Thoái vốn nhà nước chậm sẽ làm nhà đầu tư nản lòng

Theo một báo cáo của Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp hồi đầu tháng 9, Nhà nước sẽ bán 53,59% cổ phần tại Tổng công ty Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), giảm tỷ lệ nắm giữ xuống còn 36%.

Việc thoái vốn khỏi Sabeco, công ty bia lớn nhất Việt Nam, có thể mang lại 3,85 tỷ USD cho ngân sách quốc gia. Tuy nhiên, đến thời điểm này, vẫn chưa có thông tin chính thức cuối cùng được công bố. 

Trong khi đó, Công ty cổ phần chứng khoán TP.HCM (HSC) gần đây cho biết Carlsberg đã bày tỏ sự quan tâm đối với ít nhất 51% của Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – Nước giải khát Hà Nội (Habeco), nhà sản xuất bia lớn thứ hai của Việt Nam.

Trên thị trường bia Việt Nam, thị phần của Habeco hiện nay là dưới 20% trong khi Sabeco nắm giữ 40% thị phần và Heineken đang nắm giữ gần 20%.

Theo báo cáo của HSC, việc bán lượng lớn cổ phần cho nhà sản xuất bia Đan Mạch, vốn đang nắm giữ 17% cổ phần tại Habeco, có thể sẽ là một chiến lược tốt. Tuy nhiên, hiện tại Carlsberg không thể nắm giữ 51% cổ phần của Habeco do mức trần sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài là 49%.

Việc đàm phán giữa Habeco với Carlsberg sẽ kết thúc vào ngày 15/11 tới đây.

Ông Cees 't Hart, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn Carlsberg đã nói rằng quá trình đàm phán với Habeco "khá phức tạp và qua nhiều cấp". Trong khi đó, HSC dự đoán rằng toàn bộ quá trình thoái vốn sẽ vẫn phải mất vài năm để hoàn thành.

Sự chậm trễ trong việc thực hiện cổ phần hoá và thoái vốn của các công ty nhà nước diễn ra nhiều năm qua ở Việt Nam, một trong những nguyên nhân là việc xử lý các nhóm lợi ích gắn liền với các công ty nhà nước.

Tại Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk), ngay cả khi nhà nước đã tuyên bố giảm quyền sở hữu đáng kể tại doanh nghiệp này, nhưng trên thực tế, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) đã giữ được quyền phủ quyết.

Trước đó năm 2016, SCIC lên kế hoạch thoái 9% vốn tại Vinamilk nhưng chỉ thực hiện thoái được 5,4% cho Công ty F&N của Thái, vốn đã là một cổ đông lớn trước đó của Vinamilk. Tháng tới, Vinamilk sẽ tiếp tục bán 3,3% cổ phần, nằm trong số cổ phần chưa bán hết trong đợt chào bán của năm 2016.

Điều này cũng tương tự đối với quá trình phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Vietnam Airlines trong năm 2014, khi chỉ có hai ngân hàng trong nước đăng ký phần lớn 3,48% cổ phần và không có nhà đầu tư tổ chức nước ngoài đặt mua.

Công ty quản lý quỹ đầu tư lớn nhất Việt Nam, VinaCapital, đã đầu tư vào nhiều thương vụ cổ phần hoá bao gồm Tổng công ty Hàng không Việt Nam, trước đó cho biết đã không đầu tư vào hai nhà máy bia vì giá cổ phiếu của họ không tăng với tốc độ đáng tin cậy.

Giá trị thị trường của Sabeco đã tăng hơn hai lần kể từ tháng 12/2016. Giá cổ phiếu của Habeco cũng đã tăng 95% sau hơn 8 tháng và tăng khoảng 17,5% kể từ khi Carlsberg muốn mua lại phần lớn cổ phần của công ty.

Một chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán FPT (FPTS) nói: "Thị trường bia thay đổi như thế nào sẽ phụ thuộc phần lớn vào chiến lược thoái vốn của Chính phủ".

Các nhà sản xuất nước ngoài quan tâm đến Sabeco và Habeco không chỉ nhắm đến thương hiệu của các nhà sản xuất Việt Nam mà còn coi đây là một kênh quan trọng trong việc phân phối sản phẩm của họ vào thị trường trong nước. "Như vậy, khả năng cao là Việt Nam muốn bảo vệ các công ty trong nước khỏi sự cạnh tranh của các đối thủ nước ngoài".

Thị trường bia Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 6% trong giai đoạn 2015-2020, sau 5 năm tăng trưởng hai con số. Theo số liệu của FPTS, vốn hóa thị trường của các cổ phiếu bia vào tháng 7 chiếm 9,23% thị trường chứng khoán.

Theo các nhà phân tích, trong ngắn hạn, giá bán của các đợt thoái vốn sắp tới có thể không cao như thị trường dự kiến. Tuy nhiên, sự tham gia nhiều hơn của các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài được hy vọng sẽ cải thiện giá trị của các công ty bia trong dài hạn.