Tìm hướng đi đúng cho hệ sinh thái startup Việt Nam

Việt Hưng - 16:00, 10/12/2019

TheLEADERNhiều startup non trẻ nghĩ rằng, khi bắt đầu thì chỉ cần một ý tưởng hay. Nhưng thực tế, từ ý tưởng đến việc quản trị, điều hành và phát triển một dự án hay một doanh nghiệp là điều chưa bao giờ dễ dàng.

Việt Nam đang được đánh giá là quốc gia phát triển mạnh hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo. Từ năm 2012 khái niệm hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Việt Nam ít người biết đến, nay vươn lên thứ 3 trong các nước ASEAN, chỉ sau Singapore cả về tốc độ phát triển doanh nghiệp cũng như hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Một tín hiệu đáng mừng là năm qua, giới khởi nghiệp chứng kiến sự xuất hiện của nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước như VietCapital Ventures, Startup Viet Partners, Teko Ventures. Hay gần đây, quỹ đầu tư của Tập đoàn Vingroup - Vingroup Ventures cũng công bố ngân sách đầu tư lên tới 300 triệu USD.

Hiện 6 lĩnh vực đang được rót vốn nhiều nhất lần lượt là Fintech (117 triệu USD), Thương mại điện tử (104 triệu USD), TravelTech (64 triệu USD), Edtech (54 triệu USD), Logistics (54 triệu USD) và Bất động sản online (47 triệu USD).

Trong 10 tháng đầu năm 2019, lượng vốn thu hút được từ 29 thương vụ có công bố đã là 751 triệu USD. Trong đó, thương vụ lớn nhất thuộc lĩnh vực công nghệ tài chính có giá trị lên tới 300 triệu USD, đứng thứ nhất trong số các thương vụ đầu tư vào các công ty công nghệ tài chính khu vực Đông Nam Á.

Theo ông Eddie Thai, đến từ Quỹ 500 Startups có trụ sở tại Mỹ và Singapore, chỉ mới vài năm trước, nhiều đồng nghiệp của ông còn rất ngần ngại khi nhắc đến chuyện đầu tư vào Việt Nam. Thế nhưng, chỉ trong vòng 2 -3 năm trở lại đây, góc nhìn của họ đã hoàn toàn thay đổi khi nhận ra bước phát triển vượt bậc của cộng đồng khởi nghiệp Việt.

"Bây giờ, không ai muốn "bỏ lỡ chuyến tàu" cả, mọi người đang sôi sục tìm kiếm cơ hội tại Việt Nam và số liệu cũng cho thấy dòng vốn vào Việt Nam đã tăng đến 400% chỉ trong vòng vài năm qua", ông Eddie nhấn mạnh.

Thêm vào đó, sau thời kỳ phát triển kinh tế vừa qua, một số doanh nhân thành đạt tại Việt Nam sẵn sàng đầu tư, hỗ trợ thế hệ các nhà khởi nghiệp trẻ. Các doanh nhân này chính là "nhà đầu tư thiên thần" thúc đẩy mạnh mẽ phong trào startup Việt Nam giai đoạn mới thành lập, bên cạnh các quỹ đầu tư nước ngoài.

Tìm hướng đi đúng cho hệ sinh thái startup Việt Nam
Ông Eddie Thái - Giám đốc Quỹ 500 Startups Việt Nam

Khởi nghiệp Việt Nam cần đi đúng hướng

Cuối năm 2017, The Coffee House chính thức đưa thương hiệu trà sữa nổi tiếng nhất nhì Đài Loan - Tenren về Việt Nam. Tại thời điểm đó, thị trường trà sữa đang là xu hướng; lại thêm sự kết hợp từ kinh nghiệm dày dạn của The Coffee House trong lĩnh vực xây dựng chuỗi cửa hàng đồ uống. Một viễn cảnh tươi sáng đang chờ đợi dự án Startup này.

Tuy nhiên chỉ sau gần hai năm, thời gian gần đây The Coffe House đã thông báo ngừng kinh doanh Tenren tại thị trường Việt Nam. Chuỗi trà sữa nhượng quyền này đã đóng cửa với lý do: "Chưa tìm ra mô hình kinh doanh thích hợp".

Đây cũng không phải là điều quá bất ngờ với giới kinh doanh vì ngay từ ngày đầu khai trương, Tenren đã gặp nhiều vấn đề. Như dù mới khai trương nhưng cửa hàng của Tenren đã phải đóng cửa do trục trặc vấn đề về điện, dù đang trong thời gian khuyến mãi.

Hay khách hàng liên tục có các phản hồi tiêu cực về sự quá tải của cửa hàng, hết nguyên vật liệu và để khách chờ rất lâu mà không mua được hàng. Tất cả những điều này thể hiện sự bất ổn trong cách thức vận hành những ngày đầu của chuỗi trà sữa có tiếng này.

