Kinh doanh theo chuỗi bản chất không đến mức rủi ro, nhưng khi quá nóng vội thành công, lại được tài trợ tiền quá thuận lợi thì cùng với sự non kém của đội ngũ và hệ thống quản trị, doanh nghiệp dễ đi đến sụp đổ.
Ông Trần Bằng Việt, nhà sáng lập và Tổng giám đốc Đông A Solutions. Ảnh Forbes Vietnam
Sau vụ Món Huế rồi Soya Garden, nhiều bạn hỏi tôi liệu có phải startup trong lĩnh vực F&B thì mức độ rủi ro cao cho nhà đầu tư hay không?
Xin khẳng định rằng, không phải là đầu tư vào F&B rủi ro mà là kinh doanh theo chuỗi rủi ro, đặc biệt là khi nó được nhân quá nhanh. Người ta chỉ vỡ vì lớn, chứ chả mấy ai vỡ vì nhỏ!
Quay lại lịch sử của kinh doanh theo chuỗi, doanh chủ làm thật tốt cửa hàng đầu tiên của mình để có được công thức thành công về mặt sản phẩm và dịch vụ. Chậm rãi tích lũy để mở cửa hàng thứ hai, ba và bốn để hoàn thiện thêm về tiêu chuẩn, quy trình và chính sách nhân sự (có được công thức thành công về quản lý). Quá trình này không thể quá nhanh mà có thể phải cần đến một vài năm, thậm chí năm bảy năm.
Nếu dòng tiền từ bốn cửa hàng đầu tiên đủ để tài trợ cho việc mở cửa hàng thứ năm mà không phải huy động thêm thì khi đó mô hình của doanh nghiệp đã sẵn sàng để kinh doanh theo chuỗi một cách an toàn (có được công thức thành công về tài chính).
Nếu không đủ để cáng đáng, thì hãy dừng lại để cải thiện và tối ưu cho đến khi nào đủ sẵn sàng. Còn không thì đừng, vì nếu vậy thì bạn chưa có được công thức thành công (mô hình kinh doanh) thực sự, nhân nhanh chỉ làm cho mình thua gấp mà thôi.
Hãy chậm rãi đọc lại những trường hợp kinh điển của KFC, McDonalds, Starbucks hay Walmart để đủ thấm được rằng thành công và quy mô không thể đến một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Dĩ nhiên rằng chuỗi F&B có phần rủi ro hơn khi phải chịu thêm một số tác động nữa là khẩu vị người ăn khá khác biệt tại các địa phương trong khi thực phẩm lại hư hỏng theo thời gian. Cộng thêm tỷ trọng chi phí mặt bằng của F&B khá cao nên dễ vượt ngưỡng chịu đựng của doanh nghiệp hơn.
Tuy vậy, không chỉ chuỗi F&B, mà sự sụp đổ hay co cụm lại của nhiều chuỗi bán lẻ (cửa hàng tiện lợi, điện máy, nhà thuốc, mắt kính...) trước đây hay trung tâm ngoại ngữ sắp tới cũng sẽ chứng minh rằng thành công không hề đến chỉ bằng cách dùng phép nhân.
Nếu phát triển chậm lại, điều nghiên kỹ hiệu quả từng điểm bán như khi mới mở điểm đầu tiên thì sẽ không có vấn đề. Nhưng điều này là không thể khi mà doanh nghiệp chịu các chỉ tiêu rất nặng về phát triển quy mô và doanh số từ các quỹ hay các nhà đầu tư.
Hãy nhớ lại khi mở điểm bán đầu tiên, với bao kiến thức tích luỹ suốt một thời gian dài, người chủ doanh nghiệp đã phải điều nghiên thế nào, rồi trăn trở ra sao mới quyết định "xuống tiền” thuê mặt bằng. Nhưng đến thời điểm có số địa điểm nhất định nào đó, việc mở một điểm bán mới lại có thể được quyết định rất nhẹ nhàng bởi những người có năng lực khiêm tốn hơn (họ đi làm thuê cho mình) và có ý thức hay áp lực trách nhiệm thấp hơn rất nhiều (có phải tiền của họ đâu).
Dĩ nhiên, cũng không nhất thiết là người chủ phải trực tiếp đi mở từng điểm, nhưng cần lắm một sự quan tâm, một đội ngũ đủ năng lực và những tiêu chuẩn/quy trình cực kỳ chặt chẽ và khắt khe để kiểm soát được hiệu quả của việc mở rộng quy mô.
Tôi đã gặp vài doanh chủ khá thoáng trong việc này, khi thành công rồi bạn ấy chỉ hỏi nhân viên các bộ phận rất hời hợt: Tuần này mở được mấy điểm rồi em, bên quỹ thúc mở nhanh thêm đấy, mình hứa với người ta rồi? Bạn phụ trách phát triển thị trường lại giao xuống cho quản lý, rồi quản lý lại giao cho nhân viên... và dường như mối quan tâm duy nhất của cả hệ thống lúc đó chỉ còn là quy mô, chứ không còn là hiệu quả.
Tiền đó không phải là tiền sao?
Nói cho cùng doanh nghiệp sống bằng hiệu quả hay bằng quy mô? Còn riêng cho các trường hợp chủ ý phát triển lượng điểm bán bằng mọi giá, làm thương hiệu cho thật mạnh thậm chí hy sinh hiệu quả tài chính để phát triển đơn thuần về quy mô nhằm gọi đầu tư thì xin phép không bàn đến vì đó là những trường hợp "tà đạo” trong quan điểm của cá nhân tôi.
