Thị trường bán lẻ bước vào quý II/2020 cũng là lúc bắt đầu giai đoạn cách ly xã hội theo yêu cầu của Chính phủ có hiệu lực từ ngày 1/4. Một vài thương hiệu quốc tế đã hoãn kế hoạch ra mắt trong năm nay tại Việt Nam, đặc biệt là tại TP. HCM.
Tình hình này ảnh hưởng đến kế hoạch khai trương gần 280.000m2 diện tích mặt bằng bán lẻ tại TP. HCM và 180.000m2 mặt bằng bán lẻ ở Hà Nội vào năm 2020, bổ sung vào 2,3 triệu m2 bán lẻ vào nguồn cung hiện tại.
Theo số liệu từ JLL, lượng khách tại nhiều trung tâm bán lẻ ở TP. HCM đã giảm 80% trong tháng 2 và tháng 3 so với cùng kỳ năm ngoái do phải đóng cửa hàng vì Covid-19.
Bà Trang Bùi, Trưởng phòng thị trường tại JLL Việt Nam cho biết, những thách thức trên thị trường bán lẻ hiện nay là giải quyết tiền thuê quá hạn từ các nhà bán lẻ và khách thuê nhà đã phải đóng cửa. Mục "điều kiện bất khả kháng" - một yếu tố quan trọng trong các hợp đồng – lại là một phần mà mọi người hay cho là mặc định. Tuy nhiên, trong hai tuần qua, những mệnh đề đó đang được đọc đi đọc lại trên bàn thương lượng.
Bên cạnh đó, sự sụt giảm của lượng khách du lịch quốc tế cũng đang tác động mạnh mẽ nhất đến thị trường bán lẻ xa xỉ. Chi tiêu bán lẻ trong nước có thể bị giảm tạm thời do người tiêu dùng không muốn ra khỏi nhà.
Các mặt hàng không thiết yếu và dịch vụ giải trí sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn mặt hàng thiết yếu – loại sản phẩm người tiêu dùng có xu hướng tích trữ khi có dịch. Các mặt hàng xa xỉ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất vì người tiêu dùng thắt chặt ví tiền và chỉ chú trọng mua sắm cho các nhu yếu phẩm hàng ngày.
Trong khi đó, nhóm các nhà kinh doanh bán lẻ gặp khó khăn nhất có lẽ là các cửa hàng vừa và nhỏ, sở hữu và vận hành bởi các hộ gia đình. Thanh khoản trung bình của các cửa hàng này là một vài tuần chứ không phải sáu tháng như đối với các công ty lớn.
Việc bảo vệ dòng tiền rất quan trọng đối với tất cả các nhà bán lẻ, và đặc biệt đối với những nhà khai thác có tỷ suất lợi nhuận mỏng. JLL khuyên những nhà bán lẻ bị ảnh hưởng nặng nề nhất có thể tìm đến khoản cứu trợ tạm thời từ chủ nhà.
Một thách thức khác của thị trường bán lẻ là sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo đó, ngành công nghiệp sản xuất của Trung Quốc ‘bất động’ do dịch đã gây ra tình trạng thiếu nguồn cung và ngừng sản xuất tạm thời tại các cơ sở hạ nguồn trên toàn cầu. Mặt khác, việc hạn chế giao thương tại các cảng và sân bay cửa ngõ chính dẫn đến kho bãi và phương tiện vận chuyển phục vụ chuỗi cung ứng ‘đóng bụi’.
Nếu tình hình dịch bệnh ổn định vào giữa năm, mùa mua sắm cuối năm vào quý IV sẽ giúp giảm bớt tác động tài chính của dịch bệnh vào đầu năm sau. Tuy nhiên, doanh số bán hàng vào dịp Tết Nguyên đán đã bị ảnh hưởng và nhiều tháng không hoạt động có thể sẽ tạo ra lỗ hổng tài chính không thể phục hồi.
Trước những khó khăn của thị trường, một số chủ nhà đã giảm giá thuê trong tháng 2 và tháng 3, dao động từ 10 - 30%, trong đó ưu tiên hàng đầu cho các nhóm thực phẩm, đồ uống và giải trí. Các chủ nhà khác đã xem xét giảm 10 - 50% tiền thuê nhà, tùy thuộc vào hiệu suất của người thuê nhà. Đặc biệt, một chủ nhà cũng đề nghị hoãn 30% tiền thuê nhà từ tháng 3 đến tháng 5 đến các tháng tiếp theo trong năm khi tình hình dự kiến sẽ được cải thiện.
Các chủ nhà trong nước có thể xem xét chuyển từ mô hình thuê cố định truyền thống sang chia sẻ doanh thu và tiền thuê nhà như được áp dụng bởi hầu hết các chủ nhà quốc tế, để giúp chia sẻ rủi ro và tăng cường mối quan hệ giữa chủ nhà và người thuê nhà.
Sau khi tình hình dịch bệnh ổn định, JLL dự đoán các nhà bán lẻ sẽ tập trung phát triển mô hình bán lẻ đa kênh linh hoạt và bền vững; tăng cường quan hệ đối tác giữa chủ nhà và nhà bán lẻ sẽ cần phải xuất hiện để đạt được điều này. Cho dù đôi khi mối quan hệ có thể trở nên bất lợi như thế nào giữa chủ nhà và người thuê nhà, điểm mấu chốt là mọi người cùng tìm ra điểm chung và vượt qua khó khăn.
Bên cạnh đó, theo bà Trang Bùi, thị trường thương mại điện tử vẫn tiếp tục tăng trưởng. Các nhà bán lẻ và nhà phát triển trung tâm thương mại cần tập trung hơn vào việc phát triển nền tảng mua sắm trực tuyến và thanh toán không tiền mặt.
Các nhà bán lẻ có cơ sở hạ tầng để thực hiện các đơn đặt hàng trực tuyến thông qua giao hàng tận nhà hiện đang có lợi thế khi người tiêu dùng chuyển sang mua sắm trực tuyến.
