Động lực giúp Việt Nam dịch chuyển trên chuỗi giá trị

Phương Anh Thứ năm, 30/06/2022 - 09:48

Trong những năm qua, Việt Nam đã dần tiến lên trong chuỗi giá trị, trở thành trung tâm sản xuất chính cho các sản phẩm điện tử, thay vì tập trung nhiều vào các lĩnh vực tạo giá trị thấp.

Trong báo cáo thường kỳ ASEAN NEXT mới nhất, HSBC nhận định: “Khi nghĩ đến những câu chuyện thành công về các nền kinh tế được thúc đẩy bởi FDI, Việt Nam là một ví dụ nổi bật”.

Việt Nam đã chuyển mình thành một ngôi sao đang lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu, chiếm được thị phần đáng kể trong nhiều lĩnh vực, bao gồm dệt may, giày dép và điện tử tiêu dùng.

Kể từ khi Việt Nam thực hiện chính sách Đổi Mới năm 1986, các khu công nghiệp đã được xây dựng trên toàn quốc, thu hút nhiều nhà đầu tư nhờ chính sách ưu đãi thuế và nguồn lao động giá rẻ, năng suất dồi dào.

Dòng chảy FDI mới vào Việt Nam từ thập niên 2010, tập trung vào lĩnh vực sản xuất, vẫn luôn chiếm 4 – 6% GDP.

Cuộc chơi mới trong cạnh tranh thu hút FDI

Ban đầu, phần lớn vốn đầu tư đổ vào các lĩnh vực tạo giá trị cộng thêm thấp như dệt may và giày dép. Tuy nhiên, Việt Nam đã tiến lên trong chuỗi giá trị, trở thành trung tâm sản xuất chính cho các sản phẩm điện tử trong hai thập niên gần đây.

Xuất khẩu hàng điện tử đã đạt mức cao kỷ lục 100 tỷ USD trong năm 2021, chiếm hơn 30% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam. Vào 20 năm trước, con số này chỉ là 5%.

Sự thành công trong lĩnh vực công nghệ phần nhiều là nhờ vào nguồn FDI nhiều năm của Samsung tại Việt Nam kể từ cuối những năm 2000. Với tổng đầu tư khoảng 18 tỷ USD trong những năm qua, Samsung hiện sở hữu tám nhà máy và một trung tâm R&D (nghiên cứu và phát triển) tại Việt Nam, trong đó có hai nhà máy sản xuất điện thoại thông minh cung cấp phân nửa sản lượng điện thoại thông minh và máy tính bảng của hãng.

Sự thành công của Samsung đã thúc đẩy những người khổng lồ công nghệ khác, như Google và LG, chuyển chuỗi cung ứng đến Việt Nam. Xu hướng này càng phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, không chỉ nâng cao sản lượng xuất khẩu của Việt Nam mà còn gia tăng dòng chảy FDI vào trong nước.

Mặc dù quá trình này phần nào bị gián đoạn do Covid-19, FDI vào Việt Nam vẫn rất ổn định, cụ thể trong những khu vực sản xuất liên cung ứng cho Apple. Ví dụ, hai nhà cung ứng Đài Loan của Apple – Pegatron và Foxconn, và hai nhà lắp ráp Trung Quốc – Luxshare và Goertek đều vừa công bố các kế hoạch đầu tư lớn nhằm tăng cường năng lực sản xuất tại Việt Nam.

a 1

Thông tin về xu hướng này, bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), Uỷ viên Ban chấp hành Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam (VEIA), cho biết ngành sản xuất linh kiện điện tử Việt Nam được hưởng lợi, khi các hãng lớn của thế giới đã và đang dịch chuyển nhà máy, chuỗi sản xuất từ Trung Quốc sang các nước xung quanh.

Trong đó, các nhà sản xuất trong chuỗi cung ứng toàn cầu của những hãng lớn đang dần tập trung vào Việt Nam, đơn cử như Apple đã chuyển 11 nhà máy của các doanh nghiệp Đài Loan trong chuỗi cung ứng của hãng này sang Việt Nam. 

