Nhiều chung cư dùng thiết bị phòng cháy chữa cháy chất lượng kém

Tâm lý chủ quan và chạy theo lợi nhuận

Trong 6 tháng đầu năm 2018, cả nước xảy ra hơn 2.000 vụ cháy, 65 người thiệt mạng, 133 người bị thương, thiệt hại về vật chất lên tới 1.297 tỷ đồng. 

Đảm bảo an toàn về phòng chống cháy nổ đang đặt ra thách thức rất lớn, đòi hỏi công tác quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy phải thực hiện một cách triệt để, rộng khắp, nhất là trong thời điểm hiện nay với xu hướng phát triển xã hội, tốc độ đô thị hoá ngày càng nhanh, các công trình xây dựng mọc lên ngày càng nhiều như hiện nay.

Trong đó, nhiều công trình mang tính đặc thù, tính chất guy hiểm, cháy nổ cao như nhà siêu cao tầng, công trình nhiều tầng hầm, chợ, trung tâm thương mại và công trình công cộng có quy mô lớn luôn tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra cháy, nổ.

Thượng tá Bùi Quang Việt, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn thuộc Bộ Công an cho rằng, một trong những lý do chính dẫn đến cháy nổ là do hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến công tác đầu tư xây dựng, quản lý chất lượng công trình, thẩm duyệt về phòng cháy chữa cháy (PCCC), cấp phép đầu tư, xây dựng, nghiệm thu PCCC, nghiệm thu hoàn thành công trình còn có nhiều nội dung chưa thống nhất về chức năng nhiệm vụ giữa cơ quan Cảnh sát PCCC và các cơ quan quản lý về xây dựng.

Tại một số nơi vẫn còn hiện tượng cấp giấy phép xây dựng khi công trình chưa được thẩm duyệt về PCCC. Nhiều dự án kiểm tra nghiệm thu hoàn thành đưa vào sử dụng khi chưa được nghiệm thu về PCCC, dẫn đến còn nhiều tồn tại, bất cập, tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ.

Bên cạnh đó, theo ông Việt, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về PCCC quy định về giải pháp an toàn cháy, điều kiện an toàn về PCCC đối với các loại hình nhà ở công trình, các cơ sở kinh doanh hiện nay còn chưa đầy đủ, một số quy định chưa phù hợp hoặc chồng chéo và khó áp dụng trong quá trình thực hiện như quy hoạch các công trình xây đựng mới trong khu dân cư, đô thị hiện hữu.

Mặt khác, quy định thành lập ban quản trị chung cư còn chung chung, khó thực hiện. Trong đó, chưa quy định rõ về trách nghiệm của chủ đầu tư trong thành lập ban quản trị, việc bàn giao, phân định trách nghiệm và phối hợp trong quản lý vận hành dẫn đến tại nhiều chung cư trong một thời gian dài không thành lập được ban quản trị hoặc có thành lập nhưng hoạt động mang tính hình thức kém hiệu quả. 

Nhiều dự án chưa quan tâm đến công tác duy trì vận hành hệ thống kỹ thuật PCCC lắp đặt trong công trình không có cán bộ kỹ thuật có chuyên môn về lĩnh vực này để kiểm tra xử lý khi có các tình huống cháy nổ xảy ra.

Cũng theo ông Việt, kinh phí bảo trì, bảo dưỡng các hệ thống PCCC hiện nay đang lấy từ nguồn kinh phí bảo trì của công trình theo quy định của Luật Nhà ở năm 2005, không bao gồm kinh phí cho hoạt động của lực lượng PCCC tại chỗ và trả phí cho hoạt động quản lý của công trình. Trong khi đó, các công trình xây dựng trước đó không có nguồn kinh phí này mà do các hộ gia đình đóng góp. 

Hiện nay cũng chưa có cơ quan nào thực hiện việc thẩm định về nguồn kinh phí để duy trì hoạt động của lực lượng, phương tiện PCCC nên chủ đầu tư không tính toán và dự toán nguồn kinh phí này. Nguồn kinh phí hạn chế dẫn đến không đảm bảo việc bảo trì, bảo dưỡng công trình và hệ thống kỹ thuật PCCC trong suốt tuổi thọ công trình, ông Việt cho hay.

