Phát triển bền vững

Thu gom đồng nát, phế liệu: Mắt xích yếu thế trong kinh tế tuần hoàn

Phạm Sơn Chủ nhật, 23/05/2021 - 16:17

Những người hành nghề đồng nát, ve chai hay còn gọi là lực lượng thu gom rác thải phi chính thức đang âm thầm đưa rác thải quay trở lại đầu vào sản xuất.

Những người thu gom đồng nát, ve chai, phế liệu đang chưa nhận được sự nhìn nhận và quan tâm đúng mức. Ảnh: Tạp chí Tia Sáng.

Việt Nam bắt đầu bước vào mùa hạ, với những trưa hè nắng như đổ lửa. Trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt ấy, tiếng rao “đồng nát sắt vụn bán đi” vẫn vang lên trên từng ngóc ngách của phố phường.

Từ nhiều năm nay, những người hành nghề đồng nát, ve chai, thường là phụ nữ trong độ tuổi 35 – 40 đổ lên, với chiếc xe đạp cà tàng đã trở thành hình ảnh rất đỗi quen thuộc, đặc biệt tại các thành phố như Hà Nội, Đà Nẵng hay TP. Hồ Chí Minh.

Với nghề mưu sinh là thu mua, lượm lặt những vật liệu có thể tái chế như giấy, nhựa, kim loại từ chất thải phát sinh từ hộ gia đình hay các trường học, công sở, cửa hiệu và thậm chí là cả những bãi tập kết rác, nhóm thu gom rác thải phi chính thức này đang âm thầm góp công sức phân loại rác và đưa rác trở thành đầu vào cho sản xuất.

Theo bà Trâm Nguyễn, Điều phối Mạng lưới kinh tế tuần hoàn thuộc tổ chức WasteAid, vai trò của người thu gom đồng nát, ve chai ngày càng quan trọng trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường cũng như thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn.

Mặt khác, theo ghi nhận của phóng viên, lực lượng vệ sinh đô thị cho biết những người đồng nát đã hỗ trợ rất nhiều cho hoạt động thu gom rác thải của các công ty môi trường, đặc biệt khi lượng rác thải phát sinh ngày càng quá tải.

Tuy nhiên, vai trò của khu vực phi chính thức vẫn còn bị xem nhẹ trong bức tranh toàn cảnh về kinh tế tuần hoàn. Công việc đồng nát, ve chai bị coi là lao động tự phát, với mức thu nhập không đảm bảo, không được trang bị dụng cụ bảo hộ lao động hay đào tạo, tập huấn kỹ năng.

Một nghiên cứu của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại thành phố Đà Nẵng cũng chỉ ra, nhiều người thu gom rác phi chính thức cảm thấy “bị bỏ rơi” trong tình cảnh khó khăn bởi đại dịch Covid-19, khi không nằm trong nhóm được hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Những sáng kiến hỗ trợ đồng nát, ve chai

Nhận thức được vai trò của những người đồng nát, ve chai, cũng như thấu hiểu nỗi nhọc nhằn, khó khăn mà họ đang phải gánh chịu, Tổ chức Hành động vì môi trường và phát triển tại Việt Nam (ENDA Việt Nam) đã tiến hành dự Hỗ trợ người thu gom rác dân lập về an sinh xã hội và tái chế rác thải nhựa. Dự án hoạt động theo 2 hướng tiếp cận, bao gồm hỗ trợ trực tiếp và hỗ trợ gián tiếp thông qua vận động chính sách.

Thông qua dự án, ENDA Việt Nam giúp những người hành nghề đồng nát, ve chai xây dựng và tham gia vào các mạng lưới, hợp tác xã để liên kết lại với nhau, tạo ra chỉnh thể nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thu gom, từ đó tạo ra nguồn thu nhập bền vững.

Mặt khác, dự án cung cấp các trang thiết bị, đào tạo tập huấn về cách thức xử lý rác thải nguy hại, cách thức sơ cứu khi xảy ra rủi ro, đồng thời giúp người thu gom rác độc lập tiếp cận với chương trình bảo hiểm y tế.

Làm việc với ENDA Việt Nam, chính quyền TP. Hồ Chí Minh đã bắt đầu nhìn nhận chính xác hơn về vai trò và giá trị của người thu gom rác thải phi chính thức, từ đó có những chính sách hỗ trợ cụ thể.