Với Samsung, quyết định phát triển mạnh hơn tại Việt Nam đã khá rõ ràng khi xây dựng trung tâm R&D lớn nhất của tập đoàn tại khu vực Đông Nam Á trị giá 220 triệu USD tại Hà Nội.

Samsung cũng đang có kế hoạch tiếp tục mở rộng nhà máy tại Bắc Ninh, Thái Nguyên. Đầu năm nay, Đồng Nai đã cấp giấy phép đầu tư cho hai dự án 100 triệu USD của nhà cung cấp linh kiện cho Samsung là công ty Hansol Electronics Việt Nam (Hàn Quốc).

Tuy nhiên, bà cũng lưu ý tác động của đại dịch Covid-19, xung đột giữa Nga và Ukraine, cùng chính sách ‘zero Covid’ của Trung Quốc đã khiến giá nhiên, nguyên liệu tăng phi mã, chuỗi cung ứng sản xuất linh kiện bị gián đoạn, ảnh hưởng nghiêm trọng tới ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, nhất là ngành công nghiệp sản xuất linh kiện điện tử.

Vốn FDI chảy mạnh vào khu công nghiệp

Cũng chính vì thiếu vật liệu sản xuất, các doanh nghiệp điện tử Việt Nam đã phải cắt giảm sản lượng. Riêng trong tháng 5/2022 đã giảm 20%, bà Hương cho biết tại hội nghị về tình hình 6 tháng cuối năm do Bộ Kế hoạch và đầu tư tổ chức mới đây.

Bên cạnh đó, ngành công nghiệp hỗ trợ nói chung và ngành sản xuất linh kiện điện tử nói riêng còn đối mặt với tình trạng thiếu lao động, nhất là lao động có tay nghề, lao động có trình độ cao.

Dù vậy, HSBC cho rằng: “Chiến lược thu hút FDI cạnh tranh và những điều kiện vĩ mô cơ bản lành mạnh của Việt Nam sẽ tiếp tục thu hút nguồn FDI chất lượng – yếu tố chính giúp nền kinh tế tiến lên trong chuỗi giá trị”.

Tham vọng công nghệ của Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc trở thành trung tâm sản xuất cấp thấp. Tuy nhiên, điều này có nghĩa là cần nhiều cải cách hơn nữa, bao gồm cả nâng cao tay nghề của lực lượng lao động và cải thiện chất lượng cơ sở hạ tầng, để có thể nắm bắt nhiều cơ hội, HSBC khuyến nghị. 

Nhiều doanh nghiệp FDI 'cũ' đang tiếp tục rót mạnh vốn vào Việt Nam

Nhiều doanh nghiệp FDI 'cũ' đang tiếp tục rót mạnh vốn vào Việt Nam

Tiêu điểm -  2 năm
Vốn đăng ký tăng thêm của doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam trong nửa đầu năm nay tăng vọt gần 66% so với cùng kỳ năm 2021.
Nhiều doanh nghiệp FDI 'cũ' đang tiếp tục rót mạnh vốn vào Việt Nam

Nhiều doanh nghiệp FDI 'cũ' đang tiếp tục rót mạnh vốn vào Việt Nam

Tiêu điểm -  2 năm
Vốn đăng ký tăng thêm của doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam trong nửa đầu năm nay tăng vọt gần 66% so với cùng kỳ năm 2021.
Chiến lược thu hút FDI giai đoạn mới

Chiến lược thu hút FDI giai đoạn mới

Tiêu điểm -  2 năm

Số lượng tập đoàn đa quốc gia thuộc nhóm 500 tập đoàn lớn nhất thế giới do Tạp chí Fortune (Hoa Kỳ) xếp hạng có hiện diện và hoạt động tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ tăng 50% đến năm 2030.

