Hoạt động đầu tư từ quỹ đầu tư tư nhân (PE) và quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) tại Việt Nam vẫn tăng trưởng mạnh mẽ trong nửa đầu năm, bất chấp những bất ổn trên thị trường vốn và thị trường nợ.
Theo nghiên cứu của EY, tổng giá trị thương vụ giao dịch mua bán và sáp nhập (M&A) nửa đầu năm 2022 tại Việt Nam gần bằng cả năm 2021, tương ứng 4,97 tỷ USD.
Không chỉ ở Việt Nam, hoạt động M&A đã phục hồi tích cực trên phạm vi toàn cầu trong sáu tháng đầu năm 2022 dù phải đối mặt với những khó khăn về địa chính trị và tài chính. Thị trường toàn cầu ghi nhận 2.274 thương vụ với tổng giá trị 2,02 nghìn tỷ USD. Dù giảm 18% về thương vụ và 27% về giá trị và so với cùng kỳ năm ngoái, hoạt động này vẫn đang đi lên với mức tăng 13% về thương vụ và 35% về giá trị so với mức trung bình giai đoạn 2015 - 2019.
Theo phân tích của EY, bản chất các thương vụ M&A xuyên biên giới đang thay đổi nhằm phản ánh mức độ căng thẳng địa chính trị trên toàn thế giới.
Trong khi số lượng giao dịch M&A xuyên biên giới sụt giảm xuống 24% trong nửa đầu năm 2022 so với 30% giai đoạn 2015 - 2019, số thương vụ xuyên biên giới giữa các quốc gia liên thuộc lại chứng kiến mức tăng trưởng đáng kể lên 51% năm 2022 so với tỷ lệ trung bình 42% trong giai đoạn trước đó.
Ấn Độ đã khởi đầu năm 2022 vô cùng sôi động với mức tăng 215% lên tổng giá trị 128 tỷ USD, chỉ xếp sau Mỹ (900 tỷ USD) và Trung Quốc (175 tỷ USD). Vốn đầu tư từ Trung Quốc vào Mỹ đã giảm từ con số kỷ lục 27 tỷ USD trong nửa đầu năm 2016 xuống chỉ còn 1,9 tỷ USD, trong khi đầu tư của Bắc Mỹ vào châu Âu lại tăng từ 60 tỷ USD lên 149 tỷ USD trong cùng giai đoạn.
Ông Andrea Guerzoni, Phó chủ tịch EY toàn cầu cho biết, nếu loại bỏ các thương vụ M&A theo kiểu mua lại có mục đích đặc biệt diễn ra tương đối sôi động trong nửa đầu năm 2021, hoạt động M&A luôn phải trải qua giai đoạn điều chỉnh trước diễn biến thị trường.
Không giống như khi Covid-19 bùng phát (thời điểm hoạt động M&A chững lại), đa phần các doanh nghiệp thời điểm này vẫn có tâm thế lạc quan, tiếp tục tìm kiếm cơ hội tăng trưởng thông qua các thương vụ M&A.
Tại Việt Nam, dù tăng trưởng mạnh mẽ, hoạt động M&A có thể sẽ giảm nhiệt trong sáu tháng cuối năm 2022 do các nhà đầu tư thận trọng hơn trước các xu hướng vĩ mô có tác động đến nền kinh tế Việt Nam.
Ông Andrea Guerzoni
Phó chủ tịch EY toàn cầu
Trên phạm vi toàn cầu, theo ông Guerzoni, nhu cầu thực hiện các giao dịch M&A xuyên quốc gia vẫn rất lớn nhưng các CEO ngày càng thận trọng khi lựa chọn đối tác.
Họ ưu tiên mở rộng hoạt động sản xuất và theo đuổi các giao dịch tài chính trong biên phí thấp hơn, thay vì thực hiện chiến lược mở rộng toàn cầu một cách thuần túy.
Tại Việt Nam, dù tăng trưởng mạnh mẽ, hoạt động M&A có thể sẽ giảm nhiệt trong sáu tháng cuối năm 2022 do các nhà đầu tư thận trọng hơn trước các xu hướng vĩ mô có tác động đến nền kinh tế Việt Nam.
“Dù có nhiều lợi thế, Việt Nam khó tránh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực khi vốn đầu tư từ các nước phát triển vào các thị trường mới nổi suy giảm, căng thẳng địa chính trị và lạm phát cao. Đây là những yếu tố làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư vào nhiều thị trường, trong đó có Việt Nam”, ông Guerzoni nói.
