Khủng hoảng sẽ tạo ra Kỳ lân

Theo ông Phú, giai đoạn suy thoái thường là thời điểm tái cấu trúc toàn diện để nền kinh tế trở nên mạnh mẽ và linh hoạt hơn. Những khó khăn này mang đến cơ hội mới, đặc biệt cho startup khi có khả năng đáp ứng linh hoạt và nhạy bén với thị trường.

Trên thực tế, mặc dù số lượng đăng ký kinh doanh thường giảm trong thời kỳ suy thoái, nhiều startup đổi mới sáng tạo vẫn thành công và một số doanh nghiệp đã lớn mạnh trở thành các Kỳ lân (startup có định giá trên 1 tỷ USD) của thế giới.

Facebook được sinh ra sau khi bong bóng dot-com vỡ vào đầu những năm 2000 và cuộc khủng hoảng tài chính 2008 đã chứng kiện sự ra đời của một startup khác là Airbnb.

Một loạt những Kỳ lân khác cũng được sinh ra trong khủng hoảng như: Dropbox, Uber, WhatsApp, Groupon và Pinterest. Và đặc biệt nhất, Taobao của Alibaba đã được thành lập giữa đợt bùng phát dịch SARS ở Trung Quốc năm 2003.

Nhìn từ góc độ quỹ đầu tư, bà Hoàng Thị Kim Dung - Giám đốc Genesia Ventures Việt Nam cho rằng, tình hình kinh tế trong nước đang có nhiều khó khăn, khiến các startup khó đạt được các chỉ tiêu kinh doanh, hoặc cần nhiều thời gian và nguồn lực hơn.

"Ngành thiết yếu như ăn uống, y tế và giáo dục có thể sẽ ít bị ảnh hưởng hơn. Các startup trong mảng này nếu có sản phẩm thực sự phù hợp, vẫn thuyết phục được khách hàng sử dụng bằng giá trị, thì vẫn có cơ hội phát triển", bà Dung nói.

Các mảng như: giải trí, du lịch, thời trang, đầu tư, thanh toán, tài chính sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Cụ thể, các startup sẽ cần nhiều nguồn lực để thu hút khách hàng trong khi túi tiền của họ đang giảm trong nền kinh tế khó khăn của hiện tại.

"Do đó, việc họ có thể có được lợi nhuận để tự lực phát triển lúc này, cũng như có thể đạt được kết quả đủ thuyết phục các nhà đầu tư, để tiếp tục vòng gọi vốn tiếp theo lại càng khó hơn nữa. Cũng vì lý do này, các nhà đầu tư sẽ dè dặt để xuống tiền hơn", lãnh đạo Genesia Ventures Việt Nam cho hay.

Cũng theo bà Dung, những mô hình kinh doanh có đặc điểm ngốn nhiều vốn ban đầu sẽ khó thuyết phục được nhà đầu tư trong giai đoạn này.

Chẳng hạn, những mô hình phải đầu tư có sở vật chất ban đầu, phải bỏ nhiều tiền thu hút người dùng. Điểm chung của những mô hình kinh doanh này là "tiền ra như nước sông Đà, tiền vào nhỏ giọt (hoặc không có) như cà phê phin".

"Trong bối cảnh chi phí vốn cao và khó tiếp cận, các startup luôn trong trạng thái khát vốn nhưng không có vốn bên ngoài thì coi như là huyệt tử. Do đó, các nhà đầu tư sẽ tập trung tìm kiếm cơ hội ở các mô hình kinh doanh có thể tạo ra dòng tiền bền vững hơn", bà Dung nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Chad Ovel - Tổng giám đốc Mekong Capital dự đoán, thời gian tới đây, định giá của nhiều công ty khởi nghiệp Việt Nam có thể giảm 50% so với mức năm 2021. 

Ông nói: "Khi dòng vốn đầu tư mạo hiểm ít đi, các nhà sáng lập sẽ thực tế hơn với các kỳ vọng về định giá startup. Không ai chấp nhận định giá thấp vào thời điểm này, nhưng sớm hay muộn… có thể 6 hoặc 12 tháng nữa, họ sẽ phải chấp nhận".

Tuy nhiên, đại diện Mekong Captial nhận thấy "cơ hội lớn" để kiếm lợi nhuận từ sự thay đổi và đang xem xét thành lập một quỹ mới tại Việt Nam có thể trong năm tới.

Mekong Capital được thành lập vào 2001 và là quỹ đầu tiên của Việt Nam tập trung rót vốn vào các công ty tư nhân. Mekong Capital đã ra mắt 5 quỹ, với lần huy động gần đây nhất là 246 triệu USD vào năm 2019.

Các thương vụ đầu tư của Mekong Capital thường có giá trị từ 10 - 35 triệu USD cho mỗi công ty, tập trung vào những vòng gọi vốn đầu tiên.

Lãnh đạo Mekong Capital nói thêm: "Các quỹ đầu tư mạo hiểm trong khu vực có quá nhiều vốn, nhưng lại có ít cơ hội tại Viêt Nam, nên họ đang góp phần tạo ra những mức định giá startup điên rồ. Tôi thậm chí không thể giải thích được những mức định giá, ví dụ cao gấp 8 lần hoặc 10 lần doanh thu. Thời kỳ tiền dễ diễn ra trong thời gian quá dài nên tâm lý của nhiều startup vẫn chưa thay đổi".

Mekong Capital phản ứng lại xu hướng này bằng cách duy trì sự tập trung vào các startup tiêu dùng hứa hẹn tạo ra dòng tiền ổn định và tránh đầu tư vào những công ty công nghệ có mức định giá quá cao.

"Chúng tôi là một quỹ đầu tư rất kỷ luật", ông Ovel nói. Lãnh đạo Mekong Capital cho biết quỹ đã làm việc với các công ty tiêu dùng mà họ đầu tư để tập trung vào cải thiện những cửa hàng sẵn có hơn là mở thêm địa điểm mới.

Với góc nhìn lạc quan hơn, bà Lý Khánh Hậu - Giám đốc quỹ đầu tư Ascend Vietnam Ventures cho rằng, trong ngắn hạn, kinh tế thế giới đang ở giai đoạn nhiều thách thức. 

Tuy nhiên, bà Hậu thấy đây là một lợi thế của Việt Nam vì Việt Nam đang được coi là điểm sáng trong bức tranh về bối cảnh kinh tế toàn cầu.

"Bức tranh tăng trưởng tính cực về kinh tế là một tín hiệu rất tốt đối với các nhà đầu tư ở nước ngoài khi họ đánh giá về các startup ở thị trường Việt Nam. Trong thời gian qua, các startup Việt Nam đã thu hút rất nhiều nhà đầu tư đến từ thị trường Đông Nam Á và quốc tế", lãnh đạo Ascend Vietnam Ventures nói.

Do đó, trong 2-3 năm tới, bà Hậu dự đoán xu hướng này vẫn sẽ tiếp tục, ngày càng nhiều nhà đầu tư ở các thị trường quan tâm hơn đến Việt Nam.

Một số thị trường khu vực như Indonesia, Singapore đã có sự trưởng thành nhất định về hoạt động đầu tư mạo hiểm, cho nên các nhà đầu tư đang tìm kiếm một điểm đến mới có những thương vụ phù hợp với mình, và Việt Nam sẽ là một trong những điểm đến đó.