Ông Nguyễn Đức Ninh, Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia (A0) cho biết, với cơ chế khuyến khích ưu đãi về giá của Chính phủ, rất nhiều nhà đầu tư đang “chạy đua” với mục tiêu được cấp chứng nhận vận hành thương mại (COD) trước 30/6/2019.
Theo kế hoạch, có 88 nhà máy điện mặt trời đóng điện chỉ trong thời gian ngắn từ tháng 4 đến hết tháng 6/2019. 'Đây là một kỷ lục trong lịch sử ngành Điện lực Việt Nam', ông Ninh cho hay.
Trước đó, cả ngành điện mới chỉ có 147 nhà máy có công suất đặt từ 30 MW trở lên đã hòa lưới và vận hành.
Nếu tính đến giữa tháng 4/2019, toàn hệ thống điện chỉ có 4 nhà máy điện mặt trời với tổng công suất chưa tới 150 MW thì đến ngày 26/5, A0 đã đóng điện tiếp 34 nhà máy, với tổng công suất đặt lên tới gần 2.200 MW.
Đến ngày 30/6, A0 sẽ tiếp tục đóng điện 54 dự án còn lại. Kéo theo đó là khối lượng công việc khổng lồ tại các cấp điều độ, khi phải đóng điện trung bình 10 nhà máy/tuần.
Để đáp ứng khối lượng công việc lớn, A0 đã thành lập tổ công tác đóng điện mặt trời để phối hợp chỉ huy thống nhất, liên tục trong toàn hệ thống.
“Chúng tôi cũng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, hoàn thiện và đưa vào sử dụng website phục vụ công tác đàm phán, ký kết các thỏa thuận kỹ thuật và hợp đồng mua bán điện tại địa chỉ: http://ppa.evn.com.vn. Qua đó công khai quy trình thực hiện rút ngắn thời gian nộp và xử lý hồ sơ tại EVN và các đơn vị”, ông Ninh cho biết.
Vẫn còn nhiều thách thức trong vận hành hệ thống
Với nhu cầu điện tăng trưởng khoảng 10%/năm, Việt Nam cần bổ sung khoảng 3.500 - 4.000 MW công suất nguồn điện mới mỗi năm.
Tuy nhiên, trong 2 năm tới, sẽ chỉ có khoảng 2.000 - 2.500 MW nguồn điện truyền thống và khoảng 4.000 MW năng lượng tái tạo với tính chất không ổn định được bổ sung vào hệ thống. Thực tế này gây không ít khó khăn trong việc vận hành hệ thống điện để cân đối cung cầu, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.
Việc đóng điện hàng loạt nhà máy điện mặt trời, tập trung chủ yếu ở miền Nam, sẽ góp phần bổ sung nguồn điện, giảm bớt sự thiếu hụt về năng lượng ở khu vực này. Tuy nhiên, công tác vận hành hệ thống điện cũng sẽ phải đối mặt với những thách thức mới, do tỷ trọng năng lượng tái tạo tăng cao nhưng lại có đặc tính không ổn định.
Thống kê của A0 về các dự án điện mặt trời đã đi vào vận hành cho thấy, công suất phát của các nhà máy điện mặt trời có thể thay đổi từ 60 - 80% trong khoảng thời gian chỉ 5 - 10 phút. Các biến động xảy ra ngẫu nhiên theo điều kiện thời tiết. Các dự án trong cùng một khu vực thường biến động đồng thời.
“Trong khi đó, đặc điểm vận hành hệ thống điện luôn cần duy trì cân bằng giữa nguồn và tải. Với sự biến thiên công suất như vậy, hệ thống điện luôn cần phải duy trì một lượng công suất dự phòng điều chỉnh tần số tương ứng, gây khó khăn và tăng chi chí trong công tác vận hành. Đây là thách thức lớn trong bối cảnh hệ thống điện Việt Nam còn rất ít nguồn dự phòng”, ông Ninh phân tích.
Cùng với đó, công suất nguồn năng lượng tái tạo không thể chủ động huy động khi cần cho thời gian cao điểm phụ tải. Nguồn điện mặt trời có cao điểm phát trong khoảng 12 - 13h trưa, không trùng với cao điểm phụ tải hệ thống điện (lúc 10h sáng và 14h chiều).
Một vấn đề nữa là các dự án điện mặt trời chủ yếu tập trung tại 6 tỉnh ở miền Trung, miền Nam, gây áp lực rất lớn cho khả năng tải lượng điện phát ra từ điện mặt trời lên lưới. Nhiều công trình lưới điện đấu nối lưới điện khu vực rơi vào tình trạng đầy, quá tải.
Trước tình trạng này, Phó Tổng giám đốc EVN Ngô Sơn Hải cho biết, Tập đoàn đã đề xuất với Chính phủ bổ sung phát triển các dự án lưới điện. Đồng thời, đôn đốc các đơn vị đẩy nhanh tiến độ, thi công các công trình lưới điện liên quan, góp phần giải toả công suất cho các nhà máy điện mặt trời.