Lĩnh vực công nghệ chiếm ưu thế tuyệt đối
Tính theo ngành, lĩnh vực công nghệ tiếp tục dẫn dắt hoạt động M&A toàn cầu trong sáu tháng đầu năm 2022. Hoạt động M&A trong lĩnh vực này dù giảm 20% so với mức kỷ lục năm 2021 (789 tỷ USD), nhưng vẫn chiếm 31% tổng giá trị M&A trên toàn cầu. Các thương vụ tập trung vào các công ty công nghệ hiện đang ở mức gấp đôi so với giai đoạn 2015-2019.
Không thể phủ nhận tầm quan trọng của lĩnh vực công nghệ trên thị trường M&A. Động lực chính thúc đẩy hoạt động M&A năm 2021 là các thương vụ liên quan tới các dịch vụ dựa trên điện toán đám mây, bảo mật CNTT và phần mềm doanh nghiệp. Những động lực này chưa có dấu hiệu suy giảm trong năm nay.
Theo đánh giá của EY, hoạt động M&A trong lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam chưa được như kỳ vọng dù đây vẫn là lĩnh vực thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư.
Ông Trần Vinh Dự, Lãnh đạo bộ phận Chiến lược và giao dịch tài chính của EY Đông Dương cho biết, chỉ có bốn thương vụ M&A ở Việt Nam liên quan đến công nghệ trong nửa đầu năm, so với bảy thương vụ của cùng kỳ năm 2021.
Nổi bật trong đó là việc OnPoint, đơn vị cung cấp các giải pháp thương mại điện tử tại Việt Nam, gọi vốn thành công 50 triệu USD từ một quỹ đầu tư thành viên của Temasek Holdings. Thỏa thuận này nhắm đến ngành thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng ở Việt Nam và cũng là thương vụ gọi vốn tư nhân lớn trong lĩnh vực hỗ trợ phát triển thương mại điện tử tại Đông Nam Á trong 5 năm qua.
Trong những năm gần đây, những lĩnh vực công nghệ thu hút được lượng vốn đầu tư lớn tại Việt Nam gồm thương mại điện tử, công nghệ tài chính (Fintech), công nghệ giáo dục (Ed-tech), logistics và tự động hóa kinh doanh.
OnPoint gọi vốn thành công 50 triệu USD từ một quỹ đầu tư thành viên của Temasek Holdings. Ở chiều ngược lại, phân tích của EY cũng cho thấy, hoạt động M&A trong lĩnh vực khoa học đời sống tiếp tục ít sôi động, bất chấp cuộc khủng hoảng y tế gần đây. Lĩnh vực này đã ghi nhận 111 tỷ USD giá trị các giao dịch M&A trong nửa đầu năm 2022, giảm 58% so với cùng kỳ năm ngoái và giảm 48% so với mức trung bình giai đoạn 2015-2019.
Lĩnh vực hàng tiêu dùng và bán lẻ, vốn là lĩnh vực có hoạt động M&A khá sôi động, cũng chứng kiến sự sụt giảm 27% so với nửa đầu năm 2021, xuống còn 91 tỷ USD giá trị.
Cần cẩn trọng trước những cú sốc
Bất chấp sự bất ổn lan rộng, nền kinh tế toàn cầu đang trong giai đoạn dễ đổ gãy và sự gia tăng của các quy định pháp lý, hoạt động M&A vẫn đang tiếp tục diễn ra và được thúc đẩy bởi dòng chảy đặc biệt mạnh mẽ của nguồn vốn tư nhân.
Dù các điều kiện trên thị trường vốn bị thắt chặt trong sáu tháng đầu năm 2022, các quỹ đầu tư tư nhân (PE) vẫn nắm trong tay lượng tiền mặt lớn cần được giải ngân trong nửa cuối năm nay.
Ông Guerzoni kỳ vọng động lực chính cho các giao dịch cả về vốn và nợ trong những tháng sắp tới sẽ là nguồn vốn tư nhân đang dồi dào trong bối cảnh lãi suất ngân hàng ở mức cao. Một trong những rào cản đối với dòng chảy các thương vụ này sẽ xuất hiện nếu các điều kiện thị trường trở nên xấu đi, đến mức các khoản tài trợ nợ dần cạn kiệt hoặc trở nên cực kỳ đắt đỏ.
“Hoạt động M&A trên toàn cầu đã chứng tỏ khả năng lấy lại đà tăng trưởng đáng kể, dù phải đối mặt với những khó khăn về địa chính trị. Tuy nhiên, đà tăng trưởng này có thể chịu đựng được các cú sốc tiếp theo hay không vẫn còn là một câu hỏi. Các cú sốc đó có thể là những đợt phong tỏa diện rộng, căng thẳng địa chính trị leo thang, hay một cuộc suy thoái kinh tế”, ông Guerzoni nói.
