Mục tiêu dài hạn của Việt Nam là giảm dần sử dụng than để sản xuất điện vào những năm 2040 và đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Việc thực hiện mục tiêu này đối mặt với những thách thức phát sinh từ tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng.
Năng lượng tái tạo và đặc biệt là năng lượng mặt trời được coi là lựa chọn rẻ nhất để Việt Nam đáp ứng nhu cầu về điện ngày càng tăng, theo báo cáo mới đây từ công ty nghiên cứu BloombergNEF (BNEF).
Dữ liệu phân tích cho thấy, năng lượng mặt trời quy mô lớn đã rẻ hơn so với việc xây dựng mới các nhà máy điện than và khí đốt ở Việt Nam.
Chi phí điện quy dẫn (LCOE) – thước đo tài chính được các nhà phát triển và nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng sử dụng – cho một dự án năng lượng mặt trời mới quy mô lớn ở Việt Nam hiện dao động từ 53 – 105 USD/MWh.
Con số này đối với tua bin khí chu trình hỗn hợp (CCGT) là 84 – 104 USD/MWh và khoảng 75 – 94 USD/MWh cho một nhà máy điện than.
Hiểu đơn giản hơn, LCOE là chỉ số giá điện tiêu thụ trong dài hạn cần thiết để bù đắp mọi chi phí dự án nhằm đạt ngưỡng thu hồi vốn.
Chi phí điện quy dẫn của các nhà máy điện mới tại Việt Nam vào năm 2023 theo công nghệĐến năm 2030, năng lượng mặt trời kết hợp với pin sẽ đạt được LCOE rẻ hơn so với các nhà máy nhiệt điện mới. Cùng thời điểm đó, điện gió trên bờ kết hợp với pin cũng sẽ trở nên rẻ hơn.
Mặc dù khó có thể điều chỉnh như điện than hay khí đốt, các loại nguồn điện kết hợp này lại dễ dàng được sử dụng hơn so với sử dụng năng lượng tái tạo đơn thuần, và do đó, có thể giúp Việt Nam đạt được tỷ lệ năng lượng sạch cao hơn.
Bà Caroline Chua, đồng tác giả của báo cáo, nhận định: “Năng lượng tái tạo hiện nay là lựa chọn vừa kinh tế vừa bền vững cho Việt Nam”.
Theo bà, năng lượng tái tạo có thể cải thiện an ninh năng lượng của đất nước bằng cách giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu LNG và than, đồng thời, tạo ra các cơ hội nghề nghiệp.
“Phân tích độ nhạy của chúng tôi cho thấy ngay cả khi giá nhiên liệu hóa thạch giảm, năng lượng tái tạo vẫn sẽ tiết kiệm chi phí hơn so với các nhà máy nhiệt điện”, bà cho biết thêm.
Hiện Việt Nam vẫn đang xem xét xây dựng thêm nhiều nhà máy điện than và khí đốt trong thập kỷ này với giả định rằng, các nhà máy điện có thể chạy bằng nhiên liệu sạch hơn như hydro hoặc amoniac bắt đầu từ giữa những năm 2030.
Tuy nhiên, phân tích của BNEF cho thấy, việc cải tạo các nhà máy nhiệt điện để đốt trộn những nhiên liệu này sẽ không kinh tế hơn việc mở rộng quy mô năng lượng tái tạo.
Một nhà máy năng lượng mặt trời quy mô lớn trên mặt đất hoặc nổi đã có chi phí rẻ hơn chi phí vận hành các nhà máy nhiệt điện hiện có. Điều tương tự sẽ xảy ra với điện gió trên bờ vào đầu những năm 2030.
Để loại bỏ hoàn toàn lượng khí thải CO2, các nhà máy nhiệt điện chỉ nên đốt hydro xanh hoặc amoniac. Tuy nhiên, phân tích của BNEF đã chỉ ra rằng cách tiếp cận này cũng sẽ tốn kém hơn đáng kể.
Ông Isshu Kikuma, đồng tác giả báo cáo, nhận định: “Xây dựng thêm nhiều nhà máy nhiệt điện, với giả định rằng chúng có thể được trang bị thêm để đốt hydro hoặc amoniac sạch, sẽ khiến Việt Nam gặp rủi ro tài chính đáng kể”.
Cách tiếp cận như vậy có nghĩa là dựa vào những công nghệ mới phức tạp nhằm đạt được mục tiêu phát thải bằng 0 của Việt Nam.
Theo ông, tốt hơn hết Việt Nam nên ưu tiên sử dụng hydro sạch trong nước để khử cacbon cho các lĩnh vực khó giảm thiểu như sản xuất thép.