"Các startup thường nghĩ rằng khi bắt đầu thì chỉ cần một ý tưởng hay. Tuy nhiên từ ý tưởng đến việc quản trị, điều hành và phát triển một dự án hay một doanh nghiệp là điều không hề dễ dàng.

Thực tế, ý tưởng khởi nghiệp chỉ chiếm 1% thành công của startup, 99% còn lại là do các yếu tố khác như tài chính, quản trị, nhân sự và marketing. Lý do các startup thất bại phần lớn xoay quanh 2 kỹ năng, đó là kỹ năng quản trị và kỹ năng tài chính, làm không tốt một trong 2 kỹ năng đó sẽ giết chết doanh nghiệp của bạn", CEO Startup WeFit chia sẻ

Nhìn ra thế giới, khi Google đã đủ lớn mạnh, Sergey Brin và Larry Page, hai đồng sáng lập mời Eric Schmidt - một nhà quản lý chuyên nghiệp về làm CEO. Apple thì có CEO Tim Cook, một người tốt nghiệp MBA đặc biệt có chuyên môn về lĩnh quản trị doanh nghiệp tinh gọn, vận hành công ty. Nhờ có Tim Cook, Steve Jobs mới rảnh đầu để thực hiện các ý tưởng sáng tạo của mình và cùng Tim Cook biến nó thành hiện thực.

Tìm hướng đi đúng cho hệ sinh thái startup Việt Nam 1
Bà Nguyễn Hoàng Anh (giữa) - Nhà đồng sáng lập Abivin

Đo lường sức khỏe doanh nghiệp khởi nghiệp

Theo các chuyên gia, có ba tiêu chí quan trọng nhất trong việc đánh giá doanh nghiệp khởi nghiệp là: Thị trường, con người và sản phẩm. Bà Nguyễn Hoàng Anh - Nhà đồng sáng lập Abivin chia sẻ: “Đối với doanh nghiệp khởi nghiệp, yếu tố đầu tiên cần chú trọng là xác định tiềm năng thị trường bởi thị trường đủ lớn thì doanh nghiệp mới có thể phát triển được. Thứ hai là yếu tố con người, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của đội ngũ nhà sáng lập (founding team) trong việc tạo ra chất xám, sản phẩm. Cuối cùng, bất cứ doanh nghiệp nào cũng cần quan tâm đến yếu tố này, đó là sản phẩm, một sản phẩm cần đủ tốt và đủ mang lại giá trị cho khách hàng của mình".

Yếu tố thị trường đóng vai trò quan trọng đối với một doanh nghiệp khởi nghiệp. Theo đó, việc nghiên cứu thị trường sẽ cung cấp cho doanh nghiệp nhưng thông tin quan trọng về quy mô và xu hướng thị trường, tốc độ tăng trưởng, nhân khẩu học của khách hàng,... từ đó xây dựng và lựa chọn được mô hình kinh doanh phù hợp.

Trả lời câu hỏi: "Các nhà khởi nghiệp nên tư duy về thị trường trong nước hay quốc tế trước?", Shark Trần Anh Vương cho biết: “Về mong muốn, bất cứ dự án nào khi nghĩ đến thị trường rộng thì sẽ nghĩ đến thị trường quốc tế. Thực tế trong ngành nào cũng vậy, doanh nghiệp không chỉ phục vụ cho đất nước mà còn là giải quyết bài toán lớn hơn của thế giới. Đây cũng chính là yếu tố quyết định con mắt của nhà đầu tư khi nhìn về khát vọng của startup nói chung".

Đặc biệt, yếu tố con người được coi là vấn đề trung tâm quyết định sự sống còn của một doanh nghiệp. Trong đó, vai trò của đội ngũ nhà sáng lập được nhấn mạnh trước hết, ở đó mỗi một doanh nghiệp lại có một hình thức phân chia chức năng, nhiệm vụ cho mỗi thành viên trong nhóm khác nhau sao cho đạt được hiệu quả cao nhất.

Ông Tài Nguyễn, người đó có kinh nghiệm nhiều năm trực tiếp triển khai cuộc thi khởi nghiệp Việt toàn cầu Vietchallenge đặc biệt nhấn mạnh vai trò của các nguyên tắc làm việc, đồng thời cho rằng nhà sáng lập (founder) đi du học quốc tế có khả năng thành công cao hơn, chẳng hạn như khi có cơ hội được du học ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, để một doanh nghiệp có thể vận hành hiệu quả, vấn đề nhân sự cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng. Chia sẻ về vấn đề này ở Mỹ, Ông Trí Hoàng - Nhà sáng lập và Giám đốc điều hành Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp Ai20x tại Silicon Valley cho hay: "Nhân sự khá quan trọng bởi thị trường rất dễ thay đổi, trong tình huống đó, chỉ có con người có thể chèo lái con thuyền ra khỏi khó khăn".