Đáng chú ý, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy cho rằng, một trong những nguyên nhân quan trọng khiến dự án chung cư không đảm bảo các yếu tổ về PCCC là do chủ đầu tư chưa thực sự quan tâm đến việc đầu tư về hạng mục PCCC cho công trình. Trong đó, nhiều chủ đầu tư còn làm việc với hình thức đối phó, làm cho có để được thẩm duyệt, nghiệm thu đưa vào sử dụng. 

"Nhiều chủ đầu tư không quan tâm đến chất lượng các hệ thống PCCC, lựa chọn các thiết bị rẻ tiền công nghệ cũ, chất lượng kém, dẫn đến khi đi vào hoạt động một thời gian thì phát sinh hư hỏng, báo lỗi không hoạt động theo đúng chức năng quy định, gây ảnh hưởng đến các quy chuẩn an toàn cháy nổ", ông Việt chia sẻ.

Nói thêm về vấn đề này, TS. Phan Anh, Trường đại học Phòng cháy chữa cháy cũng cho rằng, một số chủ đầu tư dự án nhà chung cư vẫn chưa thực sự có ý thức trong việc PCCC cho dự án. 

Theo ông Phan Anh, nhiều chủ đầu tư này luôn có suy nghĩ rằng: "Cháy sẽ không xảy ra đâu, cháy chỉ xảy ra ở đâu chứ không xảy ra chung cư của mình", từ đó dẫn đến tâm lý chủ quan, không thực hiện đúng quy định về an toàn cháy nổ.

Mặt khác, nhiều chủ đầu tư vì quá chạy theo lợi nhuận, tìm mọi cách để giảm chi phí đầu tư đã tự ý thay đổi thiết kế của dự án, không đảm bảo các yêu cầu về PCCC như không dành đủ diện tích cho xe cứu hoả tiếp cận được đủ các mặt của toà nhà, không thực hiện các giải pháp ngăn cháy lan, không bố trí đủ hệ thống trụ nước, vòi phun nước, ông Phan Anh nhận xét.

Giải pháp nào để nâng cao công tác PCCC?

Để nâng cao hiệu quả của công tác PCCC trong thời gian tới, Thượng tá Bùi Quang Việt cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần rà soát lại các văn bản quy phạm pháp luật về PCCC, thống nhất trong công tác quản lý, cấp phép đầu tư, cấp phép xây dựng, thẩm định, thẩm duyệt thiết kế về PCCC, kiểm tra điều kiện năng lực của đơn vị thiết kế, tư vấn giám sát thi công lắp đặt về PCCC. Qua đó, đảm bảo các dự án công trình được đầu tư trang bị hệ thống PCCC đạt chất lượng và chi phí để duy trì hoạt động.

Đồng thời, bổ sung quy định về biện pháp xử lý, xử phạt vi phạm hành chính về PCCC trong đầu tư xây dựng. Trong đó, cần nghiên cứu tăng mức phạt tiền đối với một số vi phạm, bổ sụng thêm các biện pháp khắc phục hậu quả hoặc hình thức xử phạt bổ sung để có căn cứ cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt, nhất là các hành vi vi phạm như thi công xây dựng khi chưa được thẩm duyệt, đưa vào sử dụng mà chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy.

Quy định rõ trách nghiệm của chủ đầu tư đơn vị quản lý ban quản trị chung cư, ban quản trị chung cư định mức phí bảo trì công trình để bảo đảm duy trì nguồn kinh phí trong suốt tuổi thọ công trình, công tác quản lý sử dụng nguồn kinh phí này trong đó, việc bảo đảm kinh phí bào trì đối với chung cư, công trình xây dựng đã tồn tại trước khi có Luật Nhà ở.

Đối với chủ đầu tư, ông Việt cho rằng, các dự án xây dựng công trình phải quan tâm đầu tư kinh phí cho các hạng mục hệ thống PCCC ngay từ khâu thiết kế thi công xây dựng. Trong đó cần lựa chọn các thiết bị công nghệ kỹ thuật về PCCC mới hiện đại thông minh có độ tin cậy cao và có tuổi tho phù hợp với tuổi thọ của công trình, có thể kết nối đồng bộ với hạ tầng PCCC mới của một đô thị thông minh trong tương lai. Cùng với đó là tập huấn nâng cao ý thức người dân chung cư trong việc PCCC, ông Việt đề xuất.