Võ Minh Khải - Lão nông tạo ra 'cách mạng xanh' cho cây lúa

Người “lội ngược dòng”

Nông trại hữu cơ Viễn Phú Green Farm của Lão nông Võ Minh Khải, CEO Công ty Viễn Phú Organic & Heallthy Food có diện tích 320 ha, được đầu tư cơ sở hạ tầng cho nông nghiệp hữu cơ từ năm 2007. 

Hơn 10 năm vượt bao gian khó, tìm đủ cách "lội ngược dòng" để biến vùng đất hoang sơ thành nông trại sạch, với số tiền 4,5 triệu USD, mang đến sản phẩm hữu cơ được chứng nhận quốc tế thương hiệu HoaSuaFoods là cả một hành trình vô cùng gian truân.

Nhìn trang trại khang trang như trang trại ở châu Âu, giáp vòng 60 km này mà cứ bẻ bất kỳ cọng rau cải lên có thể bỏ vô miệng ăn được liền, ít ai biết rằng hơn 10 năm trước cả vùng chỉ là đồng hoang, phải đi đò mới vô được, mắc võng giăng màn giữa cánh đồng hoang mà “muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lền như bánh canh”. Nhiều người ta bảo ông khùng, có người còn tưởng ông trồng thuốc phiện.

Tuân thủ nguyên tắc canh tác hữu cơ quốc tế, với 8 loại gạo, 27 loại rau, 7 loại cá đồng của Viễn Phú đã thực sự là một cuộc cách mạng xanh vì an sinh bền vững, đưa tên tuổi Võ Minh Khải đi xa, được giới khoa học quốc tế ngưỡng mộ. Nhưng tiếp xúc với ông, vẫn giản dị, mộc mạc, ngang tàng, “rặt” một lão nông Nam Bộ, vẫn trăn trở ưu tư như một nhà khoa học chẳng biết bến bờ, vẫn đau đáu với nỗi đau nhân tình thế thái.

Đang làm kinh doanh xuất khẩu khá thành công, ông đột ngột bỏ phố về rừng để tìm đất, tìm giống. Vốn là người cũng ngang tàng lắm, nhưng chen chân giữa một xã hội quá phức tạp, ông muốn thoát khỏi để tìm nơi trong lành hơn, thế là về rừng, về bưng.

Bản thân cha mẹ Võ Minh Khải cũng là nông dân, cuộc đời ông đi nước này nước kia cũng nhiều, xuất khẩu gạo có chuyến tàu 20 - 30 ngàn tấn, điều anh đau nhất là người ta lấy gạo mình bọc vỏ bao bì khác rồi xuất khẩu giá gấp nhiều lần.

Ông tâm sự, “Chẳng có thương hiệu gạo nào của Việt Nam ra được với thế giới. Nhiều khi chúng ta tự hào có những giống ngon như tám thơm, nàng thơm chợ Đào… nhưng giờ gần như tuyệt chủng. Canh tác của nhà nông thì quá trời chuyện tày đình. Việt Nam hiện có tỷ lệ ung thư, tiểu đường, tim mạch, béo phì nhất nhì thế giới. Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra nguyên nhân 80% xuất phát từ thực phẩm, môi trường.

Gieo cái gì sẽ gặt cái đó thôi, một dòng họ phải có một đến hai người dính vào căn bệnh trầm kha, rõ ràng chi phí xã hội lớn cỡ nào, chưa kể sức lực, thời gian, lao tâm khổ tứ cho cả gia đình. Vấn đề sức khỏe cộng đồng, trong đó có sức khỏe của bản thân mình đã thôi thúc tôi bằng mọi giá phải tìm cho ra một mô hình sản xuất sạch để cung ứng thực phẩm hữu cơ từ nông trại đến bàn ăn.

Về khía cạnh thương mại, đây cũng là xu hướng của tương lai, của thế giới. Các nước người ta đi trước mình nhiều lắm rồi, còn Việt Nam bây giờ ra siêu thị, bày biện đẹp mắt thế chứ không biết ăn gì, uống gì, vì chẳng biết thật hay giả, chẳng lẽ tự trồng tự nuôi”.

Đam mê + Lòng tin + Thần kinh thép = …

Không sử dụng giống sẵn có mà nhọc công suốt bao năm để tìm ra giống mới Hoa Sữa, ông muốn thay đổi cấu trúc bên trong của hạt gạo, để hạn chế bớt khuyết điểm của nó, và làm tăng thêm một số đặc tính sinh học như chất chống oxy hóa cao, chỉ số đường huyết thấp, chất xơ tăng lên nhiều lần. Mấy ai thấu hiểu hành trình 10 năm thất bại của ông!

Bao nhiêu nghiên cứu, phân tích nếu tính thành tiền là con số không nhỏ, khiến ông hao mòn năng lượng không biết bao nhiêu mà kể. Lúc đầu dự kiến đầu tư không lường hết được, mà ông lại chẳng nhận được sự hỗ trợ nào từ Nhà nước. Đến khi chất lượng ổn định, công bố kết quả thì không ai tin, khiến ông đuối cỡ nào, rồi áp lực xã hội, người thân, gia đình.