Hỗ trợ người thu phế liệu, đồng thời lên thúc đẩy văn hóa phân loại tại nguồn cũng là mục tiêu của doanh nghiệp xã hội mGreen, thông qua ứng dụng mô hình kinh tế chia sẻ trên nền tảng công nghệ 4.0.

Bà Trần Thị Thoa, đồng sáng lập mGreen cho biết, mGreen phát triển hệ sinh thái gom 3 ứng dụng, bao gồm mGreen user dành cho hộ gia đình, mGreen Collector dành cho lực lượng thu gom rác chính thức và phi chính thức và Mpoint shop để đổi quà tặng thông qua điểm tích lũy.

Mô hình tạo ra chỉnh thể kết nối giữa người dân, doanh nghiệp, chính quyền và cả người thu gom phế liệu, đồng nát. Từ đó, công tác thu gom, tái chế được tiến hành thông suốt, bảo vệ lợi ích cho các bên liên quan.

Ứng dụng mGreen cũng tích cực làm việc với các tập đoàn để triển khai thực hiện công cụ chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), đồng thời đẩy mạnh thương mại hóa sản phẩm tái chế.

Sau 2 năm hoạt động, mGreen đã có mặt trên 10 tỉnh, thành với 10.000 người sử dụng, thu gom và tái chế thành công 200 tấn rác thải, trong đó có 40 tấn rác thải nhựa.

Theo Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), việc nâng cao vai trò của khu vực phi chính thức trong chuỗi giá trị tuần hoàn là đặc biệt qua trọng. Bên cạnh giá trị nhân văn, việc này còn thúc đẩy hiệu quả hoạt động thu gom rác, tránh hiện tượng “phân luồng rác thải”, tức là rác thải chất lượng cao được doanh nghiệp tiếp nhận còn rác thải “bẩn”, kém chất lượng lại không được xử lý, tiếp tục gây ô nhiễm môi trường.

Đồng nát, ve chai với kinh tế tuần hoàn và chính sách EPR

Đồng nát, ve chai với kinh tế tuần hoàn và chính sách EPR

Phát triển bền vững -  4 năm
Các làng nghề tái chế rác thải có sự mâu thuẫn với quá trình áp dụng chính sách Mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất (EPR). Tuy nhiên, điều chỉnh hoạt động của những làng nghề tái chế này theo hướng bền vững và hiệu quả có thể sẽ giúp ích rất lớn cho quá trình xử lý rác thải.
Đồng nát, ve chai với kinh tế tuần hoàn và chính sách EPR

Đồng nát, ve chai với kinh tế tuần hoàn và chính sách EPR

Phát triển bền vững -  4 năm
Các làng nghề tái chế rác thải có sự mâu thuẫn với quá trình áp dụng chính sách Mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất (EPR). Tuy nhiên, điều chỉnh hoạt động của những làng nghề tái chế này theo hướng bền vững và hiệu quả có thể sẽ giúp ích rất lớn cho quá trình xử lý rác thải.
Liên minh thúc đẩy doanh nghiệp Việt xây dựng chiến lược ESG chuẩn quốc tế

Liên minh thúc đẩy doanh nghiệp Việt xây dựng chiến lược ESG chuẩn quốc tế

Phát triển bền vững -  9 giờ

Hợp tác giữa EY và Diễn đàn quản trị cấp cao Việt Nam – Singapore sẽ giúp doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực ESG và kiến tạo mô hình kinh doanh bền vững.

Tiên phong mở lối đi mới trong du lịch hang động

Tiên phong mở lối đi mới trong du lịch hang động

Phát triển bền vững -  5 ngày

Giữa Cẩm Phả, Quảng Ninh, hang Ngọc Rồng đang cho thấy sự đổi mới trong cách tiếp cận, khai thác cảnh quan tự nhiên. Một sản phẩm du lịch có cách thức tiếp cận hài hòa giữa bảo tồn, phát triển kinh tế và lợi ích cộng đồng, đang vun đắp cho con đường du lịch bền vững.

