VCCI: Cần bỏ yêu cầu sàn thương mại điện tử nộp thuế thay người bán

Bộ Tài chính hiện đang chủ trì soạn thảo Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 126/2020/NĐ-CP, Nghị định 123/2020/NĐ-CP, Nghị định 15/2022/NĐ-CP.

Theo đó, dự thảo đã có một số quy định mới về trách nhiệm của sàn thương mại điện tử (TMĐT) liên quan đến nghĩa vụ thuế của người bán trên sàn, bao gồm trách nhiệm kê khai, nộp thuế; và sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến có trách nhiệm đại diện cho người bán là cá nhân (bao gồm cả trong nước và nước ngoài) khai thuế, nộp thuế.

Bản góp ý từ Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới đây thể hiện quan điểm đồng tình với việc đảm bảo thu thuế, bao gồm cả thuế từ hoạt động kinh doanh trên môi trường internet là cần thiết.

Việc đưa ra một số quy định pháp lý nhằm hỗ trợ cơ quan thuế thực thi nhiệm vụ là hợp lý. Các quy định này có thể liên quan phần nào đến các chủ thể khác vận hành trong mô hình này, chẳng hạn các doanh cung cấp nền tảng (hay sàn TMĐT).

Tuy nhiên, theo VCCI, thị trường TMĐT Việt Nam vẫn đang trên đà phát triển, nên chính sách chung với đối tượng này vẫn nên tiếp tục hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh đầu tư phát triển.

Các quy định mới cần phải cân nhắc thật sự thấu đáo để tránh tạo ra gánh nặng chi phí tuân thủ quá lớn cho các đối tượng trung gian này.

Theo phân tích, nhiều sàn TMĐT có chức năng đặt hàng không thu nhận toàn bộ dòng tiền trong tất cả giao dịch qua sàn, vì sàn sẽ không nhận được tiền của người mua hàng nếu họ thanh toán bằng tiền mặt.

Khi các giao dịch trên sàn được thanh toán bằng tiền mặt, tiền hàng sẽ chuyển từ người mua qua đơn vị vận chuyển (thông qua shipper) về người bán. Hoặc ngược lại, shipper sẽ trả trực tiếp cho người bán và nhận lại tiền từ người mua.

Việc yêu cầu các sàn TMĐT kê khai, nộp thuế thay cho người bán sẽ tạo ra áp lực rất lớn tài chính cho sàn khi phải ứng trước một khoản tiền thuế từ người bán phải đóng (thực tế, các giao dịch thanh toán tiền mặt hiện đang chiếm ưu thế (86%)) và áp lực về hoạt động khi phải thực hiện việc thu lại số tiền thuế của người bán, VCCI nhấn mạnh.

Trong nhiều trường hợp, sàn TMĐT không có đủ công cụ cũng như quyền lực để thực thi yêu cầu người bán trả lại tiền thuế mà sàn đã đóng thay. Điều này sẽ gây khó khăn rất lớn cho hoạt động của sàn TMĐT.

Do đó, VCCI cho rằng, các sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến chỉ là đơn vị trung gian giữa người bán và người mua. Yêu cầu các sàn TMĐT có trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay cho người bán là chưa phù hợp với bản chất hoạt động của mô hình này, đồng thời gây khó khăn rất lớn cho các sàn TMĐT.

Kết quả khảo sát sơ bộ các sàn TMĐT thuộc diện tác động của quy định này cho thấy áp dụng theo quy định mới sẽ gia tăng đáng kể chi phí cho các sàn TMĐT.

Cụ thể, mức chênh lệch tỷ lệ tổng chi phí trên doanh thu của năm 2022 so với năm 2021 theo phương án kê khai, nộp thuế thay cao hơn gần 11% so với phương án không phải thực hiện nghĩa vụ này.

Đặc biệt, trong bối cảnh trên 80% các sàn TMĐT đều trả lời đang lỗ và sẽ tiếp tục lỗ trong những năm tới, quy định này có thể sẽ tạo thêm gánh nặng tuân thủ lớn cho các sàn TMĐT.

Ngoài ra, các sàn TMĐT cho biết quy định sẽ thay đổi quy trình quản lý và vận hành của doanh nghiệp, gặp khó khăn trong việc xác định doanh thu của người bán tại kỳ tính thuế, cũng như lo ngại gặp rủi ro liên quan đến việc nộp thừa hoặc thiếu tiền thuế.

Kinh nghiệm quốc tế

Liên quan đến nghĩa vụ thuế của người bán trên nền tảng TMĐT, các thị trường trên thế giới đã đưa ra một số quy định.

Đơn cử, ở Trung Quốc, điều 28 Luật Thương mại điện tử năm 2018 chỉ quy định trách nhiệm của sàn TMĐT trong việc cung cấp thông tin nhận dạng (identity information), và thông tin liên quan đến thuế của người bán đến cơ quan thuế.

Liên minh châu Âu, Anh, New Zealand, Mỹ, Indonesia đã ban hành quy định yêu cầu nền tảng trung gian có trách nhiệm nộp thay nghĩa vụ thuế GTGT với với hàng hoá của người bán nước ngoài. Nghĩa vụ thuế của người bán (trong nước) vẫn được thực hiện theo các quy định trước đó (thường thuộc về trách nhiệm của người bán).

Thực tế, cơ chế tương tự như quy định của các nước này cũng đang được xây dựng tại Dự thảo Nghị định quản lý hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu qua thương mại điện tử.

Theo đó, nghĩa vụ thuế (trong đó có thuế GTGT) với hàng hoá giao dịch qua thương mại điện tử nhập khẩu sẽ thuộc trách nhiệm của đơn vị trung gian (như sàn TMĐT, đơn vị vận chuyển…), và được thực hiện cùng với thủ tục hải quan.

“Nhìn chung, theo quy định của các quốc gia trên, trách nhiệm về nghĩa vụ thuế của người bán trong nước vẫn thuộc về người bán”, VCCI phân tích.

Quy định về trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay của sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến tại Dự thảo còn thiếu sự thống nhất với các quy định pháp luật liên quan, không hợp lý và tạo ra gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp.

Do vậy, cần bỏ quy định yêu cầu sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến thực hiện trách nhiệm kê khai, nộp thuế thay người bán trên sàn. Việc kê khai, nộp thuế thay chỉ nên thực hiện trên cơ sở uỷ quyền của pháp luật dân sự, VCCI góp ý.