Bản thân các nhà đầu tư cũng vừa là nạn nhân nhưng cũng vừa là đồng thủ phạm của sự sụp đổ hàng loạt ấy. Các nhà đầu tư cũng tham vọng nhân tiền của mình lên quá nhanh trong khi lại không thể thực sự đầu tư vào doanh nghiệp ấy thứ gì khác ngoài tiền.
Tiền có thể đến dễ dàng vậy sao? Bàn tay của chúng ta màu nhiệm đến mức đụng vào doanh nghiệp nào thì doanh nghiệp ấy cũng đẻ ra trứng vàng nhanh chóng sao?
Các quỹ đừng rót tiền vô tội vạ và thiếu trách nhiệm nữa, cần sát hơn với doanh nghiệp, tham gia quá trình điều hành và giám sát điều hành tại các doanh nghiệp. Muốn làm được điều đó, mỗi quỹ chỉ nên đầu tư vào một ngành hoặc nhóm ngành có chung đặc thù để có thể hỗ trợ được doanh nghiệp hoặc cộng hưởng trong cả nhóm doanh nghiệp.
Các quỹ không chỉ nên đóng vai trò của một ngân hàng đầu tư để chỉ đơn thuần duyệt dự án, rót tiền và đợi nhận lại tiền mà cần thực sự đóng vai trò của "người bên trong".
Dĩ nhiên, nếu phát triển theo chuỗi một cách căn cơ bài bản thì tôi tin rằng vẫn có một tương lai. Vì vai trò củathương hiệu ngày càng cao, vì người tiêu dùng ngày càng lười chọn lựa và vì hiệu quả kinh tế của quy mô.
Đó là tầm quan trọng của HOW!
Thế nên, kinh doanh theo chuỗi theo kiểu nóng vội là không còn phù hợp nữa, đặc biệt là trong môi trường kinh doanh như hiện tại với tâm lý tiêu dùng của tầng lớp trung lưu bị ảnh hưởng mạnh.
Các doanh nghiệp và nhà đầu tư nên có sự điều chỉnh về cả mô hình kinh doanh, chiến lược phát triển lẫn các mục tiêu ngắn và trung hạn cho phù hợp. Hướng về hiệu quả luôn là cách thức an toàn và bền vững cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Thị trường ẩm thực tại Việt Nam vốn đã cho thấy những dấu hiệu giảm tốc, nay lại thêm tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến nhiều cá nhân, cửa hàng, thậm chí cả chuỗi F&B cũng phải tạm đóng cửa, trả lại mặt bằng, nhượng quán.
Thị trường ẩm thực tại Việt Nam vốn đã cho thấy những dấu hiệu giảm tốc, nay lại thêm tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến nhiều cá nhân, cửa hàng, thậm chí cả chuỗi F&B cũng phải tạm đóng cửa, trả lại mặt bằng, nhượng quán.
Không ồn ào mà chọn lối đi riêng, SolarBK không chỉ khẳng định được vị thế mà luôn là người tiên phong trên thị trường năng lượng tái tạo sau hai thập kỷ.
Khi đội ngũ doanh nhân mang trong mình khát vọng dân tộc, tư duy toàn cầu và tinh thần phụng sự, họ không chỉ làm giàu cho bản thân, mà còn kiến tạo vận hội mới cho đất nước.
Mỗi bài học người doanh nhân mang theo là một lát cắt đời sống, một nhịp đập của thời cuộc và một niềm tin rằng giáo dục phải đánh thức được khát vọng, lý tưởng và tinh thần khai mở nơi mỗi con người.
Chiếc thẻ Visa SeASoul 2in1 do Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank) hợp tác cùng ca sỹ Mỹ Tâm là sự kết hợp giữa một thương hiệu tài chính uy tín và một ngôi sao âm nhạc đình đám với điểm chạm mang chung giá trị “thật Tâm” - đem lại những lợi ích tài chính hấp dẫn, lan tỏa cảm xúc tích cực và truyền cảm hứng sống tốt đẹp hơn mỗi ngày.
Chuỗi hoạt động được triển khai trên nhiều chuyến bay giữa Hà Nội và TP.HCM, đưa hành khách vào hành trình giàu cảm xúc gắn liền với mốc son lịch sử hào hùng của dân tộc.
Tối 23/8, tại Trung tâm hội chợ Triển lãm quốc gia (Hà Nội), hơn 50.000 khán giả đã sống trọn trong cảm xúc bùng nổ của siêu nhạc hội 8Wonder: Moments of Wonder 2025, sự kiện nghệ thuật đặc biệt do Tập đoàn Vingroup tổ chức, nằm trong chuỗi hoạt động chính thức chào mừng 80 năm Quốc khánh.
Hòa chung với không khí tự hào dịp chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) triển khai chương trình “80 năm - Rạng rỡ non sông” với nhiều hoạt động ý nghĩa, góp phần lan tỏa tinh thần yêu nước, khơi gợi niềm tự hào dân tộc trong mỗi người, hướng tới kỷ nguyên vươn mình cùng đất nước.
Chính phủ vừa chính thức xoá bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, mở đường cho các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại tham gia sản xuất với sự cấp phép của Ngân hàng Nhà nước.
Trong không khí cả nước hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh 2/9, Vietravel Airlines sẽ tham gia Triển lãm Thành tựu đất nước, được tổ chức từ ngày 28/8 đến 5/9, tại Trung tâm hội chợ Triển lãm quốc gia (Đông Anh, Hà Nội) với gian trưng bày quy mô, mang đến cho công chúng hành trình khám phá giàu trải nghiệm và cảm xúc.
