Hiện kết cấu hạ tầng giao thông vận tải tại TP. Hà Nội chưa đồng bộ theo quy hoạch, các tuyến vành đai 1-2-3 được đầu tư chưa hoàn chỉnh; vành dai 4, vành đau 5 chưa được đầu tư.
Các tuyến đường sắt đô thị đều chậm tiến độ. Tỷ lệ vận tải hành khách công cộng chưa đạt theo yêu cầu đề ra. Tình trạng ùn tắc giao thông vẫn diện biến phức tạp đặc biệt vào giờ cao điểm và các dịp lễ, tết tập trung đông người.
Do đó, Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho rằng “giải pháp thu thí phương tiện xe cơ giới đường bộ đi vào một số khu vực nhằm hạn chế ùn tắc giao thông” là hết sức cần thiết.
Theo đề án của cơ quan này, dự kiến khung mức thu phí giảm ùn tắc giao thông được tính trên cơ sở khái toán kinh phí đầu tư và chi phí vận hành bảo trì hệ thống thu phí, lưu lượng xe.
Mức thu phí thấp nhất để bù đắp chi phí đầu tư, quản lý, vận hành khoảng 50.000 đồng mỗi lượt.
Tuy nhiên, với nguyên tắc mức phí đủ tác động điều chỉnh hành vi trên cơ sở thực tế về mức thu các điểm đỗ xe trong khu vực trung tâm thành phố, đề án dự kiến mức thu hợp lý để có tác dụng điều chỉnh hành vi người điều khiển phương tiện khoảng 100.000 đồng mỗi lượt.
"Mức phí này nhằm điều chỉnh hành vi của người sử dụng phương tiện không đi vào khu vực thu phí nếu không cần thiết, đồng thời khuyến khích việc sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng", Sở Giao thông vận tải lý giải.
Mức phí cụ thể sẽ được xác định khi thực hiện dự án với phương án thu chi cụ thể cũng như tính toán số lượng phương tiện.
Nhóm bị thu phí là ô tô di chuyển từ bên ngoài vào trong khu vực nguy cơ ùn tắc giao thông (trừ xe ưu tiên, xe công an, quân đội, cứu thương, cứu hỏa, ôtô vận tải hàng hóa...).
Các phương tiện được miễn phí có điều kiện gồm xe hộ gia đình, ô tô của cơ quan công sở trong khu vực thu phí; một số trường hợp sẽ được giảm phí, trong đó có ô tô kinh doanh vận tải hành khách (xe hợp đồng, xe du lịch, taxi ...)
Phạm vi thu phí được xây dưng trên ba nguyên tắc. Thứ nhất, khu vực nguy cơ ùn tắc giao thông. Thứ hai, khu vực có thể tổ chức giao thông thuận tiện, các phương tiện không cần đi vào nội đô mà có thể vòng tránh, đi qua địa bàn thành phố. Thứ ba, khu vực có điều kiện lắp đặt các trạm thu phí, ít ảnh hưởng đến giao thông và hạn chế gây ùn tắc.
Trên cơ sở các nguyên tắc nêu trên, Hà Nội dự kiến đặt 87 trạm thu phí tại 68 vị trí: Vành đai 3 – Cầu Thanh Trì – Pháp Vân – Mai Dịch – Phạm Văn Đồng - trục Tây Thăng Long – Võ Chí Công – Cầu Nhật Tân – Đường Hoàng Sa – Đường Trường Sa – Đường Lý Sơn – Đường Nguyễn Văn Linh và khép kín vào vành đai 3.
Đề án nêu rõ, trạm thu phí giảm ùn tắc giao thông sẽ áp dụng công nghệ thu phí tự động không dừng, xử lý truy thu đối với lái xe không nộp phí và quy định về xử lý phạt đối với các đối tượng cố tình không nộp phí.
Theo Sở Giao thông vận tải Hà Nội, HĐND thành phố Hà Nội dự kiến thông qua đề án này tại kỳ họp cuối năm 2021 về loại phí và khung phí.
Từ năm 2022 – 2023, các điều kiện thu phí, sẽ được hoàn thiện. Phương án tài chính, quản lý chi phí, xác định cụ thể mức thu phí và các chính sách miễn giảm cụ thể cho các đối tượng thu phí.
Đến năm 2024, sở sẽ trình HĐND thành phố ban hành mức thu phí cụ thể và các chính sách miễn giảm phí theo dự án đầu tư được duyệt và tổ chức thực hiện sau khi HĐND thành phố quyết định trong năm 2024.
Theo tính toán của các đơn vị xây dựng đề án, số phương tiện sẽ tránh không đi vào khu vực thu phí khoảng 12 đến 18%; cộng cả số người thay đổi thói quen đi lại, chuyển từ xe cá nhân sang phương tiện giao thông công cộng hay xe đạp, đề án đưa ra mức giảm phương tiện vào nội đô khoảng 20%.
