Đo lường 'độ sát thương' từ chính sách thuế của Mỹ với ngành thép Việt

Tác động phân hóa tới doanh nghiệp thép Việt Nam

Ngày 4/2 vừa qua, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã công bố kết quả điều tra sơ bộ để chuẩn bị áp dụng thuế chống trợ cấp với các sản phẩm tôn mạ chống ăn mòn với các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam.

Trong đó, Tôn Đông Á và Tập đoàn Hoa Sen là hai doanh nghiệp có mức trợ cấp thấp nhất (gần 0%). Trong khi đó, Hòa Phát và Nam Kim chịu mức trợ cấp tương đương nhau là 46,73%.

Trong chia sẻ ngày 9/2, tổng thống Trump nhấn mạnh rằng ông dự định áp thuế 25% với tất cả các sản phẩm thép nhập khẩu vào Mỹ, áp dụng với tất cả các quốc gia.

Trước đó, từ 9/2024, Mỹ đã thông báo về việc tiến hành điều tra để lấy cơ sở và chuẩn bị áp thuế chống bán phá giá với tôn mạ nhập khẩu từ Việt Nam, mức thuế quan dự kiến từ 10-25%. Kết quả sơ bộ dự kiến sẽ được công bố trong tháng 4 tới đây.

Đánh giá tác động của chính sách mới này, theo thống kê của công ty chứng khoán KB (KBSV), hoạt động xuất khẩu tôn mạ tới thị trường Mỹ - Mexico đóng góp khoảng 20-30% tỷ trọng của các doanh nghiệp như Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á trong năm 2024.

Do đó, các biện pháp thuế quan từ Mỹ sẽ có tác động tiêu cực chung lên triển vọng tăng trưởng doanh thu của các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ.

Đặc biệt, Nam Kim sẽ chịu áp lực lớn nhất do mức trợ cấp cao (46,73%) và tỷ trọng doanh thu lớn (26,2%) từ Mỹ - Mexico.

Đối với Hòa Phát, doanh thu từ thị trường Mỹ - Mexico ước tính chỉ đóng góp 2,9% tổng doanh thu.

Do vậy “ông lớn” đầu ngành thép sẽ ít chịu ảnh hưởng nhất từ các biện pháp chống bán phá giá nhờ các sản phẩm thép thượng nguồn (thép xây dựng, HRC) được tiêu thụ chủ yếu tại thị trường nội địa, kênh xuất khẩu đóng góp 30% tổng sản lượng.

Thêm nữa, thị trường xuất khẩu chính của Hòa Phát là các quốc gia thuộc ASEAN và Châu Á như Malaysia, Indonesia khi chiếm tới 40% doanh thu xuất khẩu.

Ngoài ra, KBSV ước tính sản lượng HRC cần thiết để sản xuất tôn mạ cho nhóm Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á xuất khẩu đi Mỹ - Mexico trong 2024 đạt 450.000 tấn.

Nếu sản lượng xuất khẩu tôn mạ vào thị trường Hoa Kỳ của nhóm Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á giảm trung bình 25% trong 2025, nhu cầu tiêu thụ HRC hao hụt chỉ chiếm xấp xỉ 2% tổng công suất sản xuất của Hòa Phát trong kỳ.

Bên cạnh đó, Hòa Phát cũng có kế hoạch sử dụng HRC để sản xuất thép chất lượng cao như tanh lốp, thép dây hàn, lõi que hàn, cáp thang máy, ... cũng giúp giảm rủi ro đối với Hòa Phát do ảnh hưởng từ thuế quan của Hoa Kỳ.

Theo báo cáo ngành thép trước đó được KBSV công bố, xu hướng nội địa hóa đã diễn ra từ quý III/2024 sau khi các thông tin về việc khởi xướng các cuộc điều tra chống bán phá giá thép lan rộng từ các nước.

Xu hướng này được hỗ trợ nhờ nhu cầu tiêu thụ trong nước quay trở lại, với động lực chính tới từ sự hồi phục của thị trường bất động sản dân dụng, các dự án đầu tư công tiếp tục được triển khai.

KBSV cho rằng các doanh nghiệp sản xuất ngành thép với thị phần nội địa lớn sẽ có lợi thế trong việc duy trì đà tăng trưởng doanh thu trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cũng sẽ tập trung mở rộng sang các thị trường mới (khu vực chưa áp dụng hàng rào thuê quan với thép Việt Nam) để duy trì sản lượng tiêu thụ.

Nhiều sản phẩm thép không bị ảnh hưởng

Trong khi đó, công ty chứng khoán MB (MBS) cho biết HRC và tôn mạ chiếm 60% sản lượng thép xuất khẩu sang Mỹ 2024 và các mặt hàng này đang chịu thuế suất 21-36%.

Các sản phẩm thép xây dựng và HRC đang phải chịu mức thuế khoảng 33-36% và MBS đánh giá các sản phẩm này có thể không chịu tác động từ chính sách của Mỹ do mức thuế hiện nay đã cao hơn 25%.

Tuy nhiên, một số sản phẩm tôn mạ có mức thuế khoảng 22% và khi tăng thuế có thể làm giảm lợi thế cạnh tranh về giá đối với thép Việt Nam do đó khả năng cao các doanh nghiệp sẽ phải giảm giá bán tại Mỹ.

MBS đánh giá trong bối cảnh nhu cầu của Mỹ đang phụ thuộc vào thép xuất khẩu (chiếm 51% tiêu thụ) nên việc tìm kiếm các nhà xuất khẩu mới có thể cần thời gian.

Bên cạnh đó các doanh nghiệp tôn mạ VN hoàn toàn có thể giảm giá bán nhằm duy trì thị phần do biên lợi nhuận gộp đang ở mức ổn định 8-10%. Nhờ đó, sản lượng xuất khẩu có thể duy trì trong khi biên lợi nhuận dự kiến giảm nhẹ.

Cùng quan điểm đánh giá với KBSV về Hòa Phát, MBS đánh giá doanh nghiệp dự kiến không bị tác động từ thuế suất mới do mức thuế hiện nay đối với các sản phẩm thép xây dựng và HRC xuất khẩu đang ở mức trên 33%.

Ở một góc nhìn tích cực hơn về nhóm doanh nghiệp tôn mạ, MBS cho rằng Hoa Sen, Nam Kim và Tôn Đông Á có thể phải giảm giá bán khoảng 3-4% đối với các sản phẩm hiện tại nhằm duy trì thị phần. Do đó, biên lợi nhuận của doanh nghiệp có thể giảm nhẹ.