Syre rót 1 tỷ USD xây nhà máy tái chế dệt may tại Việt Nam

Syre rót 1 tỷ USD xây nhà máy tái chế dệt may tại Việt Nam

Phát triển bền vững -  6 ngày

Nhà máy tái chế dệt may của Syre với tổng vốn đầu tư 1 tỷ USD vừa được Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

Kiến tạo ‘nền tảng’ kinh tế xanh từ chuyển đổi số

Kiến tạo ‘nền tảng’ kinh tế xanh từ chuyển đổi số

Phát triển bền vững -  6 ngày

Chuyển đổi số muốn hiệu quả cần hệ sinh thái đồng bộ, kết nối giữa công nghệ, con người và môi trường, hướng tới phát triển xanh và bền vững.

Cơ hội vàng cho ngành nhựa ‘kể câu chuyện khác’

Cơ hội vàng cho ngành nhựa ‘kể câu chuyện khác’

Phát triển bền vững -  1 tuần

Ngành nhựa đứng trước cơ hội chuyển mình, từ một ngành công nghiệp bị định kiến trở thành ngành công nghiệp hiện đại, có trách nhiệm và bền vững.

Vietjet đặt mua thêm 40 động cơ Trent 7000 từ Rolls-Royce

Vietjet đặt mua thêm 40 động cơ Trent 7000 từ Rolls-Royce

Nhịp cầu kinh doanh -  1 giờ

Hãng hàng không Vietjet vừa ký thỏa thuận với Rolls-Royce để đặt mua thêm 40 động cơ Trent 7000 nhằm vận hành đội bay Airbus A330neo, nâng tổng số động cơ dòng này mà hãng đặt hàng lên 80.

Thaco Auto xuất khẩu xe bus cao cấp Mercedes-Benz RS 1936 sang Thái Lan

Thaco Auto xuất khẩu xe bus cao cấp Mercedes-Benz RS 1936 sang Thái Lan

Nhịp cầu kinh doanh -  2 giờ

Xe bus cao cấp Mercedes-Benz RS 1936 do Thaco auto thiết kế và sản xuất vừa được giới thiệu và xuất khẩu sang Thái Lan, qua đó khẳng định năng lực làm chủ công nghệ và chất lượng sản phẩm của Thaco auto đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Hình hài miền Tây hậu sáp nhập tỉnh, thành phố

Hình hài miền Tây hậu sáp nhập tỉnh, thành phố

Tiêu điểm -  2 giờ

Sáp nhập tỉnh, thành phố định hình rõ nét vai trò của các địa phương trong bức tranh chung về phát triển kinh tế vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Luật Doanh nghiệp sửa đổi siết phát hành trái phiếu riêng lẻ

Luật Doanh nghiệp sửa đổi siết phát hành trái phiếu riêng lẻ

Tiêu điểm -  2 giờ

Quốc hội thông qua Luật Doanh nghiệp sửa đổi, trong đó siết điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ nhằm kiểm soát rủi ro thanh toán của doanh nghiệp.

Ngày hội Môi giới bất động sản 2025: Sẵn sàng bứt tốc

Ngày hội Môi giới bất động sản 2025: Sẵn sàng bứt tốc

Nhịp cầu kinh doanh -  3 giờ

Ngày hội Môi giới bất động sản Việt Nam 2025 với chủ đề "FLY UP – VARS vững tâm, vươn tầm mới" sẽ chính thức diễn ra vào ngày 27–28/6 tại TP. Bắc Giang.

Quốc hội chốt giảm thuế VAT 2% đến hết năm 2026

Quốc hội chốt giảm thuế VAT 2% đến hết năm 2026

Tiêu điểm -  3 giờ

Quốc hội thông qua nghị quyết giảm thuế VAT còn 8%, áp dụng tới cuối năm 2026 nhằm hỗ trợ sản xuất, kinh doanh.

Ấn tượng từ Gala ROXMei 'Đẹp và chất' của ROX Group

Ấn tượng từ Gala ROXMei 'Đẹp và chất' của ROX Group

Nhịp cầu kinh doanh -  3 giờ

Gala “Đẹp và chất" tối 15/6 đã đưa cán bộ nhân viên ROX Group và khách mời đi qua hành trình đầy cảm xúc từ những khoảnh khắc đẹp nhất trong mùa ROXMei 2025, thời khắc ý nghĩa khởi đầu cho hành trình 30 năm thuận ích đến những phút giây thăng hoa cùng âm nhạc.