Thị trường tín chỉ carbon: Doanh nghiệp sản xuất chưa mặn mà

Thị trường tiềm năng

Tín chỉ carbon là chứng nhận có thể giao dịch thương mại và thể hiện quyền phát thải một lượng khí CO2 hoặc một lượng khí nhà kính khác quy đổi sang CO2 tương đương. Một tín chỉ tương đương với một tấn CO2 hoặc một tấn CO2 quy đổi tương đương. Việt Nam được biết đến là nước có tiềm năng lớn về nguồn cung ứng tín chỉ carbon, đặc biệt là từ rừng, nông nghiệp và năng lượng.

Theo tiến sĩ Nguyễn Phương Nam, Tổng giám đốc Công ty Tư vấn và dịch vụ đổi mới khí hậu Klinova, thị trường tín chỉ carbon thế giới sôi động trong vài năm trở lại đây. Ở Việt Nam, thị trường tín chỉ carbon tự nguyện đã có giao dịch nhưng thị trường tín chỉ carbon bắt buộc lại đang có dấu hiệu chậm chân.

Đơn cử như nhiều doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đến thị trường mua bán tín chỉ carbon cả tự nguyện và bắt buộc nhưng do chưa đủ thông tin và chưa có hạn ngạch phát thải khí nhà kính cụ thể nên các doanh nghiệp chưa biết mình thuộc diện phải mua hay được bán tín chỉ carbon.

Đa phần đối tượng quan tâm đến thị trường tín chỉ carbon là các tổ chức, cá nhân muốn tham gia thị trường và các đơn vị môi giới. Còn đối với những doanh nghiệp sản xuất trực tiếp, có nhu cầu tạo ra tín chỉ carbon do thiếu thông tin hoặc trong nước chưa có thị trường nên việc quan tâm mới chỉ dừng ở mức tìm hiểu.

Dự kiến đến năm 2025, Việt Nam sẽ thành lập, tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon, đến năm 2028 sẽ vận hành chính thức. Trong thời gian chờ hoàn thiện khung pháp lý, tiến sĩ Nam cho rằng ngay từ bây giờ danh nghiệp phải có sự chuẩn bị để tạo ra tín chỉ carbon, sẵn sàng tham gia giao dịch, tìm kiếm lợi nhuận.

Tuy nhiên, để tạo ra tín chỉ carbon, ngoài việc mất ít nhất ba năm thì còn đòi hỏi doanh nghiệp phải có tầm nhìn về vấn đề bền vững, sẵn sàng đầu tư vào công nghệ sạch, chuẩn bị tâm thế cho sự chuyển dịch trong hệ thống chuỗi cung ứng xanh và bền vững.

Đơn cử với tín chỉ carbon theo cơ chế bắt buộc, doanh nghiệp phải đăng ký dự án của mình với cơ quan thuộc Bộ Tài nguyên và môi trường. 

Sau đó, doanh nghiệp phải đánh giá hiện trạng phát thải khí nhà kính thông qua báo cáo, tự bỏ tiền ra kiểm kê khí nhà kính sao cho chính xác, minh bạch nhất. Trên cơ sở đó, cơ quan quản lý nhà nước sẽ phân bổ hạn ngạch phát thải cho doanh nghiệp.

Dựa trên hạn ngạch được phân bổ và kế hoạch sản xuất hàng năm, doanh nghiệp sẽ tạo ra tín chỉ carbon , ông Nam nói tại sự kiện "Tín chỉ carbon: Ai bán, ai mua" do Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM tổ chức gần đây.

Chuẩn bị sẵn sàng

Theo Cục biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và môi trường, hiện nay Việt Nam 1.912 doanh nghiệp có lượng phát thải lớn, có nghĩa vụ phải kiểm kê khí nhà kính và sẽ bị áp hạn ngạch giảm phát thải.

Trong đó, riêng tại TP.HCM, theo ông Cao Tung Sơn, Trưởng phòng Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu thuộc Sở Tài nguyên và môi trường, có 157 doanh nghiệp phải kiểm kê khí nhà kính.

TP.HCM đã rà soát và bổ sung doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Khi được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và căn cứ kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm, doanh nghiệp sẽ biết mình trong trường hợp phải mua hay được bán tín chỉ carbon.

Sở Tài nguyên và môi trường TP.HCM đang và sẽ tổ chức tập huấn cách thức tổ chức kiểm kê khí nhà kính cho doanh nghiệp; đồng thời sẽ mời các chuyên gia đến trao đổi những thông tin mới nhất về các quy định của pháp luật nhằm giúp doanh nghiệp sẵn sàng tham gia giao dịch trên thị trường thị trường tín chỉ carbon.

Còn ông Nguyễn Quang Thanh, Phó tổng giám đốc Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TP.HCM (HFIC) cho biết, theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, quy mô thị trường thị trường tín chỉ carbon của thành phố có giá trị khoảng 790 triệu USD.

Trong đó, các dự án có thể tạo ra tín chỉ carbon như dự án trang thiết bị tiết kiệm năng lượng cho các tòa nhà, dự án lắp đặt điện mặt trời mái nhà, dự án nâng cấp đèn LED hay dự án chuyển đổi xe động cơ đốt trong sang xe điện…

"HFIC có chức năng cho vay kích cầu đầu tư. Đối tượng vay được ngân sách hỗ trợ 50%-100% lãi, hạn mức vay tối đa là 200 tỷ đồng/dự án, trong đó có một số lĩnh vực chuyển đổi xanh. Nếu doanh nghiệp có dự án lĩnh vực xanh thì liên hệ HFIC để chúng tôi xem xét đưa vào chương trình hỗ trợ", ông Thanh khuyến khích.