'Không để doanh nghiệp đón Tết trong lo âu'

Cũng vì vướng thủ tục, không thể thông quan hàng hoá nên hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Nhà máy không có nguyên liệu, công nhân nghỉ việc, giảm công suất, hủy các hợp đồng... trong khi nguyên liệu tồn đọng tại cảng khiến doanh nghiệp chịu phí lưu kho lưu bãi, tiền phạt chậm trả.

Trong đó, Hiệp hội Giấy cho biết các doanh nghiệp thuộc ngành này chịu tới hàng nghìn tỷ đồng cho chi phí lưu kho lưu bãi thời gian qua.

Phản ánh từ các doanh nghiệp cho thấy, trước thời điểm 29/10/2018, nhiều lô hàng phế liệu nhập khẩu không được thông quan vì Hải quan cho biết không thể kiểm tra và thông quan khi chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường. 

Thế nhưng sau khi Bộ Tài nguyên và môi trường đã có Thông tư 08, 09 ban hành các quy chuẩn kỹ thuật với phế liệu, có hiệu lực từ 29/10/2018, nhiều cơ quan Hải quan vẫn không thông quan với các lô hàng đã đáp ứng được các quy chuẩn kỹ thuật, với lý do chưa có hướng dẫn thống nhất của Tổng cục Hải quan.

Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ, trước thực trạng hàng nghìn container phế liệu làm nguyên liệu nhập khẩu bị chậm trễ thông quan, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp, Tổ công tác của Thủ tướng đã kiểm tra tại cảng Hải Phòng và “truy” trách nhiệm của các cơ quan liên quan.

“Có những doanh nghiệp nhập hàng từ tháng 6 năm ngoái, hàng đáp ứng tiêu chuẩn nhưng không được thông quan là do cái gì? Đến nay chi phí lưu kho bãi 40 - 50 USD/ngày, thiệt hại cả tỷ đồng. Bán cả lô hàng đi cũng không đủ trả phí lưu kho bãi, nếu là tôi, tôi cũng bỏ hàng”, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác bức xúc.

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, cách làm việc không hết trách nhiệm, vô cảm sẽ “bóp chết” doanh nghiệp vì gánh nặng chi phí. Ông cũng nhấn mạnh cần giải quyết vấn đề trình tự, thủ tục kiểm tra chuyên ngành với các lô hàng phế liệu bởi hiện nay doanh nghiệp rất phàn nàn về quy định của Bộ Tài nguyên và môi trường.

“Đã có đơn vị giám định độc lập rồi nhưng vẫn phải có sự tham gia của cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường. Việc này có cần thiết không, cần xem xét kỹ? Mở container ra, kiểm tra bằng mắt thường, mà doanh nghiệp phải bố trí ăn ngủ, đưa đón, đi từ Nam ra Bắc, kinh phí ở đâu ra?”, Bộ trưởng nêu thực tế.

Tranh cãi về trách nhiệm các bên

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và môi trường Võ Tuấn Nhân thừa nhận tình trạng tồn đọng tại các cảng có phần có lỗi của ngành Tài nguyên và Môi trường, khi các đoàn kiểm tra phế liệu “quá cồng kềnh”, phương pháp kiểm tra trên thực tế cũng có vấn đề. Tuy nhiên, ông Nhân cho rằng, phía Hải quan cũng phải chịu trách nhiệm.

Ở chiều ngược lại, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn cho biết, cơ quan này đã tạo điều kiện cho doanh nghiệp và “không bao biện”. 

Ông Cẩn cũng cho rằng việc nhập khẩu phế liệu đang qua nhiều lần cấp phép và các Sở Tài nguyên và môi trường khó có thể đủ người để kiểm tra các container phế liệu nhập khẩu, nên dẫn đến tình trạng một lô hàng chờ đến 10 ngày, thậm chí 30 ngày.

Trong khi đó, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Hoàng Văn Thức khẳng định, các Sở hiện đã nỗ lực bố trí đủ nhân lực cho việc kiểm tra và công việc hiện đã thông thoáng. Tuy nhiên, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng không đồng tình với ý kiến này và dẫn thực tế, các địa phương làm thủ tục thông thoáng là do không thực hiện quy định trên. “Đã có tổ chức giám định chịu trách nhiệm trước pháp luật, vậy tại sao lại còn phải chờ giấy của Sở, giấy đó có ý nghĩa gì?”, ông tiếp tục đặt câu hỏi. 

Để tháo gỡ các điểm còn vướng mắc, Tổ trưởng Tổ công tác cho biết sẽ thống nhất với các cơ quan, báo cáo Thủ tướng hướng xử lý, để doanh nghiệp sẽ có nguyên liệu sản xuất ngay sau Tết Nguyên đán. 

Theo đó, Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan làm thủ tục với các lô hàng phế liệu theo hướng, doanh nghiệp mở tờ khai ở thời điểm nào thì áp dụng theo chính sách ở thời điểm đó. Các lô hàng về cảng bất kỳ thời điiểm nào, kể cả trước khi các Thông tư 08, 09 có hiệu lực, nếu đáp ứng quy chuẩn sẽ được thông quan, ai làm sai sẽ bị xử lý.

Cùng với đó, thống nhất không cần giấy xác nhận của Sở Tài nguyên và môi trường như hiện nay. Như vậy, chỉ cần giám định chất lượng của đơn vị độc lập do Bộ chỉ định, đơn vị này sẽ cùng hải quan kiểm tra, không cần sự tham gia của cán bộ Sở Tài nguyên và môi trường nữa. “Giấy xác nhận của Sở Tài nguyên và môi trường thêm một thủ tục nhưng không có ý nghĩa quản lý”, Tổ trưởng Tổ công tác nhấn mạnh.

Trong thời gian tới, Văn phòng Chính phủ và Tổ công tác sẽ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng sửa đổi 4 nghị định có liên quan để Bộ Tài nguyên và môi trường sửa quy định thuộc thẩm quyền. 

Trong thời gian chưa kịp sửa các văn bản, Văn phòng Chính phủ, Tổ công tác sẽ kiến nghị đưa nội dung này vào Nghị quyết phiên họp Chính phủ gần nhất để tháo gỡ vướng mắc ngay cho doanh nghiệp; không để doanh nghiệp đón Tết trong lo âu và ra Tết có ngay nguyên liệu sản xuất.

Về chi phí của các lô hàng, Tổ trưởng Tổ công tác đề nghị Tổng cục Hải quan làm việc với các doanh nghiệp kinh doanh cảng, Bộ Giao thông vận tải làm việc với các hãng tàu để đề nghị xem xét miễn, giảm chi phí lưu kho bãi, phí container cho các chủ hàng.