Chuyển đổi năng lực của giám đốc tài chính

Hai năm đại dịch Covid-19 diễn ra đã gây ra không ít khó khăn cho các doanh nghiệp ở Việt Nam nói riêng và toàn cầu nói chung nhưng đồng thời cũng là một cuộc thanh lọc và phân hoá rõ rệt.

Một câu nói của nhà sáng lập Intel Andy Grove mà ông Phan Vũ Hoàng, Phó tổng giám đốc Deloitte Việt Nam rất tâm đắc là “best companies are destroyed by crisis”. Dùng một ngôn ngữ khá “nhí nhảnh” khi làm diễn giả trong diễn đàn CFO 2021 diễn ra cách đây không lâu, ông Hoàng giải thích: công ty tôi gặp khủng hoảng sẽ “toang”, công ty tốt gặp khủng hoảng vẫn an toàn còn công ty vĩ đại thì càng khủng hoảng, càng “hoành tráng”.

Tuy nhiên, hoành tráng đến mức nào còn phụ thuộc vào ban điều hành của doanh nghiệp mà trong đó các giám đốc tài chính (CFO) đóng vai trò cực kỳ quan trọng khi là “tay hòm chìa khoá” của doanh nghiệp.

Theo ông Hoàng, trong tương lai, người giám đốc tài chính sẽ không chỉ giữ vai trò quản lý mà còn nhiều hơn thế nữa trong bối cảnh Covid-19 đã đẩy nhanh sự thay đổi của công việc theo cấp số nhân.

Cụ thể, một khảo sát của Deloitte cho thấy, hình thức làm việc từ xa ở các doanh nghiệp đã tăng từ 5% đến 50%, 77% CEO được khảo sát nhận thấy khủng hoảng đã đẩy nhanh tiến trình số hoá, 40% CEO có dự kiến đầu tư vào hạ tầng công nghệ trong tương lai. Đáng chú ý, công ty công nghệ như Zoom ghi nhận mức tăng hơn 425% về giá cổ phiếu chỉ trong năm 2020.

Với sự thay đổi đó, tương lai đó, 3 chữ “công” được ông Hoàng nhấn mạnh khi nói về tương lai của công việc nói chung. Một là công việc sẽ chủ yếu được chạy bằng máy, tự động hoá. 

Hai là công sở sẽ được chuyển đổi dần từ môi trường trực tiếp sang công sở trên mây (cloud). Ba là thay vì phụ thuộc vào công nhân viên làm toàn thời gian, các doanh nghiệp sẽ còn khai thác thêm các lực lượng bên ngoài mà không giới hạn về thời gian và không gian, làm theo kiểu thời vụ.

Với ảnh hưởng đó của tương lai công việc, tương lai của những người làm tài chính cũng xoay quanh ba chữ “công”. Thứ nhất là công nghệ. Thứ hai là công việc của những người làm tài chính không chỉ lập báo cáo thông thường mà còn phải lập kế hoạch cho quản lý nguồn lực và đưa ra dự báo. Ba là “công lực”, tương lai của phòng tài chính phụ thuộc vào năng lực của nhân sự.

Những từ khoá đó dẫn đến nhiều xu hướng quan trọng ảnh hưởng đến tương lai của ngành tài chính trong thời bình thường mới.

Nổi bật trong đó là xu hướng về một công xưởng tạo dữ liệu. Những người làm trong lĩnh vực tài chính không đơn thuần nhận thông tin mà còn phải xử lý thông tin và dựa vào các thông tin để đưa ra các góc nhìn giúp CEO và ban điều hành đưa ra quyết định.

Lúc đó, họ phải tiến thêm một bước để tư vấn cho ban điều hành đưa ra quyết định. Họ phải tư duy và hoạt động như một bộ phận cung cấp dịch vụ.

Những người làm tài chính không chỉ làm các báo cáo định kỳ mà còn phải thực hiện nhiều loại báo cáo khác như báo cáo theo chuẩn mực tài chính quốc tế, báo cáo về môi trường, xã hội và quản trị công ty (ESG). Thay vì làm theo lịch định kỳ, họ phải đáp ứng được ngay các báo cáo chất lượng theo yêu cầu vào bất cứ thời gian nào.

Muốn làm được thì quy trình xử lý phải hiện đại và số hoá nhờ sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn của công nghệ và người làm tài chính cần có các năng lực mới, đặc biệt là năng lực phân tích dữ liệu, thông tin. Cần tạo ra một hệ thống dữ liệu thông tin và báo cáo để ban điều hành có thể khai thác bất cứ lúc nào.

Thậm chí, ông Hoàng còn đề cập đến một tương lai mà các thông tin trên hệ thống có thể tự động được đẩy đến các nhà lãnh đạo khi cần mặc dù họ còn chưa nghĩ đến. Dù tương lai này vẫn còn hơi xa nhưng với những gì đã diễn ra trong những năm qua thì có thể rút ra kết luận là: mọi thứ đều có thể diễn ra.

Trước viễn cảnh đó, mô hình hoạt động của phòng tài chính cũng cần được chuyển đổi theo hướng hiện đại hơn, tối ưu hoá chi phí và nguồn lực theo hướng linh hoạt và toàn cầu. Với những thay đổi mà Covid-19 mang lại, các nhà lãnh đạo nhận ra rằng có thể huy động các nguồn lực hỗ trợ từ mọi nơi, cả bên ngoài doanh nghiệp và ở quy mô toàn cầu.

Lúc đó, việc ứng dụng các phần mềm quản trị hiện đại như phần mềm hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) hay sổ cái phân tán (DLT) là vô cùng quan trọng. Vấn đề an toàn bảo mật, an ninh mạng cần được chú trọng. Trong tương lai, những người làm tài chính cần biết và hiểu sâu về những điều này.

Thậm chí, ông Hoàng cho rằng các giám đốc tài chính cần trở thành bậc thầy về dữ liệu vì nó là một trong những tài sản quý nhất của doanh nghiệp.

Người đưa ra chiến lược dữ liệu trong doanh nghiệp có thể là giám đốc công nghệ, giám đốc công nghệ thông tin và thậm chí giám đốc tài chính cũng làm được điều này nhưng quan trọng là phải hành động và tiến lên một bước để “tranh sủng”, theo lời của ông Hoàng. Người làm tài chính giờ đây cần là người có kỹ năng về cả tài chính và công nghệ.