Hội đồng quản trị doanh nghiệp thời AI

AI không còn là công cụ mà là đối tác quản trị

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, một hội đồng quản trị (HĐQT) hiện đại không thể đứng ngoài làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhưng để AI thực sự phát huy giá trị, điều cốt lõi không nằm ở công nghệ, mà ở cách tiếp cận mang tính hệ thống.

Trong đó con người là trung tâm, quy trình là đòn bẩy và công nghệ chỉ là nền tảng có trách nhiệm. Chỉ khi ba yếu tố này được kết nối hài hòa, quản trị số mới trở thành công cụ giúp doanh nghiệp thích nghi nhanh, vận hành thông minh và xây dựng lợi thế cạnh tranh bền vững.

AI không còn đơn thuần là một công cụ hỗ trợ, mà đang tiến hóa thành một đối tác chiến lược trong quản trị doanh nghiệp. Điều này được bà Hà Thu Thanh, Chủ tịch Viện thành viên HĐQT Việt Nam (VIOD) khẳng định tại hội thảo “Hội đồng quản trị kiến tạo tương lai: Góc nhìn từ quản trị số và phát triển bền vững”.

Theo bà Thanh, HĐQT ngày nay không thể chỉ phản ứng với hiện tại, mà phải trở thành trung tâm của đổi mới và dẫn dắt, nơi hội tụ trí tuệ, dữ liệu và bản lĩnh kiến tạo tương lai.

Không còn là “hộp đen” bí ẩn, các hệ thống AI ngày nay có khả năng học ngữ cảnh, phân tích rủi ro, đưa ra khuyến nghị và dự đoán kịch bản kinh doanh. HĐQT cần vượt khỏi vai trò giám sát truyền thống, để thực sự trở thành người định hướng, dẫn dắt doanh nghiệp chuyển đổi có trách nhiệm.

Các mô hình AI hiệu quả nhất không phải là những công nghệ tối tân nhất, mà là những công cụ có khả năng giải quyết đúng câu hỏi cốt lõi của từng cấp lãnh đạo. Ví dụ như CFO cần dự báo dòng tiền, CSCO cần đánh giá rủi ro chuỗi cung ứng, CHRO cần phân tích năng suất đội ngũ… Điều quan trọng là AI phải cung cấp câu trả lời chính xác, chuyên sâu và đúng thời điểm.

Để cụ thể hóa vai trò nhà kiến tạo số, HĐQT cần xây dựng nền tảng chiến lược dựa trên ba nguyên tắc cốt lõi: AI phải giải thích được các quyết định một cách minh bạch; phải phục vụ mục tiêu dài hạn thay vì chỉ tối ưu hiệu quả ngắn hạn; và quan trọng nhất, phải vận hành trên nền dữ liệu đáng tin cậy, không thiên lệch, tuân thủ nguyên tắc đạo đức và bảo vệ quyền riêng tư.

Ba trụ cột kiến tạo tương lai số

Theo ông Lê Trí Thông, Tổng giám đốc Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) chuyển đổi số không thể được hiểu như một dự án công nghệ đơn lẻ. Mà đó là một hành trình chuyển đổi tổ chức toàn diện, nơi tầm nhìn, năng lực lõi và khả năng thích ứng phải được đặt lên hàng đầu.

Ông Thông cho rằng trách nhiệm lớn nhất của HĐQT không phải là chọn đúng phần mềm hay công nghệ mới nhất, mà là xác lập tầm nhìn dài hạn, xây nền tảng cho các giá trị có khả năng tăng trưởng bền vững và lan tỏa mạnh mẽ.

Để quản trị số thực sự tạo ra lợi thế cạnh tranh, HĐQT cần đảm bảo một nguyên tắc phân vai rõ ràng: HĐQT cần trả lời câu hỏi “vì sao” và “ai”, nghĩa là phải xác định mục tiêu và năng lực lõi; ban điều hành sẽ tập trung vào “làm gì” và “làm thế nào”.

Trong một thế giới công nghệ biến đổi liên tục từ blockchain đến AI, nếu thiếu một HĐQT đủ bản lĩnh để giữ vững định hướng, tổ chức rất dễ bị cuốn theo những trào lưu ngắn hạn, mất gốc chiến lược.

Tại PNJ, các cuộc họp HĐQT dành nhiều thời gian thảo luận về mối liên kết giữa công nghệ, con người và mô hình quản trị nhằm kiến tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. “Chỉ khi HĐQT và ban điều hành cùng nhìn nhận vai trò của mình trong một tiến trình chuyển đổi tổng thể, doanh nghiệp mới thực sự tiến hóa đúng hướng,” ông Thông nhấn mạnh.

Ông Varun Thamba, Giám đốc AI của SAP Châu Á – Thái Bình Dương củng cố quan điểm trên bằng một mô hình ba trụ cột: con người, quy trình, công nghệ. Trong đó, công nghệ là nền tảng, quy trình là hệ điều hành và con người là trung tâm.

Các vị trí cấp cao như CFO, CHRO, COO sẽ không bị thay thế bởi AI, mà cần được trang bị các mô hình AI như trợ lý chiến lược, giúp phân tích rủi ro, đưa ra gợi ý theo thời gian thực và giải phóng họ khỏi các công việc thủ tục.

Khi một biến động như tăng giá nguyên liệu hoặc thay đổi chính sách thuế xảy ra, hệ thống có thể tự động phát hiện tác động, đề xuất kịch bản ứng phó và thúc đẩy hành động ngay trong hệ thống lõi. Tuy nhiên, để AI thật sự trở thành một phần đáng tin cậy trong quản trị, HĐQT cần đảm bảo công nghệ được xây dựng trên nguyên tắc đạo đức rõ ràng, không thiên lệch, không gây tổn hại cho người dùng và minh bạch trong cách ra quyết định.

Quản trị công nghệ cũng chính là một phần của quản trị rủi ro, giống như cách HĐQT kiểm soát tài chính, pháp lý hay vận hành. Chỉ khi HĐQT nhìn nhận AI không chỉ là một công cụ, mà là một đối tác có trách nhiệm, doanh nghiệp mới có thể bước vào tương lai với sự tự tin, chủ động và bền vững.

Trong một thế giới biến động và số hóa mạnh mẽ, HĐQT không chỉ còn là người “giữ tay lái” mà phải là người “vẽ bản đồ” cho tương lai. Chỉ khi đủ trí tuệ, bản lĩnh và tư duy hệ thống, HĐQT mới có thể đồng hành cùng AI không chỉ như một công cụ, mà như một đối tác chiến lược để kiến tạo những giá trị bền vững và khác biệt dài lâu cho doanh nghiệp.