kết quả đấu thầu đã được công bố trên cổng thông tin của Bộ Y tế để từ đó các đơn vị tham khảo xây dựng kế hoạch đấu thầu cũng như triển khai việc đấu thầu cung ứng cho địa bàn của mình.

Bộ Y tế đã liên tục yêu cầu đối với tất cả những doanh nghiệp tăng nguồn cung cho thị trường trong nước và hạ giá thành đối với các sản phẩm. Đồng thời, tăng cường cấp phép để tạo cạnh tranh giữa các đơn vị cung ứng. Trước đây, có rất ít mặt hàng được cấp phép, nhưng sau khi các doanh nghiệp trên thế giới đều tăng mức sản xuất đến nay chúng ta đã thực hiện cấp phép cho 131 sản phẩm, sinh phẩm chẩn đoán, trong đó có test nhanh 60 sản phẩm, PCR là 43 sản phẩm và 28 kháng thể được cấp phép.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cũng cho biết, giảm giá thành là một trong những yêu cầu đặt ra. Vì vậy, Bộ Y tế đã điều chỉnh chiến lược xét nghiệm cho phù hợp với từng thời điểm diễn biến dịch bệnh.

Theo đó, ngay từ Bắc Giang đã triển khai gộp mẫu, kể cả đối với test nhanh có thể gộp 3 đến 5 người. Đối với test PCR có thể gộp 10 người và thậm chí có nơi như Đà Nẵng gộp tới 20 người. Điều này được cho phép về mặt chuyên môn để giảm giá xét nghiệm.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, từ ngày 1/7, bộ yêu cầu các địa phương triển khai theo hướng “thực thanh thực chi”. Nếu người dân tự nguyện đến xét nghiệm và thu phí thì chỉ được thu theo giá đầu vào, nên có hiện tượng chênh lệch giá giữa các đơn vị và các đơn vị tư nhân.

“Do quá bận về công tác phòng, chống dịch nên đến tận tháng 9, khi bộ chỉ đạo giá test chỉ được thu theo đúng giá đầu vào, các đơn vị nhận lỗi do mải mê quá nên không thực hiện được. Chúng tôi đã yêu cầu các địa phương nghiêm khắc nhắc nhở và chấn chỉnh việc thu thế này”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long giải trình.

Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với lĩnh vực xét nghiệm để kịp thời phát hiện, điều chỉnh những bất cập và xử lý nghiệm những sai phạm.

“Bộ Y tế đã có văn bản và Thủ tướng đã liên tục nhắc nhở các địa phương phải thực hiện đúng quy định về pháp luật, đảm bảo không có lợi ích nhóm, không được tiêu cực, tham nhũng, lãng phí”, bộ trưởng khẳng định và cho biết việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị và sinh phẩm y tế đã được đưa vào chương trình thanh tra năm 2022.

Về việc tại sao Việt Nam đã sản xuất được bộ kit xét nghiệm Covid-19 nhưng vẫn phải nhập từ nước ngoài, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết trong nước hiện có Công ty Việt Á kết hợp Học viện Quân Y, Công ty Thái Dương đang triển khai sản xuất test RT-PCR. “Về cơ bản, test RT-PCR đã được đáp ứng đủ’.

Về test nhanh kháng nguyên, theo bộ trưởng, cho đến nay Việt Nam đã có 2 đơn vị sản xuất test nhanh kháng nguyên và có hai đơn vị đang tiếp tục có chuyển giao công nghệ từ Tây Ban Nha, từ Pháp, một đơn vị chuyển giao từ các nước khác để sản xuất test nhanh kháng nguyên và đang rất gấp rút thúc đẩy cho vấn đề về sản xuất để đảm bảo đủ sản xuất trong nước sử dụng trong nước. Vấn đề về xét nghiệm kháng thể hiện cũng đã có 2 đơn vị sản xuất kháng thể. Đồng thời, cố gắng để chủ động được nguồn cung ứng đối với test nhanh.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đang thúc đẩy nghiên cứu sản xuất những phương pháp chẩn đoán mới, ví dụ như chẩn đoán qua hơi thở, nước bọt để làm giảm giá thành và tăng tính tiện ích đối với người dân.