Chủ tịch Quốc hội: Tăng giờ làm thêm là một nghịch lý

Thảo luận về nội dung mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa trong dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi) tại kỳ họp 36 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, việc tăng giờ làm thêm là đi ngược lại với xu hướng tiến bộ của thế giới. Trong khi thế giới đang tiến tới tăng tiền lương, giảm giờ làm thì Việt Nam lại tăng thêm thời gian làm việc.

Khi trình độ công nghệ ngày càng phát triển, trình độ quản trị doanh nghiệp hiệu quả hơn, tay nghề người lao động, năng suất, giá trị sản phẩm tăng lên, thời giờ làm việc sẽ giảm xuống để bảo đảm sức khỏe và cải thiện đời sống của người lao động.

Ông Lưu đề nghị cân nhắc kỹ vấn đề này để phù hợp với điều kiện làm việc, sức khỏe và thời giờ làm việc của người lao động Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, người từng là Bộ trưởng Bộ Lao động, thương binh và xã hội cũng cho rằng, thời đại ngày nay, khi phương thức sản xuất, công cụ lao động có nhiều tiến bộ, lẽ ra cần phải giảm thời gian lao động xuống thì việc tăng giờ làm thêm là một nghịch lý. 

Vấn đề tăng giờ làm thêm xuất phát từ nhu cầu của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp muốn tăng đơn hàng, doanh thu nhưng không muốn tăng chi phí đầu tư cho việc mở rộng sản xuất, thuê người lao động mà lựa chọn tăng giờ làm thêm là cách tối ưu nhất. Trong khi đó, nhiều trường hợp, người lao động làm thêm giờ nhưng không được hưởng lương làm thêm như mong muốn và quy định.

Do đó, Bộ luật Lao động sửa đổi lần này cần phải đảm bảo hài hoà lợi ích giữa người lao động và người sử dụng lao động, phải tìm được điểm cân bằng giữa bảo vệ người lao động và sự phát triển của doanh nghiệp.

Bộ luật Lao động có sức ảnh hưởng và tác động lớn đến tình hình kinh tế, xã hội của đất nước cả trước mắt và lâu dài. Ngoài việc sửa đổi để đáp ứng các hiệp định thương mại mà Việt Nam tham gia thì lần sửa đổi này cần tính đến các nhu cầu, chiến lược phát triển của đất nước. 

Chủ tịch Quốc hội đề nghị công tác lấy ý kiến nhân dân cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá; đẩy mạnh việc tuyên truyền rộng rãi về tinh thần của bộ luật sửa đổi tới các đối tượng, tầng lớp nhân dân để hiểu đúng và rõ về việc sửa đổi luật.

Báo cáo về một số nội dung lớn còn có ý kiến khác nhau của dự thảo Bộ luật Lao động sửa đổi, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, việc mở rộng khung thỏa thuận thời giờ làm thêm tối đa, cần cân nhắc kỹ lưỡng và tiếp tục đề nghị quan tâm đến ý kiến của ủy ban khi thẩm tra dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Lao động (năm 2002) và thẩm tra dự án Bộ luật Lao động (năm 2012).

Mặc dù, trên thực tế, nhu cầu làm thêm giờ là có thật. Từ phía người lao động bản chất là do tiền lương và thu nhập chưa bảo đảm trang trải cuộc sống; từ phía người sử dụng lao động là do nhu cầu sản xuất, kinh doanh và tùy theo từng thời điểm. Bộ luật hiện hành đã quy định nguyên tắc thỏa thuận khi làm thêm giờ, nhưng việc thực hiện rất khó khăn, hạn chế, tình trạng vi phạm về thời giờ làm thêm khá phổ biến.

Ủy ban đề nghị vấn đề này cần phải được cơ quan soạn thảo tiếp tục làm rõ thêm và việc quy định thời gian phải làm thêm giờ phải theo hướng đảm bảo chặt chẽ, giới hạn trong một số trường hợp đối với một số ngành, nghề, công việc nhất định. Bên cạnh đó, ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát kỹ để bảo đảm tính đầy đủ của danh mục và có dự thảo văn bản hướng dẫn thi hành cụ thể, chặt chẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội.

Về tuổi nghỉ hưu, Ủy ban Về các vấn đề xã hội nhấn mạnh, việc quy định về tuổi nghỉ hưu cần phải được khẳng định là tuổi nghỉ hưu chung của quốc gia đối với người lao động. Việc quy định quyền được nghỉ hưu sớm hơn năm năm chưa thực sự phù hợp với thực tiễn, cần phải được cân nhắc để điều chỉnh nghỉ hưu sớm hơn 10 năm đối với một số công việc đặc biệt như làm việc khai thác than trong hầm lò, người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn, rủi ro nghề nghiệp.

Việc quy định quyền được nghỉ hưu cao hơn không quá năm năm so với tuổi nghỉ hưu chung cũng phải được hướng dẫn cụ thể hơn đối với một số ngành, lĩnh vực đang kéo dài tuổi nghỉ hưu cao hơn cả mức năm năm như giáo dục, y tế.

Đến nay, Chính phủ vẫn chưa bổ sung tài liệu làm rõ những kiến nghị của ủy ban đã nêu trong Báo cáo thẩm tra số 2032/BC-UBVĐXH14 như “bổ sung dự thảo danh mục các công việc, ngành nghề, vị trí việc làm thuộc trường hợp đặc biệt mà người lao động có thể được nghỉ hưu ở độ tuổi thấp hơn hoặc cao hơn năm năm theo quy định”, chưa đưa ra được cơ sở, bằng chứng khoa học để quy định về khoảng cách tuổi nghỉ hưu hai tuổi giữa lao động nam và lao động nữ.

Do đó, Uỷ ban về các vấn đề xã hội đề nghị Chính phủ bổ sung các thông tin cần thiết trên để làm cơ sở, căn cứ để quy định độ tuổi nghỉ hưu cụ thể theo lộ trình hợp lý.