“Tập biết chấp nhận, thần kinh tôi “hơi bị thép” mới vượt qua được lúc ấy. Nhưng tôi có đam mê, có lòng tin của người kinh doanh. Người nào đam mê người đó thường không có nhiều hạnh phúc, vì khi trở lại với đời thường có những lúc cô đơn lắm, ốm đau hoạn nạn không ai chia sẻ. Gia đình thì không hiểu, bạn bè chỉ là tha nhân, đối diện với chính mình, liệu có đủ bản lĩnh để vượt qua, bi kịch lớn nhất nằm ở đó. Mình phải tập chấp nhận, tập cân bằng để tồn tại thôi.

Nếu nhìn lại, cũng chưa có gì là thành công, vầng dương mới vừa ló dạng thôi. Mười năm qua đi trong mờ ảo, giờ đã nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm, nếu biết trước gian nan vầy chắc không dám đi đâu”, ông Khải tâm sự.

Vừa làm ra giống lúa mới, vừa thay đổi phương pháp canh tác, để sản phẩm làm ra sạch, có thêm một số dược tính sinh học nhằm hỗ trợ phòng ngừa bệnh mãn tính. Từ việc thay đổi nhận thức mới về gạo, ông muốn đưa ra thông điệp với mọi người, bất kể da trắng, da đen, da màu: Đừng tiếp tục đưa vào cơ thể những chất độc hại nữa và làm thế nào đưa ra từ từ những chất độc đã tích tụ mấy chục năm nay bằng con đường sinh học.

Từ không đến có là một chặng đường dài đầy gian nan. Lựa chọn thực phẩm để thay đổi sức khỏe, thay đổi lối sống, suy nghĩ không dễ, phải rất kiên trì. Từ xuất ít đến xuất nhiều, thương hiệu Hoa Sữa đã có tiếng trên thị trường quốc tế.

“Cho đến giờ tôi vẫn vừa nghiên cứu khoa học, vừa sản xuất, vừa làm nhà máy chế biến, vừa tiêu thụ; bốn nhà vô một mình tôi mà chưa nhận được bất kỳ sự giúp đỡ nào của Nhà nước nên quả thực còn rất nhiều khó khăn", ông Khải bộc bạch.

Điều khiến ông Võ Minh Khải ưu tư nhất chính là đời sống tinh thần của con người hôm nay: “Xã hội hiện nay, tính chân thật gần như hiếm hoi, con người sống với những mặt nạ quá nhiều vì người làm giả nhiều hơn làm thật. Điều đó lý giải vì sao chúng ta không đầu tư vào sản xuất, sản xuất sạch lại càng khó hơn, vì bán ở đâu, ai là người hỗ trợ”.

Để xả stress, đôi khi ông phải dựa vào tâm linh, nếu không rất dễ rơi vào bế tắc. Có những khoảng lặng ông tắt tất cả điện thoại, đi du lịch một mình năm bảy ngày. “Giống như ngồi coi lại mình, tại sao lại như vậy? Tìm ra cái gì đang bị lệch đi để tự điều chỉnh. Một niềm vui khác của tôi là viết những bài về sức khỏe để mọi người cùng hiểu sức khỏe là quý nhất".

"Có những lúc rất nản lòng, muốn bỏ cho rồi nhưng lại có nhiều người dân trong vùng động viên: “không làm lớn thì cố giữ lại 3 – 4 ha để tui có gạo ăn nha”, “hãy cố lên, làm sản phẩm sạch phúc đức lớn lắm”. Nhiều nhà sư cũng gọi điện động viên, tiếp sức.

Cũng may là đoạn chông gai nhất đã vượt qua, sản phẩm mang thương hiệu Hoa Sữa đã có mặt trên thị trường quốc tế, người ta tìm đến. Giờ phải nỗ lực để duy trì, tiếp tục nghiên cứu để có hạt gạo ngon hơn, kênh phân phối tốt hơn, nếu không sẽ sụp rất dễ. Với đối tác nước ngoài, cũng phải chọn ai coi “được” nhất, đó là sự khác biệt.”

Ông Khải cho biết ông muốn đi một con đường mới, đưa ra một “New Concept về gạo”, trước hết là giúp được bà con xung quanh, nếu mô hình này thành công, sẽ giúp Nhà nước thấy được cái lợi để từ đó giúp cho nhiều người cùng làm thì giá thành càng hạ.

Mục tiêu của Viễn Phú và HoaSuaFoods là trở thành một nông trại công nghệ trong thực phẩm hữu cơ và một thương hiệu thực phẩm hữu cơ cho mọi nhà, và trở thành mô hình du lịch nông nghiệp đầy hấp dẫn trong tương lai.