Sự thay đổi trong cơ cấu dòng vốn FDI

Sự thay đổi trong cơ cấu dòng vốn FDI

Tiêu điểm -  2 năm

Vốn điều chỉnh và vốn góp mua cổ phần của nhà đầu nước ngoài trở thành điểm sáng trong thu hút FDI 5 tháng đầu năm nay khi vốn đăng ký mới vẫn tiếp đà sụt giảm.

Cơ hội hút FDI ‘xanh’ từ doanh nghiệp châu Âu

Cơ hội hút FDI ‘xanh’ từ doanh nghiệp châu Âu

Tiêu điểm -  2 năm

Niềm tin, sự lạc quan ngày càng tăng của các doanh nghiệp châu Âu vào Việt Nam cho thấy cơ hội thu hút làn sóng FDI xanh, chất lượng cao mới từ các nhà đầu tư đang tìm kiếm một điểm đến đầu tư an toàn và cạnh tranh.

TP.HCM chuẩn bị hệ sinh thái đón làn sóng FDI xanh

TP.HCM chuẩn bị hệ sinh thái đón làn sóng FDI xanh

Tiêu điểm -  2 năm

Sau những ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19, TP.HCM đang từng bước khôi phục các hoạt động kinh tế, xã hội, thực hiện các giải pháp hướng đến tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững.

Hà Nội thúc tiến độ triển khai loạt dự án trên 'đất vàng'

Hà Nội thúc tiến độ triển khai loạt dự án trên 'đất vàng'

Tiêu điểm -  2 giờ

Việc để các dự án chậm triển khai, bên cạnh trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương còn có trách nhiệm lớn thuộc các nhà đầu tư.

PVN xúc tiến nhập khẩu dầu thô với đối tác Trung Đông

PVN xúc tiến nhập khẩu dầu thô với đối tác Trung Đông

Tiêu điểm -  2 giờ

PVN vừa đạt được thỏa thuận kinh doanh sản phẩm dầu khí cũng như ngỏ lời hợp tác với một số tập đoàn dầu khí hàng đầu khu vực Trung Đông.

Trải nghiệm Bảo tàng lịch sử quân sự bằng tính năng ảo hóa không gian của YooLife

Trải nghiệm Bảo tàng lịch sử quân sự bằng tính năng ảo hóa không gian của YooLife

Nhịp cầu kinh doanh -  2 giờ

YooLife vừa ra mắt tính năng ảo hóa không gian VR360 giúp người dân có thể trải nghiệm Bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam trên nền tảng số.

Giá điện: Tính đúng, tính đủ để dần xóa bỏ cơ chế bù chéo

Giá điện: Tính đúng, tính đủ để dần xóa bỏ cơ chế bù chéo

Tiêu điểm -  2 giờ

Giá điện cần đảm bảo cách tính công khai, minh bạch, tính đúng, tính đủ để dần xóa bỏ cơ chế bù chéo giữa các nhóm khách hàng như hiện tại.

Rủi ro lạm phát cao hơn sau kết quả bầu cử tổng thống Mỹ

Rủi ro lạm phát cao hơn sau kết quả bầu cử tổng thống Mỹ

Tiêu điểm -  3 giờ

Kết quả bầu cử tổng thống Mỹ có thể tác động đáng kể đến kinh tế nước này, kéo theo ảnh hưởng trên các nền kinh tế khác toàn thế giới.

Lãi suất liên ngân hàng tăng cao nhất năm

Lãi suất liên ngân hàng tăng cao nhất năm

Tiêu điểm -  3 giờ

Để giảm áp lực, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phải bơm ròng hơn 23.600 tỷ đồng ra thị trường liên ngân hàng chỉ trong một ngày.

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc: Dùng AI kiểm soát thương mại điện tử

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc: Dùng AI kiểm soát thương mại điện tử

Tiêu điểm -  4 giờ

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết, trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong những biện pháp được ngành thuế áp dụng chống thất thu thuế trong thương mại